(ជ៧) មេរៀនទី២៖ (មេរៀនសង្ខេប) ការអភិវឌ្ឍមួយមិនសូវខុសគ្នាខ្លាំង

១. លោកខាងជើងគ្របសង្កត់គេឯង លោកខាងត្បូងត្រូវគេគ្របសង្កត់

       ជាទូទៅប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ដូចជាត្រូវបានគ្របសង្កត់ដោយប្រទេសអភិវឌ្ឍ។ ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍតែងលក់ផលិតផលដើមទៅឱ្យប្រទេសអភិវឌ្ឍដោយតម្លៃថោក និងទិញមកវិញនូវផលិតផល ឧស្សាហកម្មតម្លៃខ្ពស់។ បណ្ដូររវាងដៃគូមានលក្ខណៈមិនស្មើភាពពីរយ៉ាងគឺតម្លៃ និងទម្ងន់។ ប៉ុន្តែប្រទេសលោកខាងត្បូងជានិច្ចកាលត្រូវគ្របសង្កត់ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មពីសំណាក់ប្រទេសលោកខាងជើង តាំងពីយូរមកហើយ។ រីឯលោកខាងជើងក៏ត្រូវរងនូវការប្រកួតប្រជែងពីសំណាក់ប្រទេសខ្លះនៃលោកខាងត្បូងលើមុខទំនិញវាយនភណ្ឌ ដែកថែប រថយន្ត និងអាវុធផងដែរ។

       លោកខាងជើង គ្របសង្កត់គេឯងដោយ ដាក់នឹមអាណានិគមទៅលើប្រទេសទន់ខ្សោយ ដែលត្រូវលក់ផលិតផលដើមដោយតម្លៃថោក និងទិញផលិតផលឧស្សាហកម្មពីប្រទេសមហាអំណាចអាណានិគមមកវិញដោយតម្លៃខ្ពស់។​ កម្លាំងខ្លាំងក្លាលើទម្ងន់សេដ្ឋកិច្ច បច្ចេកវិទ្យា ហិរញ្ញវត្ថុ វប្បធម៌ អាចម្ចាស់ការលើមធ្យបាយដឹកជញ្ជូន និងទីផ្សារ។ ពហុជាតិជានិមិត្តរូបនៃការគ្របសង្កត់នេះ។

       លោកខាងត្បូង ត្រូវគេគ្របសង្កត់ដោយសារប្រទេសមហាអំណាចបានដោយការដាក់នឹមអាណានិគម និងប្រែក្លាយប្រទេសទន់ខ្សោយឱ្យទៅជាទីផ្សារផ្ដល់រូបធាតុដើម និងជាទីផ្សារទទួលផលិតផលសម្រេច ដែលបង្កើតបានជាវិសមភាពនៃបណ្ដូរ។ បន្តអនុវត្តការបែងចែកការងារជាអន្តរជាតិ នាំឱ្យប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ។ សហគ្រាសពហុជាតិ មានឥទ្ធិពលទាំងនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកិច្ចលើប្រទេសដែលសហគ្រាសនេះទៅបោះទីតាំង។ លោកខាងត្បូងជានិច្ចកាលត្រូវគ្របសង្កត់ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មពីសំណាក់លោកខាងជើង តាំងពីយូរយារមកហើយ(ការបែងចែកការងារសម័យអាណានិគម) ។ មកទល់បច្ចុប្បន្ន ទោះបីមានទស្សនៈថ្មីនៃពាណិជ្ជកម្មក៏វិសមភាពនៃបណ្ដូរនៅតែមានបន្ត ទោះបីលោកខាងជើងត្រូវរងនូវការប្រកួតប្រជែងយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី លើមុខទំនិញវាយនភណ្ឌ ដែកថែប រថយន្ត ម៉ាញ៉េតូស្កូប និងអាវុធក៏ដោយ។

