មេរៀនទី៥៖ (សង្ខេបមេរៀន) អំណាន៖ រឿងថៅកែចិត្តចោរ

        រឿងថៅកែចិត្តចោរ​ តាក់តែងឡើង​តាមរចនាបថល្ខោន​និយាយ​ដោយសហនិពន្ធពីររូប គឺលោក ពៅយូឡេង និងលោក អ៊ុំ ឈឺន។ រឿងនេះប្រសូត្រ​ឡើងក្រោយ​ពីប្រទេសខ្មែរទទួល​បានឯករាជ្យពីរបប​អាណានិគមនិយម​បារាំងនាឆ្នាំ១៩៥៣ ។ ក្នុងដំណាក់កាលនោះ​ដែរ​ គឺជាពេល​ដែលខ្មែរ​ចាប់ផ្ដើមប្រជែង​គ្នាដើម្បីរស់​ ជាពិសេស​ការស្រវាទាញយក​ផលចំណេញ​របស់នាយទុន ឬអ្នករកស៊ី​ដែលមានគំនិតលោភលន់​។ ក្នុងនោះផងដែររឿងនេះ ក៏ជាកញ្ចក់មួយសម្រាប់ឆ្លុះបញ្ចាំង​ថា​សម័យកាលនោះ​អំណាចទឹកប្រាក់​មានអានុភាព​ខ្លាំងក្លា​ណាស់ដោយ​អាចប្រើមនុស្ស​ឱ្យធ្វើអ្វីក៏បានពោល គឺមាន​ប្រាក់​មានអំណាច។

    ✦ ចំណងជើង៖ រឿងថៅកែចិត្តចោរ។ គ្រាន់តែឃើញចំណងជើង​ ក៏អាចដឹងបានថា​រឿងនេះ​ប្រាកដជាបង្ហាញពីចិត្សាហាវឃោឃៅឬចិត្តដ៏ពិសពុល​របស់ថៅកែ។
    ✦ ប្រភព៖ មកពីប្រទេសកម្ពុជា
    ✦ ប្រភេទ៖ អក្សរសិល្ប៍ទំនើប (ល្ខោននិយាយ)
    ✦ ចលនា៖ ខេមរនិយម
    ✦ កាលកំណត់តែង៖ ថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៦។

        នៅពេលមួយថៅកែបានជួលឱ្យពូហំបើកឡានបុកថៅឡានកែ ហុងលីថានឹងឱ្យប្រាក់រង្វាន់មួយម៉ឺនរៀល ហើយពូហំ ក៏បានបើកឡាន ទៅបុកឡានថៅកែហុងលីបង្កឱ្យមានមនុស្សស្លាប់បីនាក់ និងរងរបួសជាច្រើននាក់ផងដែរ។ បន្ទាប់មកពូហំបានទៅយកប្រាក់រង្វាន់នៅផ្ទះថៅកែតែថៅកែមិននៅគាប់ជូនបានជួបនឹងផានីត​ក៏ បានជជែកគ្នាប្រាប់អំពីរឿងនេះប្រាប់ផានីតហើយ ផានីតក៏បានបញ្ចេះឱ្យពូហំរត់គេចខ្លួនតែពូហំមិនព្រមទៅណាឡើយព្រោះគាត់នៅចាំយកប្រាក់រង្វាន់ពីថៅកែសិន។ ស្រាប់តែពេលនោះថៅកែបានមក ពូហំក៏បានទៅទារលុយរង្វាន់ពីថៅកែ តែថៅកែធ្វើជាមិនដឹងរឿងហើយឱ្យលុយទៅពូហំតែពីររយរៀលទៅវិញ។ ពូហំមិនព្រម យកបើទោះបីជាថៅកែគំរាមយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ទើបធ្វើឱ្យមានការប្រកែកឮដល់ពួកកម្មករ គង់ មាន សុខ ទ្រី បានចេញមកមើល។ ផានីតរៀបរាប់ពីរឿងរ៉ាវប្រាប់ពួក គង់ មាន សុខ ទ្រី។

        គ្រានោះនាងយ៉ាន ដែលត្រូវជាប្រពន្ធពូហំដោយបាត់ប្តីមិនឃើញទៅផ្ទះក៏រត់ទៅរកនៅផ្ទះថៅកែក៏បានឃើញពូហំកំពុងតែឈ្លោះប្រកែកគ្នា​ជាមួយថៅកែ។ ថៅកែក៏បានកុហកនាងយ៉ានថាពូហំធ្វើអំពើអាក្រក់ ហើយធ្វើខ្លួនជាមនុស្សល្អបានឱ្យ ប្រាក់ទៅនាងយ៉ាន ៣០០រៀល តែត្រូវបានពូហំឃាត់មិនឱ្យយក។ ដោយនាងយ៉ានមិនដឹងពីហេតុការណ៍នាងក៏បានជឿតាមសម្ដីរបស់ថៅកែ និងបានអង្វរប្តីឱ្យរត់គេចខ្លួនតេត្រូវពូហំបដិសេធហើយខឹងសម្បានឹងនាងយ៉ានផងដែរ។ ផានីតបានឃាត់ពូហំបើទោះបីជាត្រូវថៅកែគំរាមឈប់ឱ្យធ្វើការងារក៏ដោយក៏ផានីតមិនខ្លាចហើយបានប្រកែក ឮដល់ពួកកម្មករចេញមក ដោយឃើញមិនស្រួលថៅកែបានប្រើល្បិចសូកលុយពួកកម្មករដទៃទៀតមាន គង់ មាន សុខ និង ទី្រតាំងពីប្រាំរយរៀលរហូតឡើងដល់ពីរម៉ឺនរៀល ដើម្បីធ្វើមិនដឹង មិនឮអ្វីទាំងអស់នៅពេលក្រុមនគរបាលសួរនាំ តែត្រូវពួកកម្មករបដិសេធ។

         ពេលនគរបានលបានសាកសួរហេតុការណ៍ចប់ក៏បានចាប់ខ្លួបពូហំទៅដាក់គុកហើយគ្រាន់តែគង់ស្រែករកយុត្តិធម៌ ក៏ត្រូវសែហ្វចាប់យកទៅជាមួយពូហំដែរ។  រីឯកម្មករដទៃទៀតត្រូវបានបញ្ឈប់ពីការងារទាំងអស់ទៅ។