- ចលនាអក្សរសិល្ប៍ គឺជាដំណើរប្រែប្រួលនៃអក្សរសិល្ប៍តាមការនិយមនៃវណ្ណៈ ឬ ស្រទាប់ សង្គមលើទ្រឹស្ដីទស្សនៈគោលគំនិតណាមួយក្នុងដំណាក់កាលនៃប្រវត្តិសាស្ដ្រ។
គេចែកចលនាអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរជាបួនប្រភេទគឺ ៖
- ចលនាអក្សរសិល្ប៍ព្រាហ្មណ៍និយម គឺជាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ទាំងឡាយណាដែលមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងបែបបទលទ្ធិសាសនាព្រាហ្មណ៍។ អក្សរសិល្ប៍បែបនេះ គេតែងតែជឿលើអាទិទេពមានព្រះព្រហ្ម ព្រះឥសូរ ឬសិវៈ ព្រះវិស្ណុ ឬព្រះនារាយណ៍។ ម្យ៉ាងទៀតគេជឿថាពុទ្ធិទាំងឡាយស្ថិតនៅក្នុងគម្ពីរវេទ។
- ចលនាអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធនិយម ជាអត្ថបទរឿងរ៉ាវផ្សេងៗ ដែលទាក់ទងនឹងការលើកយកទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនាធ្វើជាគោល ហើយទ្រឹស្តីទាំងនោះស្ថិតនៅក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកដែលអ្នកនិពន្ធលើកយកបញ្ហាបុណ្យ បាប ផលល្អ អាក្រក់របស់តួអង្គមកចោទនិងដោះស្រាយ។ អក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធនិយមនេះមានអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធនិយមសុទ្ធសាធ ពុទ្ធនិយមក្លាយ និងពុទ្ធនិយមក្លាយហួសហេតុ។
- ចលនាអក្សរសិល្ប៍ខេមរនិយម ជាអត្ថបទអក្សរសិល្ប៍ដែលបង្ហាញពីជីវភាពជាក់ស្តែងរបស់ខ្មែរ ស្របតាមវប្បធម៌ សង្គមធម៌ អក្សរសិល្ប៍ខ្មែររបស់ខ្មែរពិតៗ...។
- ចលនាអក្សរសិល្ប៍បរទេសនិយម អក្សរសិល្ប៍ប្រភេទនេះសំដៅដល់គោលគំនិតផ្សេងៗ ដែលពុំស្របតាមលទ្ធិព្រាហ្មណ៍សាសនា ពុទ្ធសាសនា ឬទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្មែរនោះទេ។ ប៉ុន្តែគោលនិយមនេះមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លាណាស់ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ព្រោះមនុស្សទូទៅក្នុងសកលលោកច្រើនចូលចិត្តគោលនិយមបែបនេះ។ សព្វថ្ងៃ គេឃើញនៅសល់គោលនិយមនេះពាសពេញ ដូចខាងសុជីវធម៌ សម្លៀកបំពាក់ សិល្បៈ រាំរែក...។ល។
