សុជីវធម៌សម្គាល់នូវការរស់នៅល្អមានរបៀបរៀបរយ
ចេះគួរសមក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាជាមួយអ្នកដទៃ ។ សុជីវធម៌ពុំមែនជាបទបញ្ជា ឬជាច្បាប់ទេ ប៉ុន្តែវាគ្រាន់តែជាវិជ្ជាមួយសម្រាប់ឱ្យមនុស្សរៀនធ្វើខ្លួនឱ្យសមរម្យទៅតាមទំនៀមទម្លាប់
សុជីវធម៌សង្គម ជៀសវាងការប៉ះទង្គិចអារម្មណ៍រវាងមនុស្សដែលនៅជាមួយគ្នានៅក្នុងសង្គម ។
+ សុជីវធម៌ជាសោភ័ណនិងវិធីសម្រាប់អប់រំមនុស្ស៖
- ឱ្យមានឫកពាថ្លៃថ្នូរ មានភាពស្លូតបូត
- មានសេចក្ដីសុចរិតត្រង់ស្មើ
- មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ ចេះរៀបចំរបៀបរស់នៅឱ្យបានសមរម្យ ហើយមានតម្លៃក្នុងសង្គម ។
+ សុជីវធម៌មានសារៈសំខាន់ដូចជា៖
- អប់រំមនុស្សគ្រប់រូបមានអាកប្បកិរិយាល្អថ្នៃថ្នូរ។
- អប់រំមនុស្សឱ្យមានអត្តចរិតស្លូតបូត សមរម្យ។
- មានទំនាក់ទំនងល្អក្នុងសង្គម រស់នៅចេះចុះសម្រុងជាមួយអ្នកដទៃ
។
- ប្រដៅមនុស្សមិនប្រព្រឹត្តឆ្គាំឆ្គងចំពោះខ្លួនឯង មិត្តភក្តិ
គ្រួសារ និងសង្គមជាតិ។
- ឱ្យមនុស្សប្រកាន់នូវសេចក្ដីសុចរិត ភាពស្មោះត្រង់
សេចក្ដីស្ងប់ និងមានចរិយាល្អ។
+ សុជីវធម៌តម្រូវឱ្យមនុស្សម្នាក់ៗចេះ៖
- រៀបចំខ្លួន កុំឱ្យឆ្គាំឆ្គងក្នុងឥរិយាបថណាមួយដូចជា ៖ ដេក
ដើរ ឈរ អង្គុយ ។
- រៀបចំចរិយា ឫកពាឱ្យសមតាមទីកន្លែង
និងកាលៈទេសៈរៀបចំកាយវិការក្នុងការសន្ទនា ជាមួយអ្នកដទៃ ។
- ប្រើសំលៀកបំពាក់សមរម្យទៅតាមពេលវេលា ។
- របៀបនិយាយ សរសេរឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមក្បួនខ្នាត ។
- ប្រើប្រាស់សម្លៀកបំពាក់សមរម្យស្របតាមពេលវេលា ។
- ទទួលរាក់ទាក់ភ្ញៀវបានសមរម្យ ។
- គោរពសិទ្ធិ ទ្រព្យសម្បត្តិ និងសេចក្តីទុក្ខសោករបស់អ្នកដទៃ...។
សុជីវធម៌ ជាវិជ្ជាមួយសម្រាប់អប់រំមនុស្សគ្រប់រូប
ទាំងបុរស ទាំងស្ត្រី ឱ្យមានឫកពា អាកប្បកិរិយាថ្លៃថ្នូរ
មិនឆ្គាំឆ្គងក្នុងទង្វើរបស់ខ្លួននៅពេលធម្មតា និងពេលចេញមុខក្នុងអង្គពិធីធំៗ ។ វិជ្ជានេះធ្វើឱ្យអត្តចរិតមនុស្សមានភាពស្លូតបូតសមរម្យ
មានភាពថ្លៃថ្នូរ មានទំនាក់ទំនងល្អ និងរស់នៅចុះសម្រុងជាមួយអ្នកដទៃនៅក្នុងសង្គម ។
+ សុជីវធម៌ពេលបរិភោគអាហារគឺ ៖
- មានអនាម័យ
- មិននិយាយពីនេះពីនោះ មិនក្អកកណ្តាស់នៅក្នុងវង់បាយ
- មិនចាក់ធ្មេញផ្តេសផ្តាស
- មិនរអ៊ូរទាំចំពោះអាហារដែលខ្លួនមិនពេញចិត្ត
- ស្លៀកពាក់ឱ្យបានសមរម្យ
ដើម្បីរក្សាតម្លៃខ្លួន និងកិត្តិយស មនុស្សម្នាក់ៗ ត្រូវសិក្សាស្វែងយល់ និងប្រកាន់សុជីវធម៌ឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនគ្រប់ពេលវេលា ។
+ សុជីវធម៌នៅក្នុងគេហដ្ឋានមានដូចជា ៖
- រក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់នៅក្នុងផ្ទះ ដោយរៀបចំទុកដាក់វត្ថុប្រើប្រាស់ និងរបស់ផ្សេងៗឱ្យបានល្អ
។
- ស្រឡាញ់នឹងស្តាប់បង្គាប់ឪពុកម្តាយ ។
- មានទំនាក់ទំនងល្អរវាងបងប្អូនស្រីប្រុស ។
- រៀបចំផ្ទះ ពេលទៅផ្ទះគេត្រូវចេះគោះទ្វារ ដោះមួក ស្បែកជើង
