(ជ៤) មេរៀនទី៨៖ (សង្ខេបមេរៀន) ការបំផ្លាញស្រទាប់អូសូន

        អូសូនជាឧស្ម័នស្ថិតនៅក្នុងមណ្ឌលអាកាសស្ងប់នៃបរិយាកាស (ប្រហែល90%) ដែលកើតឡើង ពីធម្មជាតិ ដោយអំពើនៃពន្លឺព្រះអាទិត្យទៅលើម៉ូលេគុលអុកស៊ីសែន។ នៅក្នុងមណ្ឌលអាកាសរចល់ ក៏មានឧស្ម័នអូសូនដែរ (ប្រហែល10%) ។ អូសូនជាឧស្ម័នពុល ប៉ុន្តែវាផ្ដល់គុណសម្បត្តិដល់ជីវិត នៅលើ ផែនដី។

        កាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រា ជាកាំរស្មីម្យ៉ាងដែលមិនអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេបានឡើង ហើយមានជំហានរលក នៅចន្លោះ 150 និង 4000A ។ នៅក្នុងធម្មជាតិ កាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រារបស់ ព្រះអាទិត្យ ត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យខូចមកដល់ ផែនដីដ៏ច្រើន ដោយសារស្រទាប់អូសូននៃបរិយាកាសផែនដី។

        កាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រា ជាកាំរស្មីម្យ៉ាងដែលមិនអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេបានឡើង ហើយមានជំហានរលក នៅចន្លោះ150 និង4000A។ នៅក្នុងធម្មជាតិ កាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រារបស់ ព្រះអាទិត្យ ត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យខូចមកដល់ ផែនដីដ៏ច្រើន ដោយសារស្រទាប់អូសូននៃបរិយាកាសផែនដី។

        ខែលអូសូន៖ ជាបណ្ដុំយ៉ាងក្រាស់នៃអូសូនសម្រាប់ជារនាំងបាំងកាំរស្មីស្វាយអ៊ុលដែលចាំងពីព្រះអាទិត្យមកលើផ្ទៃផែនដីព្រោះកាំរស្មីនេះអាចបំផ្លាញវត្ថុនិងជីវិតនៅលើផែនដីបាន។ ខែលអូសូនមាន កម្ពស់ប្រមាណជា 30km ស្ថិតនៅក្នុង មណ្ឌលអាកាសស្ងប់។

១. សារៈសំខាន់នៃស្រទាប់អូសូន

        អូសូន ជាឧស្ម័នពណ៌ខៀវខ្ចី មានម៉ូលេគុលផ្សំពីអាតូមអុកស៊ីសែនបី ហើយមានរូបមន្ដគីមី O₃ ។
        គេប្រើអូសូនសម្រាប់បន្សុទ្ធទឹក រំងាប់មីក្រុបនៅក្នុងខ្យល់ ឧស្ម័នអូសូនជារបាំងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ បើគេប្រើអូសូន សម្រាប់សម្លាប់មេរោគនៅក្នុងទឹកឬសម្រាប់ត្រួតពិនិត្យក្លិននិងរសជាតិរបស់ទឹកគេឈ្មោះថា អូសូនកម្ម។

• ➤ អូសូនមានសារៈសំខាន់ណាស់
•    ◆ ស្រូបយកកាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រាពន្លឺព្រះអាទិត្យ
•    ◆ រារាំងកាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រាពីព្រះអាទិត្យ
•    ◆ កាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រាព្រះអាទិត្យចាំងមកលើភព​ផែនដី 100% ត្រូវស្រទាប់អូសូនស្រូបយកអស់ 20% និងជះត្រឡប់ដោយពពក 25% ផ្ទៃដីស្រូបយក50%​និងជះត្រឡប់​ពីផ្ទៃដីឡើង លើ វិញ 5% ។

២. ការបំផ្លាញស្រទាប់អូសូន

    + សារធាតុគីមីមួយចំនួន និងសមាសធាតុផ្សំរបស់វាដែលប្អូនៗគួរដឹង៖
       ◆ ក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន (CFCs) ជាធាតុស្រឡាយក្លរនិងភ្លុយអរ
       ◆ សមាសធាតុគីមីក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូនផ្សំឡើងពីធាតុកាបូន និងធាតុអាឡូសែនមួយឬច្រើន។
       ◆ អាឡូសែននៅអនុក្រមទីVIIAនៃតារាខួបគីមីដែលមានសកម្មភាពគីមីខ្លាំង (ភ្លុយអរ (F) ក្លរ (Cl) ប្រូម (Br) អ៊ីយ៉ូត (I) អាស្ដត (At)) ។

