+
ក្រៅពីភព និងភពរណបនានា
ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យនៅមានប្រភេទអង្គផ្សេងៗទៀតជាច្រើន ដូចជា៖
- ផ្កាយដុះកន្ទុយ
- ផ្កាយព្រះគ្រោះ
- អាចម៍ផ្កាយអណ្តែត ជាដើម។
+ អង្គទាំងនេះមានសារៈសំខាន់ណាស់ពីព្រោះបានផ្តល់ជាគន្លឹះដើម្បីសិក្សាអំពីកំណកំណើតប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។
+ បានជាការសិក្សាពីផ្កាយដុះកន្ទុយ ផ្កាយព្រះគ្រោះ
និងអាចម៍ផ្កាយមានសារៈសំខាន់ចំពោះការស្វេងយល់ពីការ កកើតប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យពីព្រោះអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រគិតថាអង្គទាំងនេះគឺជា សំណល់ដែលសេសសល់ពីដំណើរ កកើតនៃភពប្រព័ន្ធហើយវាក៏ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា
អង្គគំរូមួយនៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។
ផ្កាយដុះកន្ទុយ(Comets) គឺជាអង្គតូចមួយដែលផ្សំឡើងពី ទឹកកក សិលា និងធូលីទៅក្នុងលំហខាំភ្ជាប់គ្នាយ៉ាងណែន។
+ នៅពេលផ្កាយដុះកន្ទុយធ្វើដំណើរជិតព្រះអាទិត្យរំភាយរស្មី ព្រះអាទិត្យ កមៅ្តទឹកកកធ្វើឱ្យផ្កាយដុះកន្ទុយបញ្ចេញឧស្ម័ន និងធូលីក្នុងទម្រង់យ៉ាងវែង។
+ ផ្កាយដុះកន្ទុយមានកន្ទុយចំនួន២គឺ៖
- កន្ទុយអ៊ីយ៉ុង
- កន្ទុយធូលី។
+ កន្ទុយទាំងពីររបស់ផ្កាយដុះកន្ទុយមានទិសដៅផ្សេងគ្នា។
+ កន្ទុយអ៊ីយ៉ុង
ផ្ទុកនូវភាគល្អិតមានបន្ទុកអគ្គិសនី (អ៊ីយ៉ុង) វាមានទិសដៅតម្រង់ចេញពីព្រះអាទិត្យដោយសារឥទ្ធិពលនៃខ្យល់ព្រះអាទិត្យដែលមានផ្ទុកអ៊ីយ៉ុងដែរ។
+ ចំណែកឯ កន្ទុយធូលី
មានទំនោរស្ថិតនៅស្របគ្នានឹងគន្លងរបស់ផ្កាយដុះកន្ទុយ និងមិនតម្រង់ទៅព្រះអាទិត្យទេដោយសារកន្ទុយនេះគ្មានផ្ទុកអ៊ីយ៉ុង។
+ ផ្នែករឹងនៅចំកណ្តាលនៃផ្កាយដុះកន្ទុយគេហៅថា
ស្នូល។
+ ស្នូលរបស់ផ្កាយដុះកន្ទុយ
អាចមានអង្គត់ផ្ចិតចាប់ពីតូចជាង ៥០០ម៉ែត្រ រហូតដល់ធំជាង ១០០គីឡូម៉ែត្រ។
+ គន្លងផ្កាយដុះកន្ទុយមានរាងពងក្រពើ។
គន្លងភពភាគច្រើនមានរាងស្ទើរមូល ចំណែកគន្លងផ្កាយ ដុះកន្ទុយវិញ
គឺមានរាងពងក្រពើខ្លាំង។
+ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រគិតថា
ផ្កាយដុះកន្ទុយមានប្រភពមកពីតំបន់រាងស្វ៊ែមួយហៅថា ពពកអត៍(Ohrt Cloud) ដែលស្ថិតនៅព័ទ្ធជុំវិញប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។
+ នៅពេលទំនាញភព ឬតារា ដែលវាធ្វើចលនាឆ្លងកាត់រំខានផ្នែកនៃពពកនេះ
ផ្កាយដុះកន្ទុយត្រូវបានទាញទៅជិតព្រះអាទិត្យ តាមគន្លងរបស់វា។
+ ផ្កាយព្រះគ្រោះ (Asteroids) គឺជាអង្គសិលាតូចៗ
នៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះអាទិត្យ។ វាមានអង្គត់ផ្ចិតចាប់ពី ២ម៉ែត្រ រហូតធំជាង
៩០០គីឡូម៉ែត្រ។
