ភ្លុចទំនិញ គឺជាការចរាចរណ៍ទំនិញពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ ពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយ។ ហើយភ្លុចទំនិញធំៗបួន ដែលដាក់ឱ្យទីផ្សារពិភពលោកដំណើរការមាន រូបធាតុដើម ផលិតផលថាមពល ចំណីអាហារ គ្រឿងសំណង់ឧស្សាហកម្ម។ ពាណិជ្ជកម្មនៃប្រភេទផលិតផលនីមួយៗប្រព្រឹត្តទៅតាមចង្វាក់ផ្ទាល់ដែលបណ្ដាលមកពីភាពមិនទៀងទាត់នៃភ្លុច។ ចង្វាក់នេះប្រែប្រួលតាមរដូវ ហើយមិនមែនសម្រាប់តែផលិតផលកសិកម្មប៉ុណ្ណោះទេ ផលិតផលថាមពលមានបម្រើបម្រាស់ខ្ពស់នៅសិសិររដូវដែលមានភាពត្រជាក់ខ្លាំងក្នុងប្រទេសត្រជាក់បង្គួរ។ ឱនភាព និងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ជម្លោះនយោបាយ និងយោធា ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផលិតករប្រេងកាត បង្កើតបានជាលេសដើម្បីត្រួតត្រាទីផ្សារ។
ភ្លុចធញ្ញជាតិ ក្នុងពិភពលោកបច្ចុប្បន្នមានទ្រង់ទ្រាយធំធេងណាស់
តែបញ្ហាអត់ឃ្លាន ពិសេសនៅប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍមួយចំនួនធំនៅតែចោទឡើងជានិច្ចដោយហេតុថា៖
- លំនាំចូលធញ្ញជាតិទៅកាន់ប្រទេសឧស្សាហកម្មបានកើនឡើងទ្វេដង
- ប៉ុន្តែកំណើនលំនាំចូលផលិតផលស្បៀងអាហារនៅតែជាចំណោទបញ្ហាចំពោះប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ
ដែលមានប្រជាជនដល់ទៅ 2/3 ទទួលបានការហូបចុកមិនត្រឹមត្រូវ និងខ្វះខាត ដោយកង្វះមធ្យោបាយទិញដូរធញ្ញជាតិពីស្តុកដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅលើទីផ្សារពិភពលោក។
ផលិករ-អ្នកលក់ស្រូវសាលីសំខាន់ៗក្នុងពិភពលោកមាន អាមេរិកខាងជើង សហភាពអឺរ៉ុប (ពិសេសប្រទេសបារាំង) និងអូស្ត្រាលី។ ចំណែកអ្នកនាំចូលមានប្រទេសរុស្ស៊ី និងអឺរ៉ុបខាងកើត ហើយប្រទេសឧស្សាហកម្មមួយចំនួន ដូចជាជប៉ុនបាននាំចូលគ្រាប់ធញ្ញជាតិយ៉ាងច្រើន។ ប្រសិនបើប្រទេសទាំងនោះជួបគ្រោះធម្មជាតិធំៗ (ព្យុះទឹកកក រលកកម្ដៅ ទឹកជំនន់...) ពិភពលោកមិនអាចចៀសផុតពីកង្វះស្បៀងឡើយ ព្រោះប្រទេសធំៗនោះរ៉ាប់រងបានទៅដល់ 90% នៃលំនាំចេញស្រូវសាលីក្នុងពិភលោក។
ស្រូវសាលី ក្លាយជាប្រភពភ្លុចទំនិញយ៉ាងសំខាន់ព្រោះ៖
- ស្រូវសាលីជាអាហារមូលដ្ឋានរបស់មនុស្សលោកភាគច្រើន
- ផលិតកម្មស្រូវសាលីផ្ដល់បរិមាណខ្ពស់ជាងធញ្ញជាតិដទៃទៀត
- មិនត្រឹមតែជាទំនិញធម្មតាទេ តែជាទំនិញយុទ្ធសាស្ត្រ ជាអាវុធអាហារផងដែរ ។ ប្រទេសផលិតករធំៗប្រើទំនិញនេះជាមធ្យោបាយគាបសង្កត់ក្នុងកិច្ចចរចាជាអន្តរជាតិ
- ទីផ្សារពាណិជ្ជកម្មស្រូវសាលីមមាញឹកមិនចាញ់ទំនិញផ្សេងៗទេ
- ដំណឹកជញ្ជូនស្រូវសាលីតាមផ្លូវសមុទ្រ ផ្លូវដែក ផ្លូវថ្នល់ និងកំពង់ផែធំៗមមាញឹកខ្លាំង។