        នៅពេលនេះក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូនបានរងនូវប្រតិកម្មគីមីយ៉ាងខ្លាំងជាមួយអូសូនតាមរយៈរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រារបស់ព្រះអាទិត្យបង្កឱ្យក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន បំបែកខ្លួនដោយបញ្ចេញ អាតូមក្លរ។ អាតូមក្លរបានធ្វើ ប្រតិកម្មជាមួយអាសូន រួចបង្កើតម៉ូលេគុលអូសូនដទៃទៀត រួចបង្កើតបានជាពីរម៉ូលេគុលអុកស៊ីសែន និងមួយអាតូមក្លរ។

     ◆ ក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូនផ្ទុកអាតូមក្លរពីមួយទៅបួនក្លរមួយអាតូមអាចបំផ្លាញម៉ូលេគុលអូសូន 100 000ម៉ូលេគុល។
     ◆ អាសូតម៉ូណូអុកស៊ីត (NO) ក៏រួមចំណែកក្នុងការបំផ្លាញស្រទាប់អូសូននៅក្នុងមណ្ឌលអាកាស ស្ងប់ផងដែរ។ អាសូតម៉ូណូអុកស៊ីត ភាយចូលក្នុងបរិយាកាសតាមរយៈចំហេះ ផូស៊ីលឥន្ធនៈ រួចធ្វើប្រតិកម្មជាមួយអូសូន បង្កើត​បានជា អាសូតឌីអុកស៊ីតនិងអុកស៊ីសែន។ សារធាតុទាំងពីរនេះកំពុងតែបំផ្លិចបំផ្លាញស្រទាប់អូសូនជាបន្ដ​ទៅទៀត ដោយសារតែមានការយឺតយ៉ាវក្នុងការ កាត់បន្ថយផលិតកម្ម សារធាតុក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន និងបំភាយ ផ្សែងពុលពីផូស៊ីលឥន្ធនៈកាន់តែច្រើន។

៣. ឥទ្ធិពលនៃការហិនហោចអូសូនមកលើផែនដី

    + ឥទ្ធិពលនៃការហិនហោចអូសូនមកលើផែនដីដូចជា៖
       ◆ រុក្ខជាតិនិងដំណាំផ្សេងៗត្រូវជ្រុះស្លឹក
       ◆ កំណើនកម្តៅនៅលើផែនដី
       ◆ បម្រួលអាកាសធាតុ
       ◆ កំណើននីវ៉ូទឹកសមុទ្រ
       ◆ ប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមនុស្ស
       ◆ ប៉ះពាល់ដល់ជីវចម្រុះ ឈានទៅរកការវិនាស។

    + ឥទ្ធិពលនៃការហិនហោចអូសូនមកលើផែនដីដូចជា៖
       ◆ រុក្ខជាតិនិងដំណាំផ្សេងៗត្រូវជ្រុះស្លឹក
       ◆ កំណើនកម្តៅនៅលើផែនដី
       ◆ បម្រួលអាកាសធាតុ
       ◆ កំណើននីវ៉ូទឹកសមុទ្រ
       ◆ ប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមនុស្ស
       ◆ ប៉ះពាល់ដល់ជីវចម្រុះ ឈានទៅរកការវិនាស។

៤. ការថែរក្សាអូសូន

        នៅពេលអូសូនឡើងទៅលើវាទទួលរងប្រតិកម្មគីមីជាមួយសារធាតុដទៃទៀតនៅក្នុងបរិយាកាសមុននឹងទៅដល់មណ្ឌលអាកាសស្ងប់។ ដូច្នេះវាត្រូវការពេលវេលាដ៏យូរលង់លង់ណាស់ ដើម្បីឡើងទៅ ជួសជុលស្រទាប់អូសូនដែលកំពុងតែខូចខាតនោះ។ ម្យ៉ាងទៀត ឧស្ម័នអូសូនអាទៅជួសជុលប្រហោង អូសូនធ្លុះធ្លាយបាន លុះត្រាតែនៅក្នុងបរិយាកាសផែនដីរបស់យើងពុំមានសារធាតុគីមីពុលផ្សេងៗ ។
        ដើម្បីកាត់បន្ថយការបំផ្លាញស្រទាប់អូសូនយើងត្រូវ៖
 ✦ ថែទាំម៉ាស៊ីនត្រជាក់ឱ្យបានល្អ កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់
 ✦ បើវាខូច ឬម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ប៉ះពាល់ខ្លាំងគួរកុំប្រើប្រាស់
 ✦ សំបកកំប៉ុងបាញ់ថ្នាំឬសំបកកំប៉ុងថ្នាំកម្ចាត់សត្វល្អិត ត្រូវយកទៅកប់ក្នុងដី
 ✦ ចូលរួមកាត់បន្ថយប្រើប្រាស់ប្រភេទថាមពលផូស៊ីល ឥន្ធនៈណាដែលមានជាតិអាសូតក្នុងកម្រិតខ្ពស់
 ✦ ដាំដើមឈើឡើងវិញ
 ✦ មិនត្រូវកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ
 ✦ កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់របស់នានាដែលសម្បូរសារធាតុក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន
 ✦ ទិញអំពូលសន្សំថាមពល......។