មេរៀនទី៩៖ (សង្ខេបមេរៀន) អំណាន​៖ ទិដ្ឋភាពវប្បធម៌ខ្មែរក្នុងរឿងហង្សយន្ដ

        ក្នុងអតីតកាលដ៏យូរលង់មានមហាក្សត្រមួយអង្គព្រះនាម អាទិត្យវង្សាសោយរាជ្យនៅនគរទេពបុរី។ មហាក្សត្រអង្គនោះជាស្តេចមានឬទ្ធីចេស្តាមាននគរចំណុះ១០១ និងមានស្រីស្នំ៦ពាន់នាក់ទ្រង់មានមហេសីព្រះនាមព្រះនាងពិម្ពា។ តែជាអកុសល គឺទ្រង់ពុំមានព្រះរាជបុត្រមួយអង្គសោះសម្រាប់ស្នងរាជ្យធ្វើឱ្យទ្រង់មានក្តីកង្វល់ជាពន់ពេក។ សម័យថ្ងៃមួយទ្រង់បានពិគ្រោះដោះស្រាយ​ជាមួយនាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រីអំពីបញ្ហានេះ ទើបលោកមន្ត្រីមួយរូបលើកយោបល់ថាគួរមានពិធីបន់ស្រន់ថ្វាយទេព្តាសុំបុត្រាដោយឱ្យព្រះមហេសី និងស្រីស្នំទាំងអស់ចាំសីលភាវនា។

        ស្នំទាំងអស់ពិសេសព្រះនាងពិម្ពា បានប្រតិបត្តិការបួងសួងយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់រហូតធ្វើឱ្យកក្រើកដល់ឋានទេព្តាពេលនោះព្រះឥន្ទកោសិយក៏បានទៅអារាធនាទេវបុត្រឱ្យមកចុះចាប់បដិសន្ធិ ក្នុងគភ៌ព្រះនាងពិម្ពាជាបុត្រារបស់ព្រះអាទិត្យវង្សា។ លុះព្រះរាជបុត្រគ្រប់ទសមាសទ្រង់ប្រសូត្រមកមានព្រះកាយភ្លឺដូចមាស ទើបព្រាហ្មណ៍បុរោហិតទាំងឡាយដាក់ព្រះនាមថា សុវណ្ណកុមារ។

        ព្រះសុវណ្ណកុមារទ្រង់ចម្រើនវ័យវឌ្ឍនាការក្រោមការបីបាច់ដ៏ល្អឥតខ្ចោះ។ នៅពេលព្រះសុវណ្ណកុមារពេញវ័យព្រះបាទអាទិត្យវង្សាទ្រង់មានបំណងជ្រើសមហេសីថ្វាយបុត្រា ក៏បានបង្គាប់ក្សត្រចំណុះទាំង ១០១នគរ នាំបុត្រីមកឱ្យព្រះសុវណ្ណកុមារជ្រើសរើស។ តែពុំឃើញមានក្សត្រីអង្គណាដែលជាទីពេញព្រះទ័យនៃព្រះសុវណ្ណកុមារឡើយ។

        ចំណេរកាលតមកមិនយូរប៉ុន្មានក្នុងរាជវាំងមានជាងទងពីរនាក់មានជំនាញរៀងៗខ្លួនក្នុងការកសាងជាវត្ថុសិល្បៈផ្សេងៗមានទំនាស់គ្នារវាង និងគ្នានូវចំណេះរៀងៗខ្លួនដែលនាំឱ្យលេចឮដល់ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ ក៏ចាត់ចែងឱ្យជាងទាំងពីរប្រឡងសាកល្បងគ្នាដោយទ្រង់ប្រទានសម្ភារៈតាមតម្រូវការ។ ជាងម្នាក់បានសាងសង់ជាភិមានដែលរំលេចដោយក្បូរក្បាច់រចនាល្អគ្មានពីរស្រោបដោយមាស និងត្បូងទទឹមភ្លឺរន្ទាលល្អឆ្អិនឆ្អៅហាក់បីដូចជាទិព្វភិមានរបស់សក្កទេវរាជ។ ចំណែកជាងមួយរូបទៀតសាងរូបបក្សីធ្វើអំពីមាស​រំលេចដោយត្បូងចរណៃហើយបក្សីទាំងនោះអាចហោះហើរលើអាកាសបានសព្វទិសាតាមចិត្តប្រាថ្នាមានចលនា ដូចជាសត្វពិតមានឬទ្ធិដូចសត្វទេព។ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់មានអំណរក្រៃហើយទ្រង់បានឱ្យជាងទាំងពីរសហការគ្នាសាងជារូបហង្សយន្ត​ដែលអាចឱ្យមនុស្សជិះបានថ្វាយទ្រង់។ ឯជាងទាំងពីរនាក់ក៏បានសាងជាបក្សីយន្តតាមព្រះរាជបំណង។ ហង្សយន្តមាសដែលរំលេចទៅដោយក្បូរក្បាច់យ៉ាងវិចិត្រគ្មានពីរភ្លឺរន្ទាល អាចឱ្យមនុស្សអាស្រ័យហោះហើរទៅគ្រប់ទីស្ថានបានតាមចិត្តប្រាថ្នា។ ឯរាជបុត្រកាលឃើញយានទិព្វ ក៏ទូលសុំព្រះបិតាបំណងយកយានហង្សយន្តនោះទៅស្វែងរករៀនសិល្ប៍វិជ្ជាការចំណេះវិជ្ជាផ្សេងៗ និងរកទេពីជាទីពេញព្រះទ័យហើយមាតាបិតាបាន​ព្រះរាជទានតាមបំណង។

