(ជ៣) មេរៀនទី៦៖ (មេរៀនសង្ខេប) សារៈសំខាន់នៃការធ្វើជំរឿន

១. ប្រវត្តិនៃការធ្វើជំរឿន

ជំរឿនគឺជាការរាប់ចំនួនប្រជាជនទាំងប្រុស ទាំងស្រី និងកុមារទាំងអស់​ដែលរស់​នៅ​ក្នុងប្រទេសតាមពេលវេលា កំណត់ទុកដើម្បីប្រមែប្រមូលទិន្នន័យ​ក្នុងការធ្វើផែនការ​អភិវឌ្ឍសម្រាប់ថ្ងៃអនាគត។ ជំរឿនប្រជារាស្ត្រគឺជាប្រភពទិន្នន័យថ្នាក់ជាតិដែលជា​តម្រូវ​ការ​ប្រទេសមួយចំនួនសម្រាប់គោលបំណងគ្រប់គ្រង ក៏ដូចជាធ្វើផែនការសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និង​ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ។ ជំរឿនធ្វើឡើងរវាង១០ឆ្នាំម្តងនៅប្រទេសកម្ពុជា ការព្យាយាម​ដំបូង ដើម្បីប៉ាន់ប្រមាណ​ចំនួន​​ប្រជាជនមានតាំងពីសម័យអង្គរមកម្លេះ ។ សិលា​ចារិក​ខ្លះ​នៅតំបន់អង្គរ បានផ្តល់​កំណត់សម្គាល់ថា គេបានធ្វើជំរឿន​សំរាប់ចំនួន​ប្រជាជន​នៅ​សម័យនោះផងដែរ ។

១.១. ការធ្វើជំរឿនឆ្នាំ១៩២១

ជំរឿននេះធ្វើឡើងដោយអាណាព្យាបាលបារាំង ប៉ុន្តែមិនមែន​ជំរឿនពិតប្រាកដ​ឡើយពីព្រោះគោលបំណងជាចម្បងគឺចង់ដឹងចំនួនមនុស្សចាប់ពីអាយុ ២០ ដល់ ៦០ឆ្នាំ ប៉ុណ្ណោះដើម្បីប្រមូលពន្ធដារ។

១.២. ការធ្វើជំរឿនឆ្នាំ១៩៦២

ជំរឿននេះ ធ្វើឡើងទូទាំងប្រទេសចាប់តាំងពីប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យមកម្លេះ ។ ព្រះរាជក្រឹត្យពេលនោះ កំណត់យ៉ាងច្បាស់ថា ការប្រមូលទិន្នន័យ និងពត៌មាន​ទាំង​អស់​ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់សកម្មភាពគៀបសង្កត់​ដូចជាការ​ប្រមូលពន្ធដារឡើយ។ ប្រជាជនមានចំនួន ៥,៧២៨,៧៧១នាក់ ។

១.៣. ការធ្វើជំរឿនឆ្នាំ១៩៩៨

ជំរឿនបានចាប់ធ្វើពីថ្ងៃទី ៣-១២ ខែ មីនា ឆ្នាំ ១៩៩៨ ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជាដើម្បីចង់ដឹងចំនួនប្រជាជនដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេស បន្ទាប់ពីមាន​ភាព​ចលាចល​ខាងផ្នែកនយោបាយជាងពីរទស្សវត្សរួចមក ។ ប្រជាជនមាន ចំនួន ១១,៤៣៧,៦៥៦នាក់ ការធ្វើជំរឿននេះទទួលបានការឧបត្ថម្ភទាំងហិរញ្ញវត្ថុ បច្ចេកទេស សម្ភារៈ និងមធ្យោបាយ ផ្សេងៗ ពីអង្គការ UNDP, UNESCO, និង UNFPA។      

១.៤. ការធ្វើជំរឿនឆ្នាំ២០០៨

ជំរឿនចាប់ធ្វើពីថ្ងៃទី ៣-១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៨ ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការធ្វើជំរឿន ទូទៅនូវប្រជារាស្ត្រស្របតាម​សំណូមពររបស់​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ និងច្បាប់ស្តីពីស្ថិតិរបស់ប្រទេសកម្ពជា ។ ជំរឿននេះទទួលការឧបត្ថម្ភពី UNFPA រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធអាឡឺម៉ង់ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និង ភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តការអន្តរជាតិនៃប្រទេសជប៉ុន (JICA= Japan International Cooperation Agency)។ ប្រជាជនមានចំនួន ១៣,៣៩៥,៦៨២នាក់ ក្នុងនោះប្រុស ៦,៥១៦,១៥៤​នាក់ ស្មើ ៤៨.៦៤% និងមនុស្សស្រី ៦, ៨៧៩,៦២៨នាក់ស្មើ ៥១.៣៦% ។