រូបធាតុដើម ឬផលិផលមូលដ្ឋាន មានផលិតផលរ៉ែ និងផលិតផលកសិកម្មជាវត្ថុដែលប្រទេសមហាអំណាចឧស្សាហកម្មស្រេកឃ្លានចង់បានយ៉ាងខ្លាំង។ វាមិនពិតទាល់តែសោះដែលថា ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់រូបធាតុដើមដ៏ធំនោះ។ ប្រទេសឧស្សាហកម្មមូលធននិយមជាអ្នកលក់រូបធាតុដើមលេខមួយតាំងពីយូរមកម្ល៉េះ ហើយក៏ជាអ្នកទិញលេខមួយក្នុងសមាមាត្រមួយជិតពីរភាគបី។ និយាយរួមប្រទេសមហាអំណាចឧស្សាហកម្មជាអ្នកលក់ផង និងអ្នកទិញរូបធាតុដើមផង ។ គេលក់នូវអ្វីដែលសល់ និងទិញនូវអ្វីដែលខ្វះខាត ឬដែលថោកជាងផលិតកម្មក្នុងស្រុក ។ចំណែកជប៉ុនវិញទិញចូលរូបធាតុដើមស្ទើរតែទាំងស្រុង ព្រោះខ្លួនខ្សត់ធនធានធម្មជាតិ។ ទីផ្សាររូបធាតុដើមត្រូវគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសនៃសហភាពអឺរ៉ុបដែលជាអ្នកទិញធំជាងគេបំផុត (1/3 ទៅ 1/2 នៃលំនាំចេញក្នុងពិភពលោក)។ ប្រទេសមូលធននិយមស្រូបអស់ជិត 6០% នៃការលក់ពីប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ។ អ្នកផ្គត់ផ្គង់សំខាន់ៗមានអាមេរិកខាងត្បូង បន្ទាប់មកអាហ្វ្រិក និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ អាមេរិកខាងជើងជាតំបន់ផលិតកម្ម និងតំបន់ប្រើប្រាស់ដ៏ធំផងដែរ ផ្កត់ផ្គង់បានជិត 3០% នៃទីផ្សារផលិតផលមូលដ្ឋាន។ ប្រទេសជប៉ុនមានតម្រូវការធំធេងណាស់ ព្រោះខ្សត់ធនធាន។ ពាក់កណ្ដាលនៃការទិញដូរបានមកពីឧស្សាហកម្ម ឯពាក់កណ្ដាលទៀតពីប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ជាពិសេសប្រទេសចិន។
ភ្លុចថាមពលសំខាន់ៗក្នុងពិភពលោកបច្ចុប្បន្នមាន ធ្យូងថ្ម ប្រេងកាត និងឧស្ម័នធម្មជាតិ។ ទីផ្សារថាមពលពិភពលោកអាស្រ័យទៅ និងប្រព័ន្ធថាមពល។ ធ្យូងថ្មត្រូវបានគេប្រើប្រាស់តាំងពីយូរមកហើយ បន្ទាប់មកប្រេងកាតចេញមុខមកប្រកួតប្រជែងយ៉ាងខ្លាំងក្លា។ បច្ចុប្បន្នប្រភពផូស៊ីលទាំងបី ធ្យូងថ្ម ប្រេងកាត និងឧស្ម័នធម្មជាតិតាងបាន 90% ថាមពលពិភពលោកជិតជាង 14% នៃតម្លៃពាណិជ្ជកម្មទំនិញ។ ប៉ុន្តែបើគិតពីទម្ងន់វាតាងបានជាងពាក់កណ្ដាលនៃដំណឹកជញ្ជូនទំនិញទាំងអស់រួមគ្នា និងលើចម្ងាយផ្លូវ។
ឧស្ម័នធម្មជាតិ បានក្លាយជាប្រភពថាមពលទីបីដែលប្រើប្រាស់ក្នុងពិភពលោក។ តម្លៃដឹកជញ្ជូនរបស់វាក៏ខ្ពស់ជាងប្រេងកាតច្រើនណាស់ ព្រោះដំណឹកជញ្ជូនតាមសមុទ្រទាមទារការពង្រាវឧស្ម័នឡើងវិញ នៅក្នុងកំពង់ផែនិងការប្រើប្រាស់នាវាពិសេស។ បណ្ដូរឧស្ម័នអន្តរជាតិរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ផលិតករដែលជាអ្នកនាំចេញធំៗមាន រុស្ស៊ី ន័រវែស ពេអ៊ីបា កាណាដា និងអាល់ហ្សេរី។ ថាមពលថ្មីខ្លះ ដូចជា ថាមពលព្រះអាទិត្យ ថាមពលភ្នំភ្លើង និងជីវម៉ាស ជាថាមពលដែលគេមិនសូវចាប់អារម្មណ៍សោះឡើយនៅមុនសតវត្សទី២១។ ថាមពលនុយក្លេអ៊ែជាធនធានមួយអាចជួយបំពេញកង្វះខាតខាងអ៊ីដ្រូកាបួ បាន 6.5% នៃតុល្យភាពថាមពលពិភពលោកនៅឆ្នាំ 2002 និងបាន 6.1% នៅឆ្នាំ2003 ។លើសពីនេះទៅទៀត កាលណាប្រជាជាតិធំមួយលក់រោងចក្របរាមាណូណាមួយ តាមបច្ចេកទេសផ្ទាល់ កិច្ចសន្យាតែងសង្កត់ធ្ងន់លើការផ្គត់ផ្គង់ឥន្ធនៈសមស្របទៅនឹងបច្ចេកវិទ្យានោះ។
