(ជ៤) មេរៀនទី១០៖ (សង្ខេបមេរៀន) និរន្ដភាពបរិស្ថាន

        នៅលើពិភពលោក ទាំងប្រទេសអភិវឌ្ឍនិងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ បញ្ហាបរិស្ថាន គឺជាការព្រួយបារម្ភចម្បង​មួយ​ដែល​ប្រជាជននានាកំពុងប្រឈមមុខ។

        បរិស្ថាន គឺអ្វីៗដែលនៅជុំវិញខ្លួនយើង ហើយដែលជីវិតយើងមានចំណងទាក់ទងដោយផ្ទាល់ និងដោយ​ប្រយោល​ជាមួយវា នឹងមិនអាចខ្វះបានឡើយ។

        និរន្ដរភាព ជាភាពចម្រុះនិងផលិតភាពជាបន្តបន្ទាប់និងការរក្សាសមត្ថភាពឱ្យស្ថិតស្ថេរ។

១. បញ្ហាបរិស្ថាន

ក. កំណើនប្រជាជន

        កំណើនប្រជាជនក៏ធ្វើឱ្យសំណល់ឧស្សាហកម្ម សំណល់កសិកម្ម និងសំណល់ពីមនុស្សនឹងកើនច្រើនជាលំដាប់ ហើយគេចាំបាច់ត្រូវរកកន្លែងចោលសំណល់ទាំងនោះ។

ខ. ការបំពុលខ្យល់

        ចំហេះឥន្ធនៈផូស៊ីលនៅស្ថានីយអគ្គិសនី រោងចក្រ និងម៉ាស៊ីនយានយន្ដបណ្ដាលឱ្យមានភ្លៀងអាស៊ីត។ ភ្លៀងអាស៊ីតអាចបំផ្លាញអគារសម្លាប់សត្វរុក្ខជាតិនានា។ សារធាតុគីមីមួយចំនួនដែលគេ បញ្ចេញចោលទៅ​ក្នុង​បរិយាកាស​​​ធ្វើឱ្យខូចខាតស្រទាប់អូសូនដែលការពារភាវៈរស់ ពីកាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រា (UV) ។

        ចំហេះឥន្ធនៈផូស៊ីលនិងការបំផ្លាញព្រៃឈើបានបន្ថែមឧស្ម័នកាបូនិចចូលទៅក្នុងបរិយាកាស។ នៅពេលដែល​កំហាប់​ឧស្ម័នកាបូនិចនិងឧស្ម័ន មួយចំនួនទៀតកើនឡើង អាកាសធាតុពិភពលោក ក៏ក្ដៅជាងមុន។ កំណើន​សីតុណ្ហភាព​នឹងមានឥទ្ធិពលដល់ផលិតផលស្បៀង កម្ពស់ទឹកភ្លៀង និង របាយ ទឹក ព្រមទាំង​បណ្ដាល​ឱ្យ​ទឹកសមុទ្រ​ឡើង ទឹកជំនន់ និងភាពរាំងស្ងួតកើតមានញឹកញាប់។

គ. ការទុកដាក់សំណល់រឹង

        ការទុកដាក់សំណល់រឹងគឺជាបញ្ហាដែលចោទនៅគ្រប់ប្រទេស។ ប្រទេសជាច្រើនផលិតសំណល់លំនៅដ្ឋាននិងសំណល់ឧស្សាហកម្មពុលចេញពីរោងចក្រឧស្សាហកម្មនិងមន្ទីរពេទ្យ។ សំណល់ទាំងនេះ បំពុលទឹក ដីនិងខ្យល់។សំណល់ដែលទុកដាក់មិនបានត្រឹមត្រូវជាហេតុបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់ សុខភាព សាធារណៈ ព្រមទាំង មនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិ ហើយបន្ថែមលើសពីនេះក៏អាចបង្កគ្រោះ ថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ ដល់ពិភពលោកទាំងមូលដែរ។

ឃ. ការបាត់បង់ស្ថានប្រព័ន្ធ

        ការបំផ្លាញព្រៃឈើនិងជម្រកនានាបណ្ដាលឱ្យផុតពូជប្រភេទសត្វនិងរុក្ខជាតិចំនួនរាប់រយប្រភេទ។ ព្រៃគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីពិភពលោកតែប្រមាណ 7% តែផ្ដល់ជម្រកសត្វនិងរុក្ខជាតិប្រមាណពី 50% ទៅ 70% នៃប្រភេទទាំងអស់លើពិភពលោក។ មូលហេតុចម្បងនៃការផុតពូជនៃប្រភេទសត្វព្រៃនានាគឺបណ្ដាលមកពីការបំផ្លាញជម្រករបស់វាដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល។

ង. ការបំពុលទឹក

        ការបំពុលទឹកសមុទ្រនិងទឹកសាបគឺបញ្ហាបរិស្ថានដ៏សំខាន់មួយ។ស្ថានប្រព័ន្ធទឹកនៅក្រោមខ្សែទឹកពីតំបន់ទីក្រុងឬកំពង់ផែឧស្សាហកម្ម តែងរងការបំពុលជាញឹកញាប់ ដោយសារតែសំណល់ដែលពុំបានធ្វើប្រព្រឹត្តិកម្មឬក៏ធ្វើប្រព្រឹត្តិកម្មពុំត្រឹមត្រូវ។

    ✦ ប្រជាជនទទួលបានការអប់រំពីបរិស្ថាន
    ✦ ជួយសិស្សទូទៅឱ្យយល់អំពីធនធានធម្មជាតិ
    ✦ ក្រសួងបរិស្ថាន ក៏ដូចជាអង្គភាពពាក់ព័ន្ធបង្កើតច្បាប់ការពារបរិស្ថាន
    ✦ ផ្ដល់លទ្ធភាពគ្រប់គ្រងធនធានរបស់ខ្លួនក្នុងវិធីមួយដែលមាននិរន្ដរភាព។

        អេកូឡូស៊ីគឺជាការសិក្សាអំពីទំនាក់ទំនងរវាងសារពាង្គកាយមានជីវិតជាមួយសារពាង្កកាយមាន ជីវិតដទៃទៀតនិងជាមួយបរិស្ថានរបស់វា (ស្ថានប្រព័ន្ធ) ។ ជានិច្ចកាលតុល្យភាពបរិស្ថាននៃស្ថានប្រព័ន្ធ ធម្មជាតិ​មួយ​ទទួល​រង​នូវ​ ឥទ្ធិពល ពីមនុស្សដោយសារការធ្វើអាជីវកម្មលើធនធាន។ ដើម្បីធានាឱ្យមាន ការអភិវឌ្ឍដោយមាននិរន្ដរភាពបរិស្ថាន ចាំបាច់តម្រូវឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរនយោបាយ គ្រប់គ្រង ធនធាន និងរបៀបរបបរស់នៅរបស់មនុស្ស។