២. បញ្ហានានានៃជំរឿន
២.១. គណៈកម្មាធិការជំរឿន

ជំរឿនត្រូវបានដឹកនាំប្រតិបត្តិដោយគណៈកម្មាធិការជាតិធ្វើជំរឿនទូទៅអំពីប្រជារាស្ត្រដោយមានរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃជាប្រធាន ។ ដោយទទួលជំនួយ​បច្ចេកទេស​ពី​គណៈកម្មាធិការជំរឿននៃក្រសួងផែនការ ។

២.២. ក្របខ័ណ្ឌភូមិសាស្ត្រ

អាស្រ័យដោយមានសន្តិភាព និងស្ថេរភាពក្នុងប្រទេសជំរឿនឆ្នាំ២០០៨ អនុវត្ត​បាន​រួមមាន២៤ រាជធានី-ខេត្ត ១៨៥ស្រុក, ១៦២១ឃុំ, ១៤០៧៣ភូមិ ។  ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ១៩៩៨ តំបន់បួនមិនបានធ្វើដោយសារអសន្តិសុខតំបន់ទាំងនោះមានស្រុក​អន្លង់វែង ស្រុកសំឡូត ស្រុកវាលវែង និងភូមិអូរបីជាន់ ក្នុងស្រុកអូជ្រៅ ។

២.៣. ការផ្សព្វផ្សាយជំរឿន

យុទ្ធនាការផ្តល់ពត៌មានដល់សាធារណៈជនអំពីជំរឿន អនុវត្តតាមការ​ណែនាំ​របស់​គណៈកម្មាធិការជំរឿន ។ សាធារណៈជត្រូវបានពន្យល់យ៉ាងល្អិតល្អន់​អំពី​វិសាលភាព និងគោលបំណងតាមរយៈមធ្យោបាយផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហានេះ។

២.៤. ការអង្កេតក្រោយជំរឿន

ការអង្កេតក្រោយជំរឿនត្រូវបានធ្វើឱ្យមានដំណើរការក្រោយពីធ្វើជំរឿនលើ ១០០មណ្ឌល ដែលបានជ្រើសរើសដើម្បីសម្ភាស។ គោលបំណងនៃកិច្ចការនោះគឺ​ដើម្បី​ធ្វើការវាយតំលៃវិសាលភាពនិងកំហុសលំអៀងនៃពត៌មានរបស់ជំរឿន។

៣. សារៈសំខាន់នៃការធ្វើជំរឿន

ការធ្វើជំរឿនបានធ្វើឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍ជាច្រើន ដែលអាចឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការសម្រេចចិត្តទៅលើពត៌មានជំរឿន និងជួយដល់អ្នកដែល​ត្រូវការពត៌មាននេះ ។ សារៈសំខាន់ជំរឿនមានដូចជា៖
-   ប្រមូលទិន្នន័យបានពីប្រជារាស្ត្រពី អត្រាកំណើត មរណៈ តំហយចុះភាពក្រីក្រ ភាពអវិជ្ជា បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកិច្ច។
-   ចង្អុលបង្ហាញជាមូលដ្ឋាន វិភាគពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច ហើយ​ព្យាករណ៍ស្តីពីតម្រូវផ្សេងៗ។
-   សំរាប់រៀបចំផែនការអភិវឌ្ឍ វិស័យអប់រំ សុខាភិបាល ដឹកជញ្ជូន និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ.....។
-   ជួយដល់អ្នកស្រាវជ្រាវ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ សាស្ត្រចារ្យដើម្បីធ្វើជា​ទិន្នន័យ​សម្រាប់វិភាគ ។
-   ផ្តល់លទ្ធភាពដល់ សមាគម អង្គការជាតិ អន្តរជាតិ ស្ថានទូត និងភ្នាក់ងារពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀតអាចដាក់គោលដៅការងារបានល្អ និងចំទិសដៅ ។
-   បង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់អ្នកវិនិយោគ ក្នុងស្រុក និងបរទេសមក​បណ្តាក់ទុនរកស៊ី ៘