(ជ១) មេរៀនទី៦៖ (សង្ខេបមេរៀន) វិធានការធានាសមភាពយេនឌ័រ

ជំពូកទី ១    យេនឌ័រ និងសិទ្ធិមនុស្ស

មេរៀនទី៦   វិធានការធានាសមភាពយេនឌ័រ

សេចក្ដីផ្ដើម

- បច្ចុប្បន្នព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទទួលបានលទ្ធផលជាវិជ្ជមានក្នុងការជំរុញការប្តេជ្ញាចិត្ត និងធ្វើ សកម្មភាពនានា ដើម្បីឆ្ពោះទៅសម្រេចបានការបង្កើនសមភាពយេនឌ័រ តាមរយៈការបង្កើតច្បាប់ ការបញ្ចូលយេនឌ័រទៅក្នុងផែនការនិងយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ  ការចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់លើ អនុសញ្ញាអន្តរជាតិសំខាន់ៗដែលគាំទ្រស្ត្រីនិងកុមារី ។ 

ពាក្យគន្លឹះ

· សមត្ថភាព៖ ភាពនៃសេចក្ដីអាចហាន, សេចក្ដីមោះមុត។

· អំពើហិង្សា៖ ការបៀតបៀន, ការពាធា, ការធ្វើអាក្រក់រកគ្នា, ការធ្វើទុក្ខគ្នា។

· ព្រហ្មទណ្ឌ៖ ដំបងព្រហ្ម, អាជ្ញាព្រហ្ម; អាជ្ញាជាន់ខ្ពស់។

· កេងប្រវ័ញ្ច៖ យកចំណេញដោយគៃបន្លំ, គៃបំបាត់ដោយបញ្ឆោតឬឧបាយកលផ្សេងៗ ដើម្បីយកប្រយោជន៍អ្វីមួយ។

· រើសអើង៖ គឺរើសយក, ប្រកាន់យកតែតាមគាប់ចិត្ត; រើសអាហារ, មិនរានចំណី។

១. រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

- រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជាវិធានការមួយក្នុងចំណោមវិធានការសំខាន់ៗ ដើម្បីធានាសមភាពយេនឌ័រ ។ មាត្រា ៣៥ បានកំណត់ថា «ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ ហើយមានសិទ្ធិសេរីភាពចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ»។ ចំណែកឯមាត្រា ៣៦ វិញបានចែងថា«ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិជ្រើសរើសមុខរបរសមស្របតាមសមត្ថភាព និងទទួលប្រាក់បំណាច់ស្មើគ្នាចំពោះការងារដូចគ្នា ។ ខ្លឹមសារទាំងនេះធានាថា បុរសនិងស្ត្រីមានសិទ្ធិសេរីភាពស្មើគ្នានិងដូចគ្នាលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់» ។

 ២. ការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ

- ច្បាប់ស្ដីពីការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារនិងការពារជនរងគ្រោះមានគោលបំណងចម្បងក្នុងការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ការពារជនរងគ្រោះ និងពង្រឹងវប្បធម៌អហិង្សានៅក្នុងគ្រួសារ និងសង្គម ។ អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអំពើរំលោភបំពាន ឬការបង្ខិតបង្ខំផ្លូវកាយ ដែលតែងតែកើតមានឡើងរវាងប្តីប្រពន្ធ កូន ឬជនទាំងឡាយដែលរស់នៅក្រោមដំបូលផ្ទះតែមួយ ។ វាជាការរំលោភប្រើអំណាចរបស់អ្នកដៃគូ ហើយតែងកើតមានជាញឹកញាប់ ជាពិសេសចំពោះស្ត្រីនិងកុមារី ។ ច្បាប់នេះក៏បានចែងផងដែរថា អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារត្រូវផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ ។

៣. អនុសញ្ញាការបំបាត់ចោលនៃការរើសអើងប្រឆាំងនឹងនារីភេទ

- ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាចូលជាភាគី នៃអនុសញ្ញានេះក្នុងគោលបំណងការពារ និងគោរពសិទ្ធិស្ត្រី ព្រមទាំងធានាសមភាពយេនឌ័រ ។ ខ្លឹមសារនៃអនុសញ្ញានេះទាមទារឱ្យមានការកាត់បន្ថយការកេងប្រវ័ញ្ច និងការរើសអើង និងបង្កើនវិធានការដើម្បីលើកកម្ពស់ស្ថានភាពស្ត្រី ។ ក្នុងអនុសញ្ញានេះ ក៏បានលើកស្ទួយឱ្យស្ត្រីមានឱកាសស្មើគ្នាក្នុងការរស់នៅ និងក្នុងឆាកនយោបាយ ដូចជាការចូលរួមបោះឆ្នោត ឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត ការទទួលបានការអប់រំ ការថែទាំសុខភាព និងការប្រកបការងារ ។ អនុសញ្ញានេះបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនីមួយៗត្រូវតែមានវិធានការជាក់លាក់ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសដល់ស្ត្រីឱ្យទទួលបានការគោរពសិទ្ធិនិងសេរីភាព ។