(ជ២) មេរៀនទី២៖ (សង្ខេបមេរៀន) ការរក្សាមិត្តភាព

ជំពូកទី ២    មិត្តភាព

មេរៀនទី២   ការរក្សាមិត្តភាព

សេចក្ដីផ្ដើម

- មិត្តភាពជាកត្តាចាំបាច់សម្រាប់បង្កើតទំនាក់ទំនងគ្រប់ប្រភេទ ប្រកបដោយជោគជ័យ ។ ចំណងមិត្តភាពអាចស្ថិតស្ថេរយូរអង្វែងលុះត្រាតែភាគីទាំងសងខាងមានអាកប្បកិរិយាចិត្តគំនិតស្របគ្នា និងស្គាល់តម្លៃគ្នាទៅវិញទៅមក ។ មិត្តភាពនោះគួរតែជាមិត្តភាពមានភាពថ្លៃថ្នូរ ស្មោះត្រង់ ទូលំទូលាយ និងមានទំនុកចិត្តចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក ។

ពាក្យគន្លឹះ

· មិត្តភាព៖ ភាពឬភាវៈនៃមិត្ត គឺបែបបទសណ្ដាប់ធ្នាប់របស់មិត្ត។

· សាមគ្គី៖ សេចក្ដីព្រមព្រៀង, សេចក្ដីព្រមព្រឹសជាមួយគ្នា, ដំណើរស្រុះគ្នា។

· អែបអប៖ ផ្គាប់ផ្គុនរណេបរណិបដើម្បីឱ្យជិតស្និទ្ធស្នាល, ឡែបឡប។

· វិនិច្ឆយ៖ ការពិចារណាដោយល្អិត, ការពិនិត្យមើលឱ្យឃើញពិត; ដំណើរកាត់សង្ស័យ, ការរម្លីងសេចក្ដីឱ្យអស់សង្ស័យ; ការជំនុំជម្រះសេចក្ដី, ការកាត់សេចក្ដី។

១. មិត្តភាពកើតឡើងដោយការជ្រើសរើស

- កាលណាយើងមានមិត្តភក្តិយើងគិតថាយើងមានចំណងទាក់ទងជាមួយអ្នកដទៃដោយការទុកចិត្ត ហើយជីវិតរបស់យើងកាន់តែគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍។ យើងទាំងអស់គ្នាតែងតែជ្រើសរើសមិត្តទៅតាមលក្ខណវិនិច្ឆ័យ និងតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់យើង។ យើងត្រូវការមិត្តភក្ដិដើម្បីរួមចំណែកសប្បាយរីករាយ និងជួយរំលែកទុក្ខព្រួយ។

* កល្យាណមិត្ត គឺមិត្តមានអាធ្យាស្រ័យល្អ ចេះជួយទំនុកបម្រុងដល់មិត្តដែលកំពុងខ្វះខាតតាមលទ្ធភាព។ 

* មិត្តល្អមិនបោះបង់មិត្តចោលក្នុងគ្រាក្រហើយស៊ូស្លាប់រស់នៅជាមួយគ្នាជានិច្ច។ 

* តម្លៃផ្ទាល់ខ្លួនរបស់មិត្តល្អ គឺភាពស្មោះត្រង់ ចិត្តបុណ្យ វាចាល្អ សណ្តាប់ធ្នាប់ល្អ និងមានការតស៊ូព្យាយាមស្វិតស្វាញក្នុងការរៀនសូត្រទៀតផង។

មិត្តមិនល្អមានបួនប្រភេទដែលគួរចៀសវាង៖

ក. មនុស្សគិតតែពីខាងបាន

· គិតតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនម្នាក់ឯង។

· ពេលមានភ័យ ទើបរត់ទៅរកជំនួយពីមិត្ត។

· សេពគប់មិត្តព្រោះចង់បានប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។

ខ. មនុស្សបានតែខាងនិយាយឥតប្រយោជន៍

· ច្រើននិយាយពាក្យមិនបានការ។

· ពេលមិត្តមានធុរៈមិនជួយ ដោយយកលេសថារវល់។

គ. មនុស្សអែបអប ប៉ិនខាងនិយាយបញ្ជោរ និងចាក់បណ្ដោយ

· ពេលមិត្តធ្វើខុសក៏សាទរ។

· នៅមុខមិត្ត ពោលសរសើរពីមិត្ត តែចិត្តមិនដូចសំដី។

· នៅកំបាំងមុខមិត្ត និយាយរិះគន់ និងបង្អួចកេរ្តិ៍ឈ្មោះមិត្ត។

ឃ. មនុស្សនាំទៅរកតែរឿងវិនាស

· តែងនាំមិត្តទៅលេងល្បែងពាលា សេពសុរា និងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនជាដើម។ 

