(ជ១) មេរៀនទី១៖ (សង្ខេបមេរៀន) ភេទនិងយេនឌ័រ

ជំពូកទី ១             យេនឌ័រ និងសិទ្ធិមនុស្ស

មេរៀនទី១            ភេទ និងយេនឌ័រ

សេចក្ដីផ្ដើម

- ចាប់តាំងពីភាពពេញវ័យទៅ ក្មេងស្រីក្ដី ក្មេងប្រុសក្ដី អាចយល់ពីរាងកាយ អារម្មណ៍ដែលនាំឱ្យគេយល់កាន់តែច្បាស់ពីភេទ។ អ្នកត្រូវទទួលស្គាល់ភេទ ដែលអ្នកបានទទួលពីកំណើតមកដោយការពេញចិត្ត និងការទទួលខុសត្រូវ។

ពាក្យគន្លឹះ

· ភេទ ៖ សំដៅទៅលើភាពខុសគ្នាតាមធម្មជាតិខាងជីវសាស្ត្រ ដែលគេអាចសម្គាល់មនុស្សណាម្នាក់ជាប្រុស ឬជាស្រី ដោយផ្អែកលើលក្ខណៈរូបរាងកាយ សរីរាង្គបន្តពូជ ដែលកំណត់ច្បាស់លាស់ ហើយមិនអាចកែប្រែ ឬផ្លាស់ប្តូរបានឡើយ ។

· យេនឌ័រ ៖ ជាបញ្ញត្តិដែលសំដៅយកតួនាទី ភារកិច្ច ការទទួលខុសត្រូវ ឥរិយាបថ និងតម្លៃនានា ដែលវប្បធម៌ និងសង្គមបានកំណត់ឱ្យបុរស និងស្ត្រីអនុវត្តដោយឡែកពីគ្នា។ យេនឌ័រ អាចកែប្រែបាន ពីព្រោះវាជាទស្សនៈសង្គម ។

· ជីវសាស្ត្រ ៖ ពាក្យនេះសំដៅលើលក្ខណៈធម្មជាតិដែលទាក់ទងនឹងរូបកាយ និងមុខងាររបស់សារពាង្គកាយ។ នៅក្នុងមេរៀននេះ គឺសំដៅលើភាពខុសគ្នារវាងភេទដែលជាលក្ខណៈជីវសាស្ត្រធម្មជាតិ

· សង្គម ៖ សំដៅលើទិដ្ឋភាពដែលទាក់ទងនឹងអន្តរកម្ម រចនាសម្ព័ន្ធ និងតម្លៃដែលបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្សនៅក្នុងសហគមន៍ ឬសង្គម ។

· តួនាទី ៖ សំដៅលើភារកិច្ច ឬមុខងារដែលត្រូវបានកំណត់ ឬរំពឹងទុកសម្រាប់បុគ្គលម្នាក់ៗ ទៅតាមភេទ ឬយេនឌ័ររបស់ពួកគេនៅក្នុងបរិបទសង្គម និងវប្បធម៌។

១. ភេទ

- ភេទសំដៅទៅលើភាពខុសគ្នាតាមធម្មជាតិខាងជីវសាស្ត្រ ដែលគេអាចសម្គាល់មនុស្សណាម្នាក់ជាប្រុស ឬជាស្រី ។ ភេទសំដៅយកលក្ខណៈរូបរាងកាយរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ដូចជា មុខមាត់ ភិនភាគ សរីរាង្គបន្តពូជ ដែលកំណត់ច្បាស់លាស់សម្រាប់មនុស្សប្រុស ឬមនុស្សស្រី ហើយមិនអាចកែប្រែ ឬផ្លាស់ប្តូរបានឡើយ ។ ឧទាហរណ៍ បុរសមិនអាចពពោះដូចស្ត្រីបានទេ ។ យើងអាចយល់ដឹងបានថា ក្មេងស្រី ក្មេងប្រុស ឬមនុស្សស្រី មនុស្សប្រុសមានលក្ខណៈដូចគ្នាច្រើនជាងលក្ខណៈខុសគ្នា ដូចជាមានរូបរាងកាយ មានការស្រេកឃ្លាន មានខួរក្បាល មានបញ្ញា វិចារណញ្ញាណ លំនឹក ការនិយាយស្តី មានគំនិតអរូបី ។ 

២. យេនឌ័រ (Gender)

- ពាក្យយេនឌ័រ ជាពាក្យប្រើក្នុងភាសាអង់គ្លេស ដែលមានន័យជាភេទប្រុស ភេទស្រី ឬអភេទ ។ ន័យម្យ៉ាងទៀត យេនឌ័រជាបញ្ញត្តិដែលសំដៅយកតួនាទី ភារកិច្ច ការទទួលខុសត្រូវ ឥរិយាបថ និងតម្លៃនានាដែលវប្បធម៌ និងសង្គមបានកំណត់ឱ្យបុរស និងស្ត្រីអនុវត្តដោយឡែកពីគ្នា ។ តួនាទី ភារកិច្ច ការទទួលខុសត្រូវ ឥរិយាបថ និងតម្លៃទាំងនេះត្រូវបានរក្សាបន្តដោយគ្រួសារ សហគមន៍ សាលារៀន វត្តអារាមជាដើម ។

- យេនឌ័រ អាចកែប្រែបាន ពីព្រោះវាជាទស្សនៈសង្គម តែភេទមិនអាចកែប្រែបានទេ ពីព្រោះវាជាលក្ខណៈជីវសាស្ត្រធម្មជាតិ ។ ប៉ុន្តែការពិត កូនស្រីក៏មានភាពក្លាហាន និងអាចរៀនបានខ្ពស់ដូចកូនប្រុស ហើយកូនប្រុសក៏អាចជួយធ្វើការងារផ្ទះបានដែរ ។