+ ច្បាប់ គឺជាសេចក្តីសម្រេចដែលអនុម័តដោយរដ្ឋសភា និងត្រួតពិនិត្យដោយព្រឹទ្ធសភាហើយប្រកាសឱ្យប្រើដោ
យព្រះមហាក្សត្រ ។
ព្រះរាជក្រម
គឺជាលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិដែលចេញដោយព្រះមហាក្សត្រ
សម្រាប់ប្រកាសឱ្យប្រើច្បាប់ក្រោយពីរដ្ឋសភាបានអនុម័តនិងពិនិត្យដោយព្រឹទ្ធសភា រួចហើយ
។
+ អនុក្រឹត
ជាសេចក្តីសម្រេចខ្ពស់បំផុតរបស់អង្គការនីតិប្រតិបត្តិ។ អនុក្រឹតជា
បទដ្ឋានគតិយុត្តិដែលមានមុខងារអនុវត្តច្បាប់
បង្កើតស្ថាប័និងតែងតាំងមន្រ្តីកាន់អំណាចខាងអង្គការនីតិប្រតិបត្តិ
។
+ ប្រកាស ជាសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រសួង ឬ អន្តរក្រសួង
ដែលជាអង្គការនីតិប្រតិបត្តិ ។
+ សារាចរ ជាសេចក្តីណែនាំរបស់ក្រសួង រឺស្ថាប័នណាមួយដែលខ្ពស់ជាងគេ ។
+ សេចក្តីសម្រេច
ជាលិខិតដែលមានអនុភាពក្រោមច្បាប់តែស្របនឹងច្បាប់ រឺដូចច្បាប់ហើយចេញដោយអ្នកដឹកនាំអង្គការនីតិប្រតិបត្តិ អជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចដូចជាអភិបាលក្រុង
-ខេត្ត ។
គ្រប់ច្បាប់ទាំងអស់ត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភា និងពិនិត្យដោយព្រឹទ្ធសភាហើយ ប្រកាសឱ្យប្រើដោយព្រះរាជក្រមរបស់ព្រះមហាក្សត្រ
។
+ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ជាច្បាប់កំពូលនៃរដ្ឋដែលជាទូទៅតែងកំណត់រចនាសម្ព័ន្ធ មុខងារជាមូលដ្ឋាននៃរដ្ឋ និងស្ថាប័នសំខាន់ៗ ព្រមទាំងកំណត់សិទ្ធិនិង
កាតព្វកិច្ច
+ ជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ។
+ គេបានឱ្យនិយមន័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ជាច្បាប់គ្រឹះនិងជាច្បាប់កំពូលនៃរដ្ឋដែលជាទូទៅតែងកំណត់រចនាសម្ព័ន្ធ
មុខងារជាមូលដ្ឋាននៃរដ្ឋនិងស្ថាប័នសំខាន់ៗ ព្រមទាំងកំណត់សិទ្ធិនិងកាតព្វកិច្ចជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ
។
+ នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានកំណត់ថា
រដ្ឋធម្មនុញ្ញជាច្បាប់កំពូលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ហើយច្បាប់និងសេចក្ដីសម្រេចទាំងឡាយនៃស្ថាប័ននានារបស់រដ្ឋត្រូវស្របនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាដាច់ខាត
។
ប្រទេសកម្ពុជាមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញតាំងពីឆ្នាំ១៩៤៧
រហូតដល់បច្ចុប្បន្នមាន៥រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ៖
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ
១៩៤៧
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ
១៩៧២
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ
១៩៧៥
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ
១៩៨១
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ
១៩៩៣
រដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរតាំងពី១៩៤៧ បច្ចុប្បន្ន ៖
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ប្រទេសកម្ពុជា (១៩៤៧-១៩៧០)
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
សាធារណរដ្ឋខ្មែរ(១៩៧០-១៩៧៥)
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(១៩៧៥-១៩៧៩)
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃ
សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា(១៩៧៩- ១៩៨៩)
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃ
រដ្ឋកម្ពុជា(១៩៨៩-១៩៩៣)
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃ
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា(១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន)
ការវិវត្តនៃទង់ជាតិខ្មែរ រហូតដល់សម័យបច្ចុប្បន្ន ៖
- ទង់ជាតិទី១ ៖
ទង់ជាតិតំណាងប្រទេសកម្ពុជាដំបូងគេ ត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់នៅក្នុងឱ្យរជ្ជកាលព្រះអង្គឌួង ពីឆ្នាំ១៨៤០
ដល់ឆ្នាំ១៨៦៣ ។

