(ជ២) មេរៀនទី៣៖ (មេរៀនសង្ខេប) សីលធម៌សកល

បញ្ញត្តិស្តីពីសីលធម៌សកល សំដៅទៅរកតម្លៃសីលធម៌​រួមនិងគំរូសីលធម៌ដែលផ្សំឡើងពី​វប្បធម៌ និងជំនឿផ្សេងៗ នៅលើភពផែនដីយើងនេះ។ នៅក្នុងគំនិតស្តីពីដំណើរការនៃ​សកលភាវូនីយ​កម្ម សាសនា​វិទូរ៉ូម៉ាំង​កាតូលិក​ជាសាស្ត្រាចារ្យ និងជាទស្សនវិទូដ៏ល្បីល្បាញឈ្មោះ ហាន្ស គុង(Hans Kung) កំណត់​សីលធម៌​​​មនុស្ស ជាតិសីលធម៌សកល ។ សីលធម៌សកល​ត្រូវបានប្រកាសដោយសភានៃសាសនាពិភពលោក កាលពីថ្ងៃទី ០៤ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៣។ លើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ ហើយដែលតំណាងនៃជំនឿ​និង​សាសនាខុសៗគ្នា​បាន​ឯកភាព​គ្នាលើកតម្លៃសីលធម៌ រួមនេះឡើង ។

២. ខ្លឹមសារមូលដ្ឋាននៃតម្លៃសីលធម៌សកល

ឬសគល់នៃការយល់ស្របជាមូលដ្ឋានគឺតម្លៃ គំរូ និងឥរិយាបថដែលមាន​លក្ខណៈ​សាមញ្ញ​​​ ប៉ុន្តែ​សំខាន់​បំផុត “ចូរអ្នកប្រព្រឹត្តចំពោះអ្នកដទៃដូចដែលអ្នកចង់បាន ឱ្យគេ​ប្រព្រឹត្ត​មកអ្នក”។ នេះជាអ្វី​ដែល​គេហៅថា “ច្បាប់មាសនៃជីវិត” ដែលគេបានរកឃើញក្នុងគម្ពីរ​សាសនា​សំខាន់ៗ ថ្វីត្បិតតែគម្ពីរខ្លះ​មានពាក្យ​ខុសៗគ្នាក៏ដោយប៉ុន្តែន័យដូចគ្នា ។“ច្បាប់មាសនៃជីវិត” ជា​នាម​សីលធម៌រួមដ៏សំខាន់បំផុតរបស់ប្រព័ន្ធជំនឿ សាសនា ។ ប៉ុន្តែ លោកអ៊ីម៉ានុយអែលខាន់ ជា​ទស្សនវិទូ​អាឡឺម៉ង់​បានហៅថាច្បាប់មាសនៃជីវិតថា​ជា​“បញ្ជាដាច់ខាត” នៃ​សហអត្ថិភាព​របស់​មនុស្ស​លើផែនដី ។ ច្បាប់ដែលផ្សំឡើងដោយជំនឿខុសៗគ្នាដែលដកស្រង់ចេញពីច្បាប់សំខាន់ៗនៃសហអត្ថិភាពរបស់មនុស្សមាន ៖
-   ចូរអ្នកគោរពជីវិតទាំងអស់ឬ“ចូរអ្នកកុំសំលាប់”(ប្រសិនបើអ្នកមិនចង់ឱ្យអ្នកដទៃសំលាប់អ្នកចូរអ្នកកុំ សម្លាប់អ្នកដទៃ)។
-   ចូរអ្នកប្រកបមុខរបរដោយស្មោះត្រង់ និងត្រឹមត្រូវ “ចូរអ្នកកុំលួច” ។
-   ចូរអ្នកនិយាយ និងប្រព្រឹត្តដោយស្មោះត្រង់ “ចូរអ្នកកុំនិយាយកុហក”
-   ចូរអ្នកគោរព និងស្រឡាញ់គ្នាទៅវិញទៅមក ។