២. ជំនួយដល់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ

       ជំនួយសាធារណៈសម្រាប់អភិវឌ្ឍ មានគោលដៅរបស់ជំនួយគឺផ្ដល់មធ្យោបាយ ពិសេសហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់អភិវឌ្ឍ មានន័យថាសម្រាប់ឱ្យប្រទេសនីមួយៗ យកទៅធ្វើឱ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាជន។ តែជំនួយនេះត្រូវបានមជ្ឈដ្ឋានខ្លះរិះគន់ ព្រោះតែមានផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។ ប្រទេសមួយចំនួនយកទៅប្រើប្រាស់ចំទិសដៅ ហើយសម្រេចគោលបំណងរបស់គម្រោងបាន ទោះតិច ឬច្រើនក្ដី។  ប្រទេសមួយចំនួនទៀតមិនចេះប្រើប្រាស់ ឬគ្មានសមត្ថភាពប្រើប្រាស់ ឬក៏អ្នកដឹកនាំខ្វះសុច្ឆន្ទៈ ឬមន្ត្រីអនុវត្តគម្រោងខ្វះអភិបាលកិច្ចល្អ ។ល។ លទ្ធផលទទួលបានមានតិចតួចជួនកាលមានតែនៅលើក្រដាស។ ឧទាហរណ៍ ប្រទេសតំបន់សាហែល...។ ហេតុនេះហើយបានជាប្រទេសអ្នកមានខ្លះគេប្រើ NGO របស់គេចុះទៅជួយផ្ទាល់ដល់មូលដ្ឋានជាក់ស្ដែង ដើម្បីឆ្លើយតបពិតប្រាកដទៅនឹងតម្រូវការរបស់ប្រជាជន។

       ជំនួយពហុភាគី ធ្វើតាមរយៈអង្គការអន្តរជាតិផ្សេងៗ (OMS FAO IMF…) ដែលបានពីវិភាគទានស្ម័គ្រចិត្តរបស់ប្រទេសអ្នកមានមួយចំនួន។ ជំនួយនេះពុំមែនជាឧបករណ៍យុទ្ធសាស្ត្រទេ ។ តែផ្ទុយទៅវិញជំនួយទ្វេភាគីច្រើនបង្កប់នូវផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយ (នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម វប្បធម៌) ដែលអាចចាត់ទុកថាជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់មហាអំណាច។
ឧទាហរណ៍ ៖
-   សហរដ្ឋអាមេរិកជួយអ៊ីស្រាអែល ព្រោះបញ្ហាយុទ្ធសាស្ត្រការពារផ្លូវប្រេងកាតនៅមជ្ឈិមបូព៌ា។
-   ជប៉ុនសម្លឹងឃើញអាស៊ីជាទីផ្សារទំនិញ និងទីផ្សារពលកម្មតម្លៃថោក។
-   បារាំងរាជាណាចក្ររួម សម្លឹងឃើញអតីតប្រទេសអាណានិគមរបស់ខ្លួន ព្រោះជាទីផ្សារពលកម្មតម្លៃថោក និងផលប្រយោជន៍វប្បធម៌រៀងៗខ្លួន។

       ជំនួយចំណីអាហារ ប្រាកដជាមានសារៈសំខាន់ ពិសេសក្នុងពេលមានគ្រោះទុរ្ភិក្ស គ្រោះធម្មជាតិ ការរត់ចេញពីការវាយប្រយុទ្ធគ្នា...នៅក្នុងប្រទេស ឬតំបន់ណាមួយនោះ។ ហើយវាក៏ជាតម្រូវការចាំបាច់ផងដែរសម្រាប់សម្រន់សេចក្ដីស្រេកឃ្លានរបស់ប្រជាជនក្នុងប្រទេសមួយចំនួនដែលផលិតស្បៀងអាហារមិនបានគ្រប់គ្រាន់ដូចជាប្រទេសតំបន់សាហែលជាដើម។  ជំនួយចំណីអាហារអាចឱ្យប្រទេសម្ចាស់អំណោយ មានសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប...បញ្ចេញផលិតផលដែលសល់លក់មិនដាច់ពីស្តុក ឬសន្និធិរបស់ខ្លួន។ តែវាក៏នាំតម្លៃលើទីផ្សារក្នុងស្រុកស្រុតចុះ និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកវិនិយោគ និងកសិករបាក់ទឹកចិត្ត។