        ក្រោយពីបានហង្សយន្តព្រះសុវណ្ណកុមារទ្រង់ធ្វើដំណើរយ៉ាងរីករាយទតអំពីធម្មជាតិ ហើយរៀបរាប់សរសើរជាហូរហែ។ លុះបន្ទាប់មកទៀតទ្រង់ ក៏បានដល់បញ្ចាល៍នគរដែលជាទីព្រះបាទបញ្ចាល៍គ្រប់គ្រង។ ទ្រង់បានទៅសំណាក់ជាមួយព្រាហ្មណ៍មួយរូបក្រោយមកជាឪពុកធម៌របស់ទ្រង់។ ដោយទ្រង់ជាបុគ្គលមានភាពឧស្សាហ៍ព្យាយាមក្នុងការសិក្សាហើយមានប្រាជ្ញាលើសពីមនុស្សទាំងពួងផងទ្រង់ក៏បានរៀនចេះចាំស្ទាត់ជំនាញអំពីវិជ្ជាការទាំងប៉ុន្មានឥតចន្លោះ ហើយត្រូវឪពុកធម៌របស់ទ្រង់នាំទៅថ្វាយព្រះបាទបញ្ចាល៍ដើម្បីឱ្យសុវណ្ណកុមារកាន់តួនាទីជំនួសលោកឯព្រះបាទបញ្ចាល៍ទៀតសុទ្ធសឹងពេញចិត្តទាំងសមត្ថភាពរូបសម្បត្តិ និងអត្តចរិតរបស់ព្រះសុវណ្ណកុមារជាពន់ពេក តែទ្រង់ពុំជ្រាបថាសុវណ្ណកុមារជាអម្បូរក្សត្រនាំឱ្យទ្រង់ស្តាយដែលពុំអាចឱ្យព្រះសុវណ្ណកុមារធ្វើជារាជសុណិសាបាន។

        ថ្លែងពីព្រះបាទបញ្ចាល៍ ទ្រង់មានព្រះរាជបុត្រីមួយព្រះអង្គប្រកបដោយរូបសម្បត្តិល្អលើសទេពធីតាឋានសួគ៌ទៅទៀតទ្រង់មានព្រះនាមបុទមកេសរ។ នៅពេលដែលព្រះសុវណ្ណកុមារចូលដល់រាជវាំងព្រះនាងមានការចាប់ព្រះទ័យយ៉ាងចម្លែកទាំងរូបសម្បត្តិ ទាំងចរិយាសម្បត្តិ ប្ញកពាដែលធ្វើឱ្យព្រះនាងយល់ថាព្រះសុវណ្ណកុមារប្រាកដជាចេញមកអំពីត្រកូលនៃរបាក្សត្រណាមួយជាក់ជាមិនខាន។ ដោយទំហំនៃសេចក្តីស្រឡាញ់ចេះតែកើនឡើងពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ធ្វើឱ្យព្រះនាងស្រពាប់ស្រពោនក្រៃ។ ឯនាងភីលៀងកាលបើឃើញម្ចាស់ស្រីមានទុក្ខក៏ធ្វើជាអ្នកនាំពាក្យពីព្រះនាងបុទមកេសរទៅព្រះសុវណ្ណកុមារ ជាប្រការផ្សេងៗ។​ ព្រះសុវណ្ណកុមារ ក៏បានមកជួបហើយលួងលោមធីតាក្នុងផ្លូវកាមគុណព្រះនាងចេះតែរកហេតុផលមកពន្យល់តែព្រះសុវណ្ណកុមារធ្វើជាខឹងទើបនាងព្រម។ ព្រះសុវណ្ណកុមារតែងតែមកជួបធីតាតាមហង្សយន្តជារៀងរាល់រាត្រីរហូតព្រះនាងមានគភ៌ជិតគ្រប់ខែទើបបានជ្រាបដល់ព្រះបញ្ចាល៍ ទ្រង់ពិរោធយ៉ាងខ្លាំងក៏ប្រើល្បិច​ឱ្យចាប់ព្រះសុវណ្ណកុមារហើយឱ្យពេជ្ឈឃាដនាំខ្លួនទៅសម្លាប់។