ជាដើម...។
- ការចេះគោរព និងមានទំនាក់ទំនងល្អ ។
- ការរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងផ្ទះ ។
- ទំនាក់ទំនងរវាងមាតាបិតា និងកូន ។
សុជីវធម៌ ក្នុងការរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់នៅក្នុងផ្ទះមានដូចជា ចូលរួមរៀបចំបន្ទប់ដែលនៅក្នុងផ្ទះឱ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងទុកដាក់វត្ថុប្រើប្រាស់ទៅតាមកន្លែងក្រោយពីប្រើរួច
។ ម៉្យាងទៀតបើអ្នកឃើញអ្វីទាស់ភ្នែក កុំដើរហួស ត្រូវជួយរៀបចំឱ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ឡើងវិញ ។ សុជីវធម៌ ក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងឪពុកម្ដាយ និងកូន
មានដូចជា កូនត្រូវគោរពស្រឡាញ់ និងស្ដាប់បង្គាប់ឪពុកម្ដាយ និងត្រូវជម្រាបសួរ
ឬជម្រាបលាឪពុកម្ដាយនៅមុនពេលចាកចេញទៅណាមកណា និងពេលត្រឡប់មកវិញ ដើម្បីឱ្យលោកគ្មានការព្រួយបារម្ភ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ឪពុកម្ដាយ
ក៏ត្រូវប្រកាន់អាកប្បកិរិយាសមរម្យ ស្លូតបូត សម្ដីទន់ភ្លន់ ដើម្បីជាគំរូដល់កូនដែរ ។
+ នៅតាមសាធារណៈមនុស្សម្នាក់ៗ ត្រូវប្រកាន់យកនូវសុជីវធម៌ដូចជា ៖
- ត្រូវចេះគោរពសិទ្ធអ្នកដទៃ
- មានសុជីវធម៌ថ្លៃថ្នូរ
- មានអាប្បកិរិយាថ្លៃថ្នូរ
- មានឧត្តមគតិល្អ
- ចេះថែរក្សាសម្បត្តិសាធារណៈ
- ការគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍
- មិនចោលសម្រាម ខាកស្ដោះ
និងមិនស្រែកឡូឡាតាមទីសាធារណៈផ្ដេសផ្ដាស ។
- មិនត្រូវធ្វើអ្វីប៉ះពាល់ដល់អ្នកដទៃ មិនបង្កជម្លោះ ។
- គោរពយោគយល់គ្នាសាមគ្គីគ្នាជាដើម...។
+ ប្រវត្តិនៃការកកើតមនុស្សដំបូងបានរស់នៅក្នុងធម្មជាតិដោយផ្អែកលើធម្មជាតិ។
+ ដូចជាមនុស្សជំនាន់ដើមរស់នៅដោយខ្លួនទទេដូចសត្វនៅក្នុងល្អាងភ្នំ
ប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតដោយការបេះផ្លែឈើ បរបាញ់សត្វ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការប្រចាំថ្ងៃ។
+ ដើម្បីរស់មនុស្សត្រូវប្រឈមមុខនឹងធម្មជាតិ។ មនុស្សបង្កើតឱ្យមានជំនឿ
ភាសា វប្បធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀមទំលាប់ វិទ្យាសាស្រ្ត ដើម្បីជំនះគ្រោះធម្មជាតិ។
+ មនុស្សបច្ចុប្បន្នចេះកែប្រែធម្មជាតិចេះរស់នៅក្នុងលំនៅឋានស្អាតស្អំ
រហូតចេះសង់រូបប្រាសាទ សំណង់ល្អៗ កាត់បន្ថយជំនឿលើខ្មោច អារក្សអ្នកតា
បង្កើតច្បាប់បទដ្ឋានផ្សេងៗ ដើម្បីឱ្យមនុស្សរស់នៅថ្លៃថ្នូរចេះអត់ឱន យល់អធ្យាស្រ័យទៅវិញទៅមក។
+ មនុស្សបច្ចុប្បន្នចេះកែប្រែលំនៅឋានស្អាតស្អំ
រហូតចេះសង់រូបប្រាសាទ សំណង់ល្អៗ
+ គេសង្កេតឃើញថាក្នុងសង្គមមិនទាន់រីកចម្រើន
សុជីវធម៌ក៏មានលក្ខណៈគ្រោតគ្រាត ផ្ទុយមកវិញពេលសង្គមរីកចម្រើន ជឿនលឿន
អរិយធម៌កាន់តែខ្ពង់ខ្ពស់ ហើយសុជីវធម៌ក៏កាន់តែ រីកចម្រើនដែរ
ព្រោះសុជីវធម៌វិវត្តទៅតាមការវិវត្តរបស់សង្គម។