(ជ១) មេរៀនទី៤៖ (សង្ខេបមេរៀន) ការរើសអើងនិងបញ្ហាផ្លូវចិត្ត

ជំពូកទី ១    យេនឌ័រ និងសិទ្ធិមនុស្ស

មេរៀនទី៤   ការរើសអើងនិង បញ្ហាផ្លូវចិត្ត

សេចក្ដីផ្ដើម

- ផ្នត់គំនិតសង្គមដែលទាក់ទងនឹងយេនឌ័របានធ្វើឱ្យមានការរើសអើង និងមិនមានភាពស្មើគ្នារវាង ក្មេងស្រី ក្មេងប្រុស ស្ត្រីនិងបុរស ចំពោះតួនាទី ភារកិច្ច ការសម្រេចចិត្ត ការទទួលបានផលប្រយោជន៍ ។ ដោយសារការរើសអើង ស្ត្រីមិនអាចមានសិទ្ធិស្មើនឹងបុរសនៅឡើយ ដូចជា ស្ត្រីទទួលបានការអប់រំតិច ជាងបុរសនិងពុំសូវបានចូលរួមក្នុងការដឹកនាំ ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចផ្សេងៗក្រៅពីការងារនៅក្នុង គ្រួសារ ។ 

ពាក្យគន្លឹះ

· សុទិដ្ឋិនិយម ៖ ជាគំនិតវិជ្ជមាន និងក្តីសង្ឃឹមចំពោះអនាគត ដែលអាចជួយបំបាត់ការតានតឹងចិត្ត និងការធ្លាក់ទឹកចិត្ត ។

· សមាធិ ៖ ជាការអនុវត្តន៍មួយប្រភេទដែលជួយសម្រាកចិត្តកាយ ដែលជាវិធីសាស្រ្តមួយក្នុងចំណោមវិធីសាស្រ្តនានាដើម្បីបំបាត់ការតានតឹងចិត្ត និងការធ្លាក់ទឹកចិត្ត ។

· ការធ្លាក់ទឹកចិត្ត ៖ ជាការធ្លាក់ចុះនៃអារម្មណ៍ដែលនាំឱ្យមានភាពក្រៀមក្រំ បាត់បង់ភាពសប្បាយនិងបាត់បង់ចំណាប់អារម្មណ៍ទៅលើអ្វីៗនៅជុំវិញខ្លួន ។

· សមភាព ៖សំដៅលើការទទួលស្គាល់ និងការគិតគូរអំពីភាពស្មើគ្នារវាងមនុស្ស ជាពិសេសរវាងកុមារី និងកុមារា ស្ត្រី និងបុរស លើមូលដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពក្នុងគ្រប់វិស័យទាំងអស់នៃសង្គម ។ ការមិនមានសមភាពរវាងពួកគេគឺជាលទ្ធផលនៃការរើសអើង ។

១. និយមន័យនៃការរើសអើង

- ការរើសអើងគឺជាអំពើនៃការប្រកាន់ ការបែងចែក ឬការវិនិច្ឆ័យទៅលើនរណាម្នាក់ដោយមិនផ្អែកលើលក្ខណៈផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គេឡើយ។ វាជាអំពើដែលមានភាពលំអៀងទៅលើអាយុ សមត្ថភាពខាងផ្លូវកាយ ភេទ ពូជសាសន៍ និងសាសនា។ 

២. ការរើសអើងចំពោះកុមារី និងស្ត្រី 

- ការរើសអើងចំពោះកុមារី និងស្ត្រីសំដៅលើការប្រកាន់ ការបែងចែក ការផាត់ចេញ  ឬការរឹតត្បិតផ្អែកលើភេទ។ ទង្វើនេះមានបំណងបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ ឬមិនគិតគូរអំពីសមភាពរវាងកុមារី និងកុមារា ស្ត្រី និងបុរស លើមូលដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពក្នុងវិស័យផ្សេងៗនៃសង្គម។ ឧទាហរណ៍៖ នារីភេទត្រូវទទួលការអប់រំឱ្យគោរពប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ ហើយកិច្ចការមេផ្ទះត្រូវបានចាត់ទុកជាការងាររបស់ស្ត្រី។