+ ផ្កាយព្រះគ្រោះភាគច្រើនធ្វើដំណើរជុំវិញព្រះអាទិត្យនៅតំបន់ក្រវាត់ផ្កាយព្រះគ្រោះ(AsteroidsBelt) ចន្លោះគន្លងរវាងភពអង្គារ និងភពព្រហស្បតិ៍។
+ ផ្កាយព្រះគ្រោះអាចមានសមាសធាតុផ្សំខុសៗគ្នា អាស្រ័យលើទីតាំងដែលពួកវាស្ថិតនៅក្នុងក្រវាត់ផ្កាយព្រះគ្រោះ។
+ ផ្កាយព្រះគ្រោះសម្បូរដោយកាបូន និងអាចមានផ្ទុករូបធាតុសរីរាង្គ
និងទឹក។
+ ផ្ទៃលើរបស់ផ្កាយព្រះគ្រោះដែលស្ថិតនៅតំបន់ក្រៅបំផុតនៃក្រវាត់ផ្កាយព្រះគ្រោះមានពណ៌ ត្នោតក្រហម ទៅពណ៌ខ្មៅសម្បូរដោយដោយរូបធាតុសរីរាង្គ។
+ ផ្ទៃលើរបស់ផ្កាយព្រះគ្រោះ ដែលស្ថិតនៅជិតព្រះអាទិត្យ មានពណ៌ខៅ្មប្រផេះដែលសម្បូរដោយ កាបូន។
+ ផ្ទៃលើរបស់ផ្កាយព្រះគ្រោះដែលស្ថិតនៅតំបន់ក្នុងបំផុតនៃក្រវាត់ផ្កាយព្រះគ្រោះមានពណ៌ប្រផេះខ្ចី អាចមាន
សមាសភាពដុំថ្ម ឬលោហៈ។
+ អាចម៍ផ្កាយ (Meteoroids)
គឺជាអង្គសិលាតូចៗដែលធ្វើដំណើរជុំវិញព្រះអាទិត្យ។
+ អាចម៍ផ្កាយភាគច្រើនប្រហែលជាកើតចេញមកពីផ្កាយព្រះព្រោះ។
វាមានលក្ខណៈ ស្រដៀងនឹង ផ្កាយព្រះគ្រោះដែរ ប៉ុន្តែវាមានទំហំតូចជាង។
+ ដុំអាចម៍ផ្កាយ
សំដៅទៅលើអាចម៍ផ្កាយដែលបានធ្លាក់ចូលបរិយាកាសរបស់ភពផែនដី ហើយបុក ទង្គិចជាមួយនឹងដី។
+ ទេពច្យុត (Meteor)
គឺជាស្នាមពន្លឺស្រស់ស្អាតកើតឡើងពីចំហេះនៃអាចម៍ផ្កាយឬធូលីផ្កាយ
ដុះកន្ទុយដែលកកិតជាមួយនឹងបរិយកាសភពផែនដី។
+ ទេពច្យុចភាគច្រើនដែលយើងមើលឃើញ
គឺជាដុំសិលាតូចៗទំហំប៉ុនធូលី រហូតដល់ប៉ុន គ្រាប់គ្រួស។
+ ព្រឹត្តិការណ៍ដែលយើងអាចមើលឃើញ
ទេពច្យុតយ៉ាងច្រើននៅក្នុងបរិយាកាសនាពេលយប់ គេហៅថា ភ្លៀងទេពច្យុត (Meteor Shower) ។
+ ភ្លៀងទេពច្យុត
កើតឡើងនៅពេលដែលភពផែនដីធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់កម្ទេចកម្ទីធូលីដែលនៅសល់ ក្នុងគន្លងនៃផ្កាយដុះកន្ទុយ។
+ អាចម៍ផ្កាយផ្សំឡើងដោយសមាសធាតុខុសៗគ្នាដូចផ្កាយព្រះគ្រោះដទៃទៀតដែរ។
+ អាចម៍ផ្កាយចែកជា ៣ ប្រភេទធំៗ គឺ៖
+ ភព និងភពរណបដែលគ្មានបរិយាកាស
មាត់ភ្នំភ្លើងទទួលរងការបុកទង្គិចច្រើនជាងភពនិង ភពរណបផ្សេងទៀតដែលមានបរិយាកាស។
+ ព្រះចន្ទរបស់ផែនដី មានមាត់ភ្នំភ្លើងទទួលរងការបុកទង្គិចច្រើនជាងភពផែនដីដោយសារវាគ្មានបរិយាកាស
ឬសកម្មភាពតិចតូនិច។
+ រណៅ្តភ្នំភ្លើងភាគច្រើនដែលបានបន្សល់ទុកនៅលើភពផែនដីបានបាត់រូបរាងដោយសារ
ដំណើរពុកផុយ សំណឹក និងសកម្មភាពតិចតូនិច។
+ អង្គតូចៗជាច្រើនដែលមានទទឹងប្រហែល
១០ម៉ែត្រ បានឆេះអស់នៅក្នុងបរិយាកាសនិងបណ្តាល ឱ្យមានទេពច្យុត។
+ អង្គធំៗ
ក៏ទំនងជាបុកទង្គិចជាមួយនឹងផែនដីដែរ។ ការបុកទង្គិចម្តងៗមានកម្លាំងខ្លាំងបណ្តាល ឱ្យមានគ្រោះធម្មជាតិលើពិភពលោកដូចជា ការផុតពូជនៃសត្វដាយណូស័រជាដើម។
+ គេប៉ានស្មានថាកើតឡើងម្តងនៅរៀងរាល់
៣០លាន ទៅ ៥០លានឆ្នាំ ជាមធ្យម។