សព្វថ្ងៃប្រទេសឧស្សាហកម្មមូលធននិយម តែងតែគ្របសង្កត់ពាណិជ្ជកម្មធំៗ និងផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារពិភពលោក បានជិត 2/3 នៃតម្លៃ ។ ប្រទេសទាំងនោះរក្សាអំណាចក្នុងការលក់ ហើយក៏ជាអ្នកទិញដ៏ធំទៀតផង។ តំបន់រោងចក្របីផ្គត់ផ្គង់ផលិតផលសម្រេចដល់ពិភពលោកជាបឋម រោងចក្រអឺរ៉ុបបានលក់របស់របរគ្រប់មុខនៅលើទីផ្សារពិភពលោក។ រដ្ឋទាំង 12 នៃសហភាពអឺរ៉ុបរ៉ាប់រងបាន 40% នៃការទិញដូរក្នុងពិភពលោក ដោយនាំចេញច្រើនជាងនាំចូល។ សហរដ្ឋអាមេរិកទិញដូរ 15% នៃផលិតផលសម្រេចក្នុងពិភពលោក ។ នៅឆ្នាំខ្លះប្រទេសជប៉ុន បានក្លាយទៅជាអ្នកលក់លេខមួយនៅពីមុខប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ដោយនាំចូល 4% នៃផលិតផលសម្រេចនិងនាំចេញបានជាង 7.5% ។
បណ្ដូរផលិតផលឧស្សាហកម្មផ្ដល់សារៈសំខាន់មិនស្មើគ្នាទេ : ប្រទេសដែលស្ថិតក្នុងលំដាប់ទី១ ក្នុងការលក់គ្រឿងបរិក្ខារ និងសំណង់គ្រឿងយន្ត មានសហរដ្ឋអាមេរិក (60% នៃលំនាំចេញរបស់ខ្លួន) អាល្លឺម៉ង់ (51%) ក្រង់ប្រឺតាញ និងបារាំង (40%) ប្រទេសមួយចំនួនធំបានក្លាយទៅជាផលិតករនិងជាអ្នកនាំចេញគ្រឿងវាយនភ័ណ្ឌ និងសម្លៀកបំពាក់ដូចជាប្រទេសអាស៊ីបូព៌ា និងអាស៊ីទក្សិណ (តៃវ៉ាន់ កូរ៉េខាងត្បូង ហុងកុង ម៉ាកាវ សិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌា) ប្រទេសតំបន់ម៉ាក្រិប (ទុយនីស៊ី ម៉ារ៉ុក) ប្រទេសអឺរ៉ុបខាងកើត (រ៉ូម៉ានី ហុងគ្រី ប៉ូឡូញ...) តួគី និងកោះម៉ូរីស។ ប្រទេសអ្នកលក់ផលិតផលគីមីក្នុងកម្រិតខ្ពស់ គឺបណ្ដាប្រទេសឧស្សាហកម្មធំៗ (តាងបាន 9% នៃពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក)។ មួយភាគធំនៃបណ្ដូរគ្រឿងអេឡិចត្រូនិច ប្រព្រឹត្តទៅរវាងតំបន់ទាំងបួនមាន ជប៉ុន សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី។ ទីផ្សារហាក់ដូចជាត្រូវគ្របសង្កត់ដោយប្រទេសជប៉ុន។
ទស្សនៈស្ដីអំពីជំនួញអាវុធនៅលើពិភពលោក : អាវុធគឺជាគ្រឿងកាប់សម្លាប់ ប្រហារ ប្រល័យជីវិត ពិសេសក្នុងសង្គ្រាម។ អាវុធនេះហើយដែលបង្កឱ្យមានការកាប់សម្លាប់គ្នា ទាំងក្នុងសង្គមជាតិមួយ ទាំងរវាងប្រជាជាតិមួយ និងប្រជាជនមួយទៀតទាំងក្នុងសង្គ្រាមតាមតំបន់ទាំងក្នុងសង្គ្រាមលោកទាំងពីរកន្លងមកហើយ និងទាំងក្នុងប្រតិបត្តិការយោធានៅកន្លែងផ្សេងៗទៀតក្នុងពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន។ ប្រទេសមហាអំណាចប្រកួតប្រជែងគ្នាក្នុងការផលិតសព្វាវុធ (សហរដ្ឋអាមេរិក រុស្ស៊ី បារាំង អង់គ្លេស អាល្លឺម៉ង់ និងចិន)។