- ទង់ជាតិទី២ ៖ ជាទង់ជាតិផ្លូវការដំបូងគេ
របស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលមានទម្រង់ស្រដៀងនឹងទង់ជាតិបច្ចុប្បន្ន ហើយមានពីររចនា ដំបូងឡើងទង់នេះមានរូបព្រះបរមរាជវាំងនៅចំកណ្តាល
តែក្រោយមកត្រូវបានជំនួសដោយរូបប្រាសាទអង្គរវត្តវិញ ទង់ជាតិនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ចាប់ពីឆ្នាំ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៤៨ សម័យការក្រោមអាណានិគមបារាំង ។ 
- ទង់ជាតិទី៣៖ ជាទង់ជាតិដែលបានប្រើប្រាស់ក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លី
ពីឆ្នាំ ១៩៤២ ដល់១៩៤៥ ក្រោមការតួ្រតត្រាជប៉ុន ។

- ទង់ជាតិទី៤៖ ជាទង់ជាតិដែលអនុម័តដោយសភាជាតិក្រោយការបោះឆ្នោតជាសកលលើកដំបូង ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
នាឆ្នាំ១៩៤៧ ។
ទង់ជាតិនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ឡើងវិញចាប់ពីការប្រកាសព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា(ទីពីរ) នាឆ្នាំ១៩៩៣ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ សម័យកាលប្រើប្រាស់សង្គមរាស្រ្តនិយមនិងសព្វថ្ងៃ ។

- ទង់ជាតិទី៥៖ ជាទង់ជាតិតំណាងឱ្យរដ្ឋាភិបាល លន់ នល់ នៃសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និងតំណាងឱ្យប្រទេសកម្ពុជានៅអង្គការសហប្រជាជាតិពីឆ្នាំ១៩៧០ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ។ ទង់ជាតិនេះក៏ជាតំណាងឱ្យអ្នកសាធារណរដ្ឋនិយម ។

- ទង់ជាតិទី៦៖ ជាទង់ជាតិនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(ប៉ុល ពត) របស់ពួកខ្មែរក្រហម ហើយជាទង់ជាតិតំណាងឱ្យប្រទេសកម្ពុជា លើឆាកអន្តរជាតិ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៥ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ។

- ទង់ជាតិទី៧៖ ជាទង់ជាតិខ្មែរ ក្រោមរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាហើយបានប្រើប្រាស់ពីឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៨៩ ។

- ទង់ជាតិជាតិទី៨៖ ជាទង់ជាតិខ្មែរនាសម័យរដ្ឋកម្ពុជា ពីឆ្នាំ១៩៩០ ដល់ឆ្នាំ១៩៩១ ។

- ទង់ជាតិទី៩៖ ជាទង់ជាតិតំណាងឱ្យក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា និងជាទង់ជាតិតំណាងឱ្យ អ៊ុន តាក់ ដែលបានប្រើប្រាស់ពីឆ្នាំ១៩៩២-១៩៩៣ ។

