(ជ៣) មេរៀនទី១៖ (មេរៀនសង្ខេប) មហាសមុទ្រ និងសមុទ្រ

១. របាយមហាសមុទ្រ

       សាគរវិទូ បានប៉ាន់ប្រមាណថាមហាសមុទ្រ និងសមុទ្រមានវិសាលភាពធំធេងណាស់ ស្មើនឹង70% នៃផ្ទៃផែនដី រីឯផ្ទៃទ្វីបវិញមានតែ30% ប៉ុណ្ណោះ ។ ផ្ទៃទឹកសមុទ្រទាំងអស់ចែកចេញជា២គឺ មហាសមុទ្រ និងសមុទ្រ៖
-    មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកមានផ្ទៃ 180លានKm²  ទទឹងត្រង់អេក្វាទ័រ 1700km និងជម្រៅ 3940m
-    មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិចមានផ្ទៃ 106លានKm² និងជម្រៅប្រហាក់ប្រហែលមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក
-    មហាសមុទ្រឥណ្ឌាមានផ្ទៃ ៧៥ លានKm²
-    មហាសមុទ្រទឹកកកអាកទិកមានផ្ទៃ ១៣ លានKm²
       សមុទ្រសំខាន់ៗមាន សមុទ្រមេឌីទែរ៉ានេ ចិន ឧត្ដរ ការ៉ាអ៊ីប ម៉ង់ ក្រហម បាល់ទិច...។

២. សណ្ឋានដីបាតសមុទ្រ

       សណ្ឋានដីបាតសមុទ្រ មាន ទ្វីប ជាយទ្វីប ច្រាំងជាយទ្វីប កាញ៉ុងបាតសមុទ្រ ឆ្នេរល្បាក់ អាងមហាសមុទ្រ ភ្នំបាតសមុទ្រ កោះផ្កាថ្ម កោះភ្នំភ្លើង ទ្រនុងមហាសមុទ្រ ។ សណ្ឋានដីបាតសមុទ្រចែកជា២ ផ្នែកគឺ៖
-   ជាយទ្វីប៖ គឺជាតំបន់បាតសមុទ្រដែលចុះទៅដល់បាតសមុទ្រជម្រៅ 200m ។ គេប្រដូចជាយទ្វីបទៅ និងខ្ពង់រាបលើទ្វីប។
-   អាងសមុទ្រ៖ ជាផ្នែកសំខាន់នៃសណ្ឋានដីបាតសមុទ្រ ។ អាងនេះមានទំហំធំទូលាយ និងមានជម្រៅ 2000m ទៅ 6000m ។ ផ្នែកកណ្ដាលនៃអាងសមុទ្រមានជួរភ្នំដ៏វែងហៅថាទ្រនុង។ 
គេអាចដឹងពីសណ្ឋានដីបាតសមុទ្រដោយប្រើឧបករណ៍ទំនើប មានសូរអ៊ុលត្រា និងតារារណបផ្សេងៗ(ពិសេសតារារណបស៊ីសេត Sea Sat) ក្នុងការប្រមូលទិន្នន័យព័ត៌មាន។

៣. ទឹកសមុទ្រ

       សមុទ្រជាឃ្លាំងអំបិលនៃពិភពលោក ព្រោះថាអំបិលដែលប្រើប្រាស់ក្នុងពិភពលោកភាគច្រើនទាញយកមកពីទឹកសមុទ្រមានរ៉ែអំបិលជាច្រើនប្រភេទ អំបិលស្ល (សូដ្យូមក្លរួ NaCl) ដែលមានដល់ទៅ 77.8% នៃអំបិលទាំងអស់។

       ទឹកសមុទ្រមានរសជាតិប្រៃ ព្រោះអំបិលដែលរលាយក្នុងទឹកបានមកពីរប្រភពគឺ៖
-   ប្រភពពីទ្វីប៖ ផលនៃរបេចមេកានិច និងដីនៅលើទ្វីបដែលដឹកជញ្ជូនដោយផ្លូវទឹកធ្លាក់ទៅក្នុងសមុទ្រ។
-  ​ ប្រភពក្នុងមហាសមុទ្រ និងសមុទ្រ៖ បន្ទុះភ្នំភ្លើងក្នុងសមុទ្របញ្ចេញសារធាតុរ៉ែរលាយក្នុងទឹកមានជាតិអំបិល។
របេចមេកានិច និងគីមីនៃសិលាបាតសមុទ្ររួមទាំងសត្វសមុទ្រដូចជា ងាវ លៀស គ្រំ...ជាមូលហេតុសំខាន់មួយទៀត។

ការរៀបរាប់អំពីដង់ស៊ីតេ សីតុណ្ហភាព និងកំណកមានដូចជា៖
-   ដង់ស៊ីតេ៖ អំបិលមានដង់ស៊ីតេធំជាងទឹក ហើយទឹកសមុទ្រមានសូលុយស្យុងអំបិល ដូច្នេះទឹកសមុទ្រមានដង់ស៊ីតេខ្ពស់ជាងទឹកសាប។
-   សីតុណ្ហភាព៖ ព្រះអាទិត្យជាប្រភពផ្ដល់កម្ដៅឱ្យមហាសមុទ្រ ហើយមហាសមុទ្រមានមុខងាររក្សាកម្ដៅទុកផង និងរំភាយផង ។ ចំណែកឯសីតុណ្ហភាពក្នុងជម្រៅសមុទ្រវិញមិនសូវខុសគ្នាខ្លាំងពេកទេ។
-   កំណក៖ នៅក្នុងទឹកផ្នែកខាងលើចំណុចកំណកនៅត្រឹម 2^oc ក្រោមសូន្យជាមធ្យម ប៉ុន្តែជួនកាលចុះដល់ 3.5^oc ក្រោមសូន្យក៏មាន ។ ទឹកសមុទ្រកកដំបូងជាបន្ទះមូលតូចៗហៅថា ផ្កាទឹកកក ​បន្ទាប់មកបន្ទះតូចៗនេះជាប់គ្នាកើតបានជាផ្ទាំងទឹកកកធំរាប់រយគីឡូម៉ែត្រក៏មានហៅថា បង់គីស។

       អ្នកទេសចរ អាចផ្ដេកខ្លួនលើទឹកសមុទ្រក្ស័យដោយមិនភ័យព្រួយពីការលង់ទឹក ព្រោះទឹកសមុទ្រក្ស័យមានដង់ស៊ីតេខ្ពស់ជាងដង់ស៊ីតេខ្លួនមនុស្ស (អ្នកទេសចរ) វត្ថុមួយមានដង់ស៊ីតេទាបជាងទឹកតែងអណ្ដែតលើទឹក។