(ជ៤) មេរៀនទី១៖ (សង្ខេបមេរៀន) ការបោះឆ្នោត

ជំពូកទី ៤              ការរស់នៅជាមួយសហគមន៍

មេរៀនទី១             ការបោះឆ្នោត

សេចក្ដីផ្ដើម

- ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកដឹកនាំមានសារៈសំខាន់ណាស់ ចំពោះដំណើរការនៃការអនុវត្តតាម គោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះអំណាចអ្នកដឹកនាំឋិតនៅក្នុងកណ្តាប់ដៃនៃអ្នកបោះឆ្នោត ។ អ្វីដែលអ្នកដឹកនាំត្រូវធ្វើ គឺត្រូវឱ្យស្របនឹងឆន្ទៈ ផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជននិងច្បាប់របស់សង្គម ។ នៅក្នុងគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាពលរដ្ឋមានអំណាចនិងសិទ្ធិសេរីភាពយ៉ាងច្រើន ប៉ុន្តែ បោះនេ សិទ្ធិសេរីភាពនេះត្រូវស្ថិតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ ។ ជាលក្ខខណ្ឌ មួយនៃការជំរុញឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានភាពគង់វង្សនិងការសម្តែងចេញឆន្ទៈនិងការសម្រេចចិត្ត របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ។

ពាក្យគន្លឹះ

• • • ប្រជាធិបតេយ្យ៖ ភាពនៃប្រទេសដែលមានប្រជារាស្ត្រជាអធិបតី គឺប្រទេស ឬរដ្ឋបាលដែលមានប្រាជាជនេជាធំ ក្នុងការរើសតំណាងរបស់ខ្លួន ឱ្យជាអ្នកសម្រេចកិច្ចការក្នុងប្រទេស...។

    • ឆន្ទៈ៖ ធ្វើសេចក្ដីប្រាថ្នា, បំណង, គំនិត, ការយល់ព្រម ...។

    • យុត្តិធម៌៖ ធម៌ដែលគួរកាន់; សេចក្ដីទៀងត្រង់; ការប្រព្រឹត្តត្រឹមត្រូវ។

    • អចិន្ត្រៃយ៍៖ ក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនាថា អចិន្ត្រៃយ៍ មាន ៤ យ៉ាងគឺ វិស័យរបស់ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ, វិស័យនៃឈាន, ផលនៃកម្ម, ការគិតអំពីលោក ឬ គំនិតនៃសត្វលោក (ទាំង ៤ យ៉ាងនេះជាដំណើរហួសវិស័យគំនិត).

១. ការបោះឆ្នោត

- ការបោះឆ្នោត គឺជាពេលដែលអ្នកបោះឆ្នោតចេញទៅបោះឆ្នោតជ្រើសរើសបេក្ខជនឱ្យធ្វើជាតំណាង ឬជាអ្នកដឹកនាំរបស់ខ្លួន។ ការបោះឆ្នោតបានផ្តល់ឱកាសឱ្យអ្នកបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាង ឬអ្នកដឹកនាំដែលមានសមត្ថភាព គុណធម៌
និងដែលគេពេញចិត្ត។ ការបោះឆ្នោតត្រូវប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ជាសម្ងាត់ ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ ស្របច្បាប់ និងធ្វើឡើងក្នុងចន្លោះពេលមួយយ៉ាងទៀងទាត់។
នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យអំណាចគ្រប់គ្រងដឹកនាំពុំអាចស្ថិតស្ថេរ ឬជាអចិន្ត្រៃយ៍ឡើយព្រោះអំណាចនេះជារបស់អ្នកបោះឆ្នោត ឬជារបស់ប្រជាពលរដ្ឋកើតចេញពីប្រជាពលរដ្ឋ ហើយប្រជាពលរដ្ឋអាចដកសេចក្តីទុកចិត្តពីអ្នកដឹកនាំណាម្នាក់ ហើយប្រគល់អំណាចឱ្យអ្នកផ្សេងដឹកនាំវិញម្តង គឺតាមរយៈការបោះឆ្នោត។

២. គោលបំណងនៃការបោះឆ្នោត

- សិទ្ធិបោះឆ្នោត គឺជាមូលដ្ឋាននៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ការអនុវត្តសិទ្ធិបោះឆ្នោតបានជំរុញឱ្យមានការពង្រឹងគុណភាពនៃការដឹកនាំ។ តាមរយៈការបោះឆ្នោត អ្នកបោះឆ្នោតមានឱកាសបញ្ចេញគំនិតផ្ទាល់ខ្លួនដោយសម្ងាត់លើសន្លឹកឆ្នោត ដើម្បីជ្រើសរើសអ្នកតំណាងគួរជាទីពេញចិត្តរបស់ខ្លួន។

v  ការបោះឆ្នោតមានគោលបំណង៖

• • • • ជ្រើសរើសអ្នកដឹកនាំតាមការពេញចិត្តនិងតាមឆន្ទៈ។ 

      • ផ្លាស់ប្តូរអ្នកដឹកនាំដោយសន្តិវិធីនិងផ្តល់អំណាចឱ្យអ្នកដឹកនាំតាមរយៈសំឡេងភាគច្រើន។ 

      • ជំរុញឱ្យអ្នកដឹកនាំមានការទទួលខុសត្រូវ ចំពោះមុខអ្នកម្ចាស់ឆ្នោត។

៣. លក្ខណៈនៃការបោះឆ្នោតដោយសេរី

- ការបោះឆ្នោតដោយសេរី គឺជាការចូលរួមក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតដោយសេរីរបស់អ្នកបោះឆ្នោត។

v  អ្នកបោះឆ្នោតមានសេរីភាពដូចខាងក្រោម៖

• • • • អាចទទួលព័ត៌មានអំពីដំណើរការបោះឆ្នោតដោយសេរី។

• • • • ចូលរួមប្រជុំដោយសេរីនិងអាចបញ្ចេញមតិយោបល់​ ដើម្បីពិភក្សាអំពីបេក្ខជន បេក្ខជននារីឈេឈ្មោះបោះឆ្នោត

      • សម្រេចចិត្តបោះឆ្នោតតាមឆន្ទៈរបស់ខ្លួនពិតប្រាកដដោយគ្មានការគំរាមកំហែង។ ចំពោះបេក្ខជនដែលឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតមានសិទ្ធិចូលរួមឈរឈ្មោះដោយសេរីគ្មានការភ័យខ្លាច។