៣. សេចក្តីប្រកាសឆ្ពោះទៅរកសីលធម៌សកល

៣.១. ហេតុផលជំរុញ 

ពិភពលោកកំពុងទទួលរងការឈឺចាប់ធ្ងន់ធ្ងរ ។ ការឈឺចាប់នេះ​កំពុង​រាលដាលយ៉ាងខ្លាំង និងឆាប់រហ័សហើយបង្ខំយើងអោយធ្លាប់ទៅក្នុងសភាពឈឺចាប់ដោយជៀសមិនផុត ។ សន្តិភាពជួយយើងឱ្យគេចផុតពីសង្គ្រាមបញ្ជៀសចក្រវាឡពីការបំផ្លាញ ដែលធ្វើអោយអ្នកជិតខាងរស់នៅ ដោយការភ័យខ្លាច ។ សីលធម៌ផ្តល់លទ្ធភាពអោយមានសណ្តាប់ធ្នាប់សកលល្អប្រសើរ និងដឹកនាំ​បុគ្គល​ម្នាក់ៗ​ឱ្យគេចចេញពីអារម្មណ៍ មិនសប្បាយនិងអស់សង្ឃឹមនិងដឹកនាំសង្គមអោយគេចផុតពីភាពវឹកវរ ។

មនុស្សត្រូវប្រកាន់យកច្បាប់ ឬវិន័យ និងអនុវត្ត សាសនាពិភពលោកបានអះអាងថា ៖
-   គេរកឃើញផ្នែកទូទៅនៃតម្លៃសំខាន់បំផុតក្នុងការបង្រៀនសាសនាដែលបង្កើតបានជាមូលដ្ឋាននៃសីលធម៌សកល។
-   មនុស្សបានស្គាល់សច្ចភាពប៉ុន្តែវាមិនទាន់ត្រូវបានគេធ្វើអោយមានជីវិតនៅក្នុងចិត្តនិងការប្រព្រឹត្តនៅឡើយ។
-   មិនអាចបដិសេធ និង គ្មានលក្ខខណ្ឌចំពោះគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់នៃជីវិត គ្រួសារ សហគមន៍ ពូជអម្បូរ ប្រជាជាតិ និងសាសនា ។

ដើម្បីឱ្យមាននិរន្តរភាពនៃសណ្តាប់ធ្នាប់សកលលោកយើងប្រកាសថា ៖
-   យើងពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ។
-   យើងទទួលខុសត្រូវរៀងៗខ្លួនចំពោះរាល់ទង្វើដែលបានធ្វើ ។
-   យើងប្តេជ្ញាចិត្តគោរពជីវិត និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរបុគ្គលភាព និង ភាពដោយឡែក។

៣.២. គោលការណ៍នានាស្តីពីសីលធម៌សកល

ពិភពលោករបស់យើងកំពុងឆ្លងកាត់វិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរ រួមមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកល អេកូឡូស៊ីសកល និងនយោបាយសកល ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេ ការរស់នៅជាមួយគ្នាមានបញ្ហាជាច្រើនកើតឡើងដូចជា៖
-   ទំនាស់សង្គម
-   ទំនាស់អំបូរ និងប្រកាន់ពូជសាន៍
-   ការប្រើប្រាស់ គ្រឿងញៀនឧក្រិដ្ឋកម្ម
-   ភាពអនាធិបតេយ្យ....៘
ដោយឈរលើមូលដ្ឋានសីលធម៌សកលមនុស្សត្រូវតែផ្តល់នូវដំណោះស្រាយអោយបានត្រឹមត្រូវទៅតាមតថភាព ជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន ។

៣.៣. ភាពចាំបាច់នៃសីលធម៌សកលក្នុងការកសាងសណ្តាប់ធ្នាប់សកល

យើងចង់បង្ហាញទស្សនៈសំខាន់ៗ ដែលយើង​គោរពជាទូទៅ ៖
-   យើង​ទាំងអស់​គ្នា​ទទួលខុសត្រូវ​ចំពោះ​សណ្តាប់​​ធ្នាប់​សកល​មួយ​ដ៏​ប្រសើរ ។ ការចូលរួមរបស់យើង គឺ​ដើម្បី​ស្វែងរក​ផលប្រយោជន៍​នៃ​សិទ្ធិមនុស្ស សេរីភាព យុត្តិធម៌ សន្តិភាព និងអភិរក្ស​ភព​ផែនដី ។
-   ប្រពៃណី​ប្លែក​ៗ​គ្នា​ខាង​សាសនា និង​វប្បធម៌​ប្រាកដ​ ជាមិនរារាំងការយើងក្នុងចូលរួមប្រឆាំងទៅនឹង​រាល់ទម្រង់ នៃអំពើអមនុស្សធម៌ និងគ្មានអ្វីមកទប់ស្កាត់យើងមិនអោយបំពេញការងារមនុស្សធម៌ដែរ ។
-   គោលការណ៍នានាដែលបានបង្ហាញក្នុងសីលធម៌សកល ពិតជាអាចយកជាការបានដោយមនុស្សទាំងអស់មាន ជំនឿលើសីលធម៌ ។