តម្លៃធំរបស់មនុស្សគឺឧត្ដមគតិតែមួយគត់ដែលគេចង់បាន។ ដូចនេះហើយ ដើម្បីបានសម្រេចនិងលេចចេញជារូបរាងនៃតម្លៃ មនុស្សគ្រប់រូប ត្រូវមានករណីយកិច្ចចំពោះខ្លួនឯងនិងចំពោះសង្គម ពោលគឺទាមទារឱ្យមនុស្សម្នាក់ៗ ត្រូវមានបុគ្គលិកលក្ខណៈ។ លោក Durheim ពោលថា សីលធម៌នឹងចាប់មានឡើង នៅពេលដែលមនុស្សចាប់ផ្ដើមរស់នៅជាក្រុម។ មនុស្សពិតប្រាកដ គឺជាមនុស្សដែលប្រកបដោយតម្លៃ មានវិចារណញ្ញាណ មាំមួននិងមានឆន្ទៈរឹងមាំ។ តម្លៃនៃសីលវិជ្ជារបស់មនុស្សនេះហើយ ដែលគេបានឲ្យឈ្មោះថា គុណធម៌ ។
គឺជាសីលតម្លៃ ឬជាកម្លាំងដែលមានតម្លៃរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗពោរពេញទៅដោយមនោសញ្ចេតនាប្រកបដោយកុសលជាប់លាប់ ហើយច្បាស់លាស់ចំពោះសង្គមដែលខ្លួនរស់នៅ។
ការចង្អុលបង្ហាញពីលក្ខណៈពិតនិងលក្ខណៈសច្ចៈនៃគុណធម៌
។ តាមន័យដើម គុណធម៌ គឺ ៖
- កម្លាំងចិត្តដែលញ៉ាំងមនុស្សឲ្យសាងកុសលនិងមានសេចក្ដីក្លាហានក្នុងការស្វែងរកកុសល
- កម្លាំងដែលបានមកពីការពិចារណា
ការជជែកផ្គូផ្គង សេរីភាពនិងភាពជាម្ចាស់លើខ្លួនឯងចិត្តបុណ្យ
ជាកូនចៅនៃគុណធម៌ទាំងអស់
- ជាឆន្ទៈច្បាស់លាស់នៅក្នុងសីលចរិយា
គឺជាលំនាំអចិន្ត្រៃយ៍ ហើយច្រើនតែបានមកដោយសារការខំប្រឹងប្រែង (លោក Aristotle)។
- គុណធម៌សាមញ្ញ គឺជាគុណធម៌ដែលបានមកពីការហ្វឹកហាត់និងអប់រំ។
- គុណធម៌កំណើត
ជាគុណធម៌ដែលមនុស្សបានទទួលពីកំណើតមក។
Aristotle បានចែកជាពីរក្រុម
គឺ៖
- គុណធម៌បញ្ញា ជាគុណធម៌ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សយើងមានបញ្ញារិះគិតក្នុងផ្លូវល្អដើម្បីសាងពុទ្ធិសច្ចៈ
ដូចជា សិល្បៈ វិទ្យាសាស្ត្រ បម្រុងប្រយ័ត្ន គតិវិញ្ញូ បញ្ញាជាដើម។
- សីលគុណធម៌ ជាគុណធម៌ដែលមាននៅក្នុងទម្លាប់ ដែលគ្របសង្កត់លើសម្ទុះជំរុញវិចារណញ្ញាណ និងក្នុងទម្លាប់ប្រព្រឹត្តអំពើល្អ ត្រឹមត្រូវ សមរម្យ ទោះជាស្ថិតនៅក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ ដូចជា សេចក្ដីក្លាហាន ការចេះប្រមាណ យុត្តិធម៌...លោក Aristotle គ្មានបំណងអ្វីក្រៅពីចង់ស្វែងរកកុសលនិងចេះរៀបចំឱ្យបានសមតាមវិចារណញ្ញាណនៅក្នុងជីវិតលោកិយ។
នៅក្នុងជំនឿសាសនាគ្រិស្ត សន្តបុគ្គល តូម៉ា បានបន្ថែមគុណធម៌មួយទៀតគឺ គុណធម៌ទេវកម្មវត្ថុ ដែលជាគុណធម៌មួយបែបជំនឿចំពោះគ្រិស្ត គឺសេចក្តីសង្ឃឹម និងចិត្តសប្បុរស។
- សុក្រឹតភាព
៖ សំដៅដល់អ្វីដែលគេធ្វើបានដោយសព្វគ្រប់
- គុណូបការៈ
៖ ជាគុណបំណាច់ដ៏វិសេសវិសាលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន ។
តាមទស្សនៈលោក ម៉ាសែលែ «មនុស្សប្រកបដោយតម្លៃ»
អាចមានពីរ ឬបីនាក់ដែលមានកម្រិតគុណធម៌
ឬគុណូបការៈខ្ពស់។
- បណ្ឌិត
មនុស្សដែលមានពុទ្ធិសកល ជាអ្នកដែលប្រមើលមើលវែងឆ្ងាយ។
- វីរបុរស ជាមនុស្សពាក់កណ្ដាលអាទិទេព ឬជាមនុស្សដែលគេលើកធ្វើជាអាទិទេព ឬជាមនុស្សដែលគេលើកធ្វើជាអាទិទេព ឬជាភាវៈអាថ៌កំបាំងដែលនៅក្រៅធម្មជាតិ។ ជាជនដែលហ៊ានពលីជីវិត ហ៊ានពុះពារឧបសគ្គធំៗ ហ៊ានទទួលការឈឺចាប់ខ្លាំងបំផុតទាំងផ្លូវកាយនិងផ្លូវចិត្តដើម្បីបូរណភាពជាតិនិងទឹកដីរបស់ខ្លួនមានដូចជា ការមានវីរភាព ។
- សន្តបុគ្គល បុគ្គលដែលមានអនាគតជាអាទិទេព ឬនៅក្បែរអាទិទេព។ សន្តៈ មានន័យថាអ្វីដែលធ្វើឱ្យពិសិដ្ឋ មិនមែនសាមញ្ញឬអ្វីដែលគេលើកទៅដល់ភាពថ្លៃថ្នូរដែលមនុស្សសាមញ្ញពុំអាចរំលោភ ឬប៉ះពាល់បាន។ មនុស្សដែលចាត់ទុកជាសន្តបុគ្គល គឺមនុស្សដែលមានចំណង់ទាញខាងជំនឿសាសនា មានរបៀបរស់នៅជាជនស្វែងរកសុក្រឹតភាពជានិច្ច មានឥរិយាបថធម្មជាតិអតិសេដ្ឋ បំពេញនូវតបៈឥរិយាបថឥន្ទ្រិយ៍ខុសពីមនុស្សសាមញ្ញមានគំនិតគិតពីសុគតិភព ស្វែងរកបរមសុខក្រៅលោក មានគំនិតអធ្យាស្រ័យ ជាមនុស្សស្ងប់ ហើយធុញទ្រាន់នឹងជីវិតលោកិយនិងមានជំនឿថាសុភមង្គលពិតគឺនៅបរមលោក។