· តែងនាំមិត្តឱ្យបោះបង់ចោលការសិក្សា។ 

· តែងនាំមិត្តឱ្យដើរលេងពាសវាលពាសកាល និងធ្វើអ្វីៗឥតប្រយោជន៍ ខាតតែពេលវេលា។ 

· មនុស្សទាំងបួនពួកខាងលើនេះ មិនមែនជាមិត្តល្អ ជាមិត្តនាំឱ្យបានសេចក្តីសុខ សេចក្តីចម្រើននោះទេ យើងគប្បីចៀសវាងឱ្យឆ្ងាយ។

២. ទំនាក់ទំនងល្អរវាងក្មេងស្រីនិងក្មេងប្រុស

- ក្មេងស្រី និងក្មេងប្រុស ឬអ្នកមានភេទខុសគ្នាក៏អាចចងមិត្តនឹងគ្នាបានដែរ។ ការមានមិត្តភក្តិរវាងប្រុស និងស្រីនៅក្នុងថ្នាក់រៀនសាលារៀនជាការធម្មតាព្រោះបច្ចុប្បន្នសិស្សប្រុស និងសិស្សស្រីរៀនចម្រុះគ្នា។ ប្រការមួយដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់នោះគឺតម្លៃផ្ទាល់ខ្លួន ព្រោះវាអាចឈានទៅរកសេចក្តីស្នេហា ឬអំពើខុសឆ្គងនឹងប្រពៃណីនាំឱ្យរំខានដល់ការសិក្សា។ ដូច្នេះអ្នកត្រូវកំណត់ក្នុងចិត្តអ្នកឱ្យបានច្បាស់ថាមិត្តភាព គឺនៅត្រឹមតែមិត្តភាពប៉ុណ្ណោះទោះស្ថិតក្នុងស្ថានភាពបែបណាក៏ដោយ។ ក្នុងវ័យសិក្សាសិស្សម្នាក់ៗត្រូវតែស្គាល់តួនាទីរបស់អ្នកឱ្យបានច្បាស់ថា តើអ្នកមានភារកិច្ចអ្វីខ្លះ? តើអ្នកកំពុងធ្វើអ្វី? ក្នុងវ័យសិក្សាអ្នកត្រូវខំរៀនសូត្រ ហើយអ្នកមិនត្រូវគិតពីរឿងស្នេហាទេ។

៣. ការរក្សានិងការពង្រឹងមិត្តភាព

- ចំណងមិត្តភាព គឺទំនាក់ទំនងរឹងមាំរវាងមិត្តអ្នក និងខ្លួនអ្នកផ្ទាល់។ ពេលដែលមានវត្តមានរបស់មិត្តយើងទទួលការជ្រោមជ្រែង និងការលើកទឹកចិត្តដ៏ធំធេងទាំងក្នុងពេលយើងសប្បាយទាំងក្នុងពេលយើងកើតទុក្ខ។ មិត្តល្អរមែងចង់ឱ្យយើងល្អជានិច្ច។ មិត្តភក្ដិអាចជួយឱ្យមានការរីកចម្រើន និងការកែលំអខ្លួនបានផងដែរ។ បើយើងជ្រើសរើសបានមិត្តល្អហើយ យើងត្រូវថែរក្សាមិត្តភាពនោះកុំឱ្យបាត់បង់ទៅវិញ ហើយយើងត្រូវធ្វើឱ្យមិត្តភាពនោះមានភាពរឹងមាំ និងស្ថិតស្ថេរយូរអង្វែង។ ការបង្កើនសាមគ្គីភាពជាបន្តបន្ទាប់នឹងនាំឲ្យមិត្តភាពកាន់តែរឹងមាំ ហើយនាំឲ្យមានការរីកចម្រើនទាំងបុគ្គលិកលក្ខណៈ ទាំងផលប្រយោជន៍ផ្សេងៗទៀត។ ការដាស់តឿន ការផ្លាស់ប្តូរយោបល់គ្នា និងការកែលំអគ្នាដោយន័យស្ថាបនា នាំឲ្យមានការរីកចម្រើន។ ពាក្យស្លោកមួយឃ្លាបានពោលថា «ការសាមគ្គីគឺរស់ បែកបាក់សាមគ្គីគឺស្លាប់» «ចងមិត្តជាជាងចងសត្រូវ» ។ មានន័យថាយើងត្រូវចងមិត្តឱ្យបានច្រើន ជាជាងយើងយកគេធ្វើជាសត្រូវ។