៣. ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃការរើសអើងយេនឌ័រ

- ផ្នត់គំនិត និងការប្រព្រឹត្តរបស់គ្រួសារ សហគមន៍ និងសង្គមបានធ្វើឱ្យកុមារី និងស្ត្រីបាត់បង់ឱកាសក្នុងការអភិវឌ្ឍខ្លួន។ ពួកគេអាចទទួលបានការសិក្សាតិចតួច ពិបាករកការងារធ្វើ ទទួលបានប្រាក់ចំណូលទាប និងមិនមានតួនាទីផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គម។ ស្ត្រី និងកុមារី ខ្លះអាចខ្វះការពិចារណា មិនក្លាហាន ងាយជឿការបោកបញ្ឆោត ត្រូវគេគំរាមកំហែង កេងប្រវ័ញ្ច ឬជួញដូរ។ ផលប៉ះពាល់ទាំងនេះអាចប៉ះទង្គិចដល់អារម្មណ៍ និងផ្លូវចិត្តរបស់ពួកគេ ហើយបង្កឱ្យមានបញ្ហាផ្លូវចិត្តឬវិបត្តិផ្លូវចិត្ត។ ការរំលោភសិទ្ធិកុមារ និងនារីធ្វើឱ្យសហគមន៍បាត់បង់សន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់​ និងរបៀបរៀបរយ ហើយមិនអាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានឡើយ។

៤. បញ្ហាផ្លូវចិត្ត

៤.១. ការតានតឹងចិត្ត

- ការតានតឹងចិត្តគឺជាការប្រែប្រួល ឬប្រតិកម្មនៃអារម្មណ៍នៅពេលបុគ្គលជួបហេតុការណ៍ ឬបញ្ហាលំបាកក្នុងជីវិត។ រោគសញ្ញារួមមាន ងាយមួម៉ៅ ឆេវឆាវ ឆាប់ខឹង ធុញថប់ អស់កម្លាំង ឈឺក្បាល ដេកមិនលក់ អសកម្មក្នុងការរៀនសូត្រ ការងារ និងងាយមានទំនាស់។ បុគ្គលខ្លះប្រើបារី ស្រា ឬគ្រឿងញៀនជាមធ្យោបាយបំបាត់ភាពតានតឹង។ 

៤.២. ការធ្លាក់ទឹកចិត្ត

- ការធ្លាក់ទឹកចិត្ត គឺជាការធ្លាក់ចុះនៃអារម្មណ៍ដែលនាំឱ្យមានភាពក្រៀមក្រំ បាត់បង់ភាពសប្បាយរីករាយ និងបាត់បង់ចំណាប់អារម្មណ៍លើអ្វីៗជុំវិញខ្លួន។ វាបណ្តាលមកពីការបាត់បង់មនុស្សជាទីស្រឡាញ់ កិត្តិយស ការងារ ទ្រព្យសម្បត្តិ ឬបរាជ័យក្នុងជីវិត។ រោគសញ្ញារួមមាន ក្រៀមក្រំ អស់សង្ឃឹម ចូលចិត្តនៅឯកោ ដេកមិនលក់ មិនឃ្លានបាយ អសកម្មក្នុងការសិក្សា និងការងារ។

៤.៣. វិធីបំបាត់ការតានតឹងចិត្ត និងការធ្លាក់ទឹកចិត្ត

- មធ្យោយបាយ ឬវិធីបំបាត់ការតានតឹងចិត្ត និងការធ្លាក់ទឹកចិត្តមានច្រើនបែប ប៉ុន្តែគេអាចអនុវត្តវិធីងាយៗ ដូចខាងក្រោម៖

· បណ្តុះគំនិតសុទិដ្ឋិនិយម និងមានក្តីសង្ឃឹមចំពោះអនាគត។

· ទទួលទានអាហារទៀងទាត់, សម្រាកឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់, លេងកម្សាន្តដែលខ្លួនចូលចិត្ត។

· ជួបសំណេះសំណាលជាមួយមិត្តភក្តិ ឬអ្នកជិតស្និទ្ធបំផុតដើម្បីនិយាយរំលែកអារម្មណ៍។

· ស្តាប់បង្គាប់ឱវាទឪពុកម្តាយ, ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ, ឬព្រះសង្ឃ។

· លេងកីឡា, ស្តាប់ភ្លេង, ទស្សនាវីដេអូកំប្លែង, ការប្រគំតន្ត្រី, ដើរកម្សាន្ត, លំហែកាយ, ឬចូលរួមការងារសង្គម។

· ពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកទុកចិត្តដើម្បីទទួលបានកម្លាំងចិត្តដោះស្រាយបញ្ហា។ 

· ព្យាយាមធ្វើលំហាត់សម្រាកចិត្តកាយ និងសមាធិ។