- ទង់ជាតិទី១០៖ ទង់ជាតិនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់រួចម្ដងមកហើយពេលដែលមានការបោះឆ្នោតជាសកលលើកដំបូង ក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាឆ្នាំ១៩៤៧ រហូតដល់មានរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០។ តែក្រោយប្រកាសព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (ទីពីរ) នាឆ្នាំ១៩៩៣ ទង់ជាតិនេះត្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់ឡើងវិញរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៤៧ ៖
+ រដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរបានបង្កើតលើកដំបូងពេលប្រទេសកំពុងស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំងដែលរៀបចំឡើងដោយ
ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ យុត្តិវង្ស ។
+ ថ្ងៃទី
៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៧ ប្រទេសកម្ពុជាបានរៀបចំបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសភាធម្មនុញ្ញ
និងអនុម័តជាផ្លូវការដំបូងបង្អស់របស់ខ្លួន ក្នុងប្រវត្តិសាស្រទំនើប ។ រដ្ឋទំនើប
កម្ពុជាព្រះរាជាណាចក្រអាស្រ័យធម្មនុញ្ញ ។
+ ក្រោយសង្គ្រាមបានបញ្ចប់ បារាំងបានអនុញ្ញាតឱ្យខ្មែរបង្កើតសមាគម
និងគណបក្សនយោបាយដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតសភាធម្មនុញ្ញ ។
+ ការប្រកួតប្រជែងនេះមាន គណបក្សបី ចូលរួមប្រកួតប្រជែងដណ្តើមអាសនៈនៅក្នុងសភានៅថ្ងៃទី ០១ កញ្ញា ១៩៤៦
មាន ៖
- គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ស៊ីសុវត្ថិ យុត្តិវង្ស
- គណបក្សសេរីភាព នរោត្តម នរិន្ទតេជៈ
- គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យចម្រើននិយម នរោត្តម ម៉ុងតាណា
។
+ នៅថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ កម្ពុជាបានទទួលឯករាជ្យភាពក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ។ ព្រះអង្គបានបង្កើតនយោបាយមួយក្នុងគោលបំណងបង្រួបបង្រួមអ្នកនយោបាយទាំងអស់ឈ្មោះ
ក្រោយពីមានវិបត្តិផ្ទៃក្នុង
ចលនាសង្គមរាស្រ្តនិយម => រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិ
+ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៧២ ៖
- ១៨ មីនា ១៩៧០ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់តំណែងព្រះបានរោត្តមសីហនុ
រួចលុបបំបាត់របបរាជានិយមប្តូរមករបបសាធារណរដ្ឋវិញ ។
- បន្ទាប់មករដ្ឋាភិបាលបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយទៀតនៅឆ្នាំ១៩៧២ ។
+ ការបោះឆ្នោតថ្ងៃ០៤ មិថុនា ១៩៧២ គេឃើញតែបីគណបក្សប៉ុណ្ណោះបានចូលរួមរកសំឡេងឆ្នោតជ្រើសរើសតំណងរាស្រ្តគឺ ៖
- គណបក្សសង្គមសាធារណរដ្ឋដឹកនាំដោយលោក លន់ នល់ ។
- គណបក្សសាធារណរដ្ឋនិយមដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ
សិរិមតៈ។
- គណបក្សប្រជាធិតេយ្យដឹកនាំដោយ លោក អ៊ិន តាំ ។
- នៅឆ្នាំ ១៩៧០-១៩៧៥ ប្រទេសកម្ពុជា បានផ្ទុះសង្គ្រាមស៊ីវិល ជាជម្លោះរវាងខ្មែរនឹងខ្មែរម្ខាងប្រកាន់របបសាធារណរដ្ឋ
ដែលមានទំនោរទៅរកសហរដ្ឋអាមេរិច និងម្ខាងទៀតមានទំនោរទៅកុម្មុយនីស្ត ។
- ថ្ងៃ១៧
មេសា ១៩៧៥ បក្សពួកខ្មែរ ដែលមានទំនោរកុម្មុយនីស្ដ បានផ្តួលរបបសាធារណរដ្ឋដោយអាវុធ