        ព្រះសុវណ្ណកុមារទ្រង់មានវិប្បដិសារៈជាពន់ពេកម្យ៉ាងនឹកដល់មាតាបិតាឯនាយម្យ៉ាងស្តាយភរិយា រីឯព្រះនាងបុទមកេសរ ក៏ទួញសោកបោកខ្លួនស្តាយសុវណ្ណកុមារដែរ។ មាតាព្រះនាងបុទមកេសរក៏ជួយអង្វរសុំការលើកលែងទោស តែព្រះបាទបញ្ចាល៍ពុំព្រមលើកលែងទោសឡើយ។

        ថ្លែងពីពេជ្ឈឃាតពេលនាំសុវណ្ណកុមារទៅសម្លាប់ត្រូវសុវណ្ណកុមារបោកបញ្ឆោត ហើយឡើងជិះហង្សយន្តទៅយកព្រះនាងបុទមកេសរ រួចហោះប្រទក្សិណបីជុំប្រាសាទបញ្ចាល៍ដោយសុវណ្ណកុមារដៀលផ្តាសារ និងគំរាមដោយប្រការផ្សេងៗធ្វើឱ្យព្រះបាទបញ្ចាល៍ភិតភ័យតក្កមា។ លុះធ្វើដំណើរបាន៧ថ្ងៃ នាងបុទមកេសរក៏ឈឺពោះឆ្លងទន្លេ។ សុវណ្ណកុមារក៏ឈប់សំចតក្នុងខេត្តខណ្ឌហេមពាន្ដក្រោមដើមជ្រៃក្នុងព្រៃក្រឹស្ណាខាងឆ្នេរព្រះគង្គារគីស្រះបោក្ខណី។ ដោយឃើញបទុមកេសរ និងបុត្រារងាញ័រញាក់សុវណ្ណកុមារបានអាស្រ័យដោយហង្សយន្តទៅយកភ្លើងពីនាយសំពៅនាកណ្តាលមហាសាគរ តែជាកម្មអកុសលព្រះអគ្គីបានឆាបឆេះខ្សែបញ្ជាហង្សយន្តធ្វើឱ្យព្រះសុវណ្ណកុមារត្រូវបាននាយសមុទ្រគោចរជួយសង្គ្រោះ ហើយហង្សយន្តត្រូវនាយពាណិជ្ជស្រង់បាន។ នាងបទុមកេសរកាលចាំស្វាមីបាត់ពុំឃើញត្រឡប់មកវិញក៏ទួញសោយសោក ហើយដើររកស្វាមីដោយទុកកូនក្រោមដើមក្រឹស្នានាព្រៃនោះ។

