ភាសាខ្មែរមានវិវត្តន៍បីលើកៗគឺ ភាសាខ្មែរបុរាណតាំងពីកំណកំណើតមកដល់សតវត្សរ៍ទី១៤ ភាសាខ្មែរកណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី១៥ ដល់សតវត្សរ៍ទី១៩ ភាសាខ្មែរបច្ចុប្បន្នសតវត្សរ៍ទី១៩ តរៀងមក។
ដើម្បីស្គាល់ភាសាយើងបានច្បាស់យើងត្រូវតែស្គាល់លក្ខណ:ពិសេសខ្លះៗ របស់ភាសាយើងសិន។
+ ការបន្លឺសំឡេង៖ ក្នុងការបន្លឺសំឡេងសូរព្យាង្គខ្មែរពុំមាន
”ស្នៀង” ទេគឺថាក្នុងភាសាខ្មែរពុំមានបម្រែបម្រួលកម្ពស់ សូរទាប ឬ ខ្ពស់ដើម្បីបង្កើតពាក្យច្រើនម៉ាត់ផ្សេងគ្នា (មានន័យផ្សេងគ្នា) នោះទេ។ ភាសាវៀតណាម ឡាវ
សៀម ចិន ជាដើមតែងប្រើ ”ស្នៀង” នេះដើម្បីបង្កើតពាក្យឱ្យកាន់តែច្រើនទៀត។
ឧទាហរណ៍៖ សមាជិ > ស្មាធិ៍, ប្រសាសន > ប្រសាសន៍, ប្រយោជន > ប្រយោជន៍។
+ សូព្យញ្ជនៈអឃោសៈ (ថ្លង់) ៖ មាន១១តួគឺ កខ ចឆ ដឋ តថ បផ ស ។ និងសូរព្យញ្ជនៈឃោសៈ (ឮ) មាន២យ៉ាងគឺ ឃោសៈប្រែប្រួល (ង ញ ណ ន ម យ រ ល វ ហ ឡ) និងឃោសៈមិនប្រែប្រួល (គ ឃ ជ ឈ ឌ ឍ ទ ធ ព ភ) ។
+ ការបង្កើតពាក្យ៖ ក្នុងការបង្កើតពាក្យខ្មែរយើងមានវិធីបង្កើតពាក្យច្រើនយ៉ាង វិធីគន្លាស់កាត់ វិធីរណ្ដំបរិវាសព្ទ វិធីកម្ចី វិធីបន្សំ វិធីកម្លាយ (ផ្នត់ដើម និងផ្នត់ជែក) ជាដើម...។
➤ កម្លាយដោយផ្នត់ដើម៖ នៅក្នុងភាសាខ្មែរ គេចែកផ្នត់ដើមជា ៤ទម្រង់គឺ៖
◆ ទម្រង់ (ព-)
◆ ទម្រង់ (ពស-)
◆ ទម្រង់ (ពសព-)
◆ ទម្រង់ (ពពស-)
➤ កម្លាយដោយផ្នត់ជែក៖ នៅក្នុងភាសាខ្មែរ
គេចែកផ្នត់ជែកជា ៤ទម្រង់គឺ៖
◆ ទម្រង់ (-ព-)
◆ ទម្រង់ (-សព-)
◆ ទម្រង់ (-ស/ព-)
◆ ទម្រង់ (-សព/ព-)
+ មូលភេទ អ អ៊៖ ភាសាខ្មែរយើង មានមូលភេទធំពីរគឺមូលភេទ អ និង អ៊។ គេតែងពោលថាមូលភេទ អ និង អ៊ ជាមេខ្យល់ ក្នុងភាសាខ្មែរ។
+ ថ្នាក់ពាក្យ៖ ថ្នាក់ពាក្យក្នុងភាសាខ្មែរយើងមានចំនួន៨ គឺ៖ នាម គុណនាម សព្វនាម កិរិយាសព្ទ គុណកិរិយា ធ្នាក់ ឈ្នាប់ ឧទានសព្ទ។
+ សម្ព័ន្ធ៖ ភាសាខ្មែរជាភាសាអវិភត្តិ។ ពាក្យខ្មែរពុំប្រែប្រួលយ៉ាងនេះម្តង យ៉ាងនោះម្តងទៅតាម ទីកន្លែង និង មុខងារវាឡើយ គឺវានៅតែដដែលតាមជាតិកំណើតរបស់វាជានិច្ច។