៣. ការពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក និងសាមគ្គីភាព

       អង្គការសហប្រជាជាតិបានខិតខំបង្កើត «ទស្សនៈសេដ្ឋកិច្ចថ្មី» មួយជាអន្តរជាតិសំដៅ​បង្កើនតម្លៃលក់រូបធាតុដើមរបស់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ជួយដល់ឧស្សាហូបនីយកម្ម និងកំណែទម្រង់រូបិយវត្ថុមួយដែលផ្ដល់ភាពអានុគ្រោះជាង។ មែនហើយលទ្ធផលទទួលបានមានកម្រិត ហើយប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទូទៅដែលតាមរយៈនេះ ប្រទេសអភិវឌ្ឍអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនាំចូលមកនូវមុខទំនិញរបស់ខ្លួនដោយរួចពន្ធ ឬជាប់ពន្ធតិចតួច។

       ដើម្បីសម្រេចបាននូវការអភិវឌ្ឍមួយមិនសូវខុសគ្នាខ្លាំង នោះប្រទេសទាំងអស់ក្នុងពិភពលោកជាវិញ្ញាសាមួយដ៏តឹងតែងបំផុត ព្រោះថាប្រទេសអ្នកមាន និងក្រីក្រមានគម្លាតយ៉ាងឆ្ងាយពីគ្នាតាំងពីជាងពីរសតវត្សមកហើយ តាមរយៈ «ការបែងចែកការងារអន្តរជាតិ» នាសម័យអាណានិគម។ តែតាំងពីក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី2 មក ពិសេសក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទើបគេយកចិត្តទុកដាក់គិតគូរលើបញ្ហាកាត់បន្ថយវិសមភាពនេះ។

មធ្យោបាយទាំងនេះមាន៖
-   ជំនួយដល់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ទ្វេភាគីក្ដី ​ពហុភាគីក្ដី សាធារណៈក្ដី ឯកជនក្ដី សុទ្ធតែជាតម្រូវការចាំបាច់សម្រាប់ធានាដល់ការរស់រានមានជីវិតរបស់ប្រជាជនមួយចំនួន និងបង្កើតបានជាគ្រឹះនៃអភិវឌ្ឍន៍។ ជំនួសឱ្យអំណោយយកល្អគឺជួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍឱ្យមានលទ្ធភាពទិញដូរពីប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍផ្សេងទៀតដែលសម្រេចបានឧស្សាហូបនីយកម្មហើយ
-   «ទស្សនៈសេដ្ឋកិច្ចថ្មី» ក្ដី ដោយប្រទេសទាំងអស់មានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ (GSP) ក្ដី ប្រជាជាតិដែលត្រូវទទួលភាអនុគ្រោះជាងគេ (MFN) ក្ដី កិច្ចព្រមព្រៀងឡូមេក្ដី សុទ្ធតែជាមធ្យោបាយសំដៅកាត់បន្ថយវិសមភាពនៃអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងសំខាន់។
-   លុបបំបាត់ព្រំដែនសេដ្ឋកិច្ច ដោយប្រទេសទាំងអស់ដាក់នូវអ្វីៗ ដែលជាប្រៀបខ្លាំងរបស់ខ្លួន ចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងចរន្តពិភវូបនីយកម្មសេដ្ឋកិច្ចក្នុងភាពជាដៃគូស្មើភាព និងក្នុងស្មារតីសហប្រតិបត្តិការល្អ។
សន្និដ្ឋាន : ទាំងប្រទេសមាន ប្រទេសក្ររួមសហការគ្នាកសាងពិភពលោកមួយប្រកបដោយសន្តិភាព និងចីរភាព ។