        ថ្លែងពីព្រះចៅព្រហ្មទត្តស្តេចនៃនគរពារាណសី​ ក្នុងពេលទ្រង់យាងក្រសាលក្នុងដងព្រៃបោះក៏ឃើញបុត្ររបស់បុទមកេសរទ្រង់ ក៏បានរើសទារកនោះយកមកចិញ្ចឹមហើយដាក់ព្រះនាមថាចៅក្រឹស្នកុមារ។ លុះព្រះនាមបុទមកេសរមកវិញរកកូនមិនឃើញក៏សន្លប់បាត់ស្មារតី។ ពេលដែលនាងភ្ញាក់រលឹកឡើងក៏ដើរតាមស្នាមដានជើងរហូតមកដល់នគរពារាណសីហើយស្នាក់នៅជាមួយយាយមាលាជាអ្នកក្រងផ្កាថ្វាយស្តេចដើម្បីរង់ចាំឱកាសជួបជាមួយ នឹងចៅក្រឹស្នកុមារ។ ក្នុងពេលនៅជាមួយយាយមាលានាងក្រងផ្កាថ្វាយសេ្តចជំនួសយាយមាលាយ៉ាងប៉ិនប្រសប់ជាហេតុនាំឱ្យស្តេចចង់ជួបនាង តែត្រូវយាយមាលាកុហកថានាងជាស្ត្រីមេម៉ាយហើយមានរូបអាក្រក់ក្រៃព្រោះពុំមែនជាឱកាសល្អ។ នាងនៅជាមួយយាយមាលាអស់រយៈពេល១៦ឆ្នាំ ពេលនោះចៅក្រឹស្នកុមារក៏ចម្រើនវ័យគ្រប់ការទើបព្រះបាទព្រហ្មទត្តទ្រង់ត្រាស់ឱ្យស្តេចនៃនគរចំណុះទាំង​​១០១ នាំបុត្រីដែលពេញវ័យគ្រប់ការមកថ្វាយតែពុំមានសូម្បីតែមួយអង្គដែលធ្វើឱ្យចៅក្រឹស្នកុមារពេញចិត្តសោះឡើយទើបព្រះបាទព្រហ្មទត្តបញ្ជាឱ្យរាជ្យអាមាត្រដើររើសរកស្រីល្អក្នុងនគរមកថ្វាយ ឯរាជអាមាត្យក្រាបថ្វាយទូលមហាក្សត្រថាក្នុងនគរពារាណសីនេះពុំមានស្រីណាដែលមានសម្រស់ស្រស់ស្អាតស្មើ នឹងនាងបុទមកេសរជាចៅយាយមាលាសោះឡើយតែទ្រង់ពុំជឿលុះអាមាត្យនាំនាងមកទើបទ្រង់ជឿ ឯចៅក្រឹស្នកុមារក៏ពេញចិត្តគ្មានប្រកែកហើយព្រះបាទព្រហ្មទត្តទ្រង់ត្មិះដៀលជេរយាយមាលាដែលហ៊ានភូតកុហកទ្រង់។ ក្រោយពីបានរៀបចំអភិសេកចៅក្រឹស្នកុមារ និងនាងបុទមកេសរព្រះបាទព្រហ្មទត្ត ក៏បានប្រគល់រាជសម្បត្តិថ្វាយចៅក្រឹស្នកុមារផងឱ្យគ្រប់គ្រងនគរពារាណសីពីទ្រង់ដែរ ឯនាងបុទមកេសរវិញក៏ចាំសង្កេតអត្តចរិតចៅក្រឹស្នកុមារដែរ។ ក្នុងវេលារាត្រីផ្សំដំណេកខណៈដែលចៅក្រឹស្នកុមារសំដៅទៅប្រាសាទនាងបុទមកេសរ ក៏ស្រាប់តែមានទេវតា​មកនិមិត្តទេពហេតុបីប្រការជាប្រស្នាដល់ចៅក្រឹស្នកុមារជាហេតុនាំឱ្យទ្រង់ និងនាងបុទមកេសរបានស្គាល់គ្នាជាម្តាយនិងកូន។  ក្រោយមកនាងបុទមកេសរ និងចៅក្រឹស្នកុមារបានសាងសង់សាលាឆទាន ដោយមានឆ្លាក់ជាសាច់រឿងនៃឆាកជីវិតរបស់នាង និងស្វាមីក្នុងគោលបំណងឱ្យសុវណ្ណកុមារបានឃើញហើយឱ្យយាយមាលាជាអ្នកគ្រប់គ្រងសាលានោះ។

        ថ្លែងពីនាយសាគរពាណិជ្ជ ដែលរើសបានហង្សយន្តបានយកទៅថ្វាយស្តេចព្រហ្មទត្ត ហើយទ្រង់បានឱ្យចៅក្រឹស្នកុមារជាអ្នកថែរក្សា។ ឯនាយសមុទ្រគោចរក៏បានចូលសំពៅមកដល់នគរពារាណសី ដើម្បីដោះដូរទំនិញ ដែលនាំឱ្យសុវណ្ណកុមារបានឃើញនូវរឿងរ៉ាវដែលឆ្លាក់់ជាប់សាលាឆទាន ហើយត្រូវយាយមាលានាំឱ្យទៅជួបនាងបុទម និងចៅក្រឹស្នកុមារ។ ដោយក្តីនឹករឭកគ្នា ក្សត្រទាំងបីអង្គបានសោយសោករហូតដល់សន្លប់ទាំងបីអង្គតែត្រូវព្រះឥន្ទ្រាធិរាជប្រោសឱ្យរស់វិញទាំងអស់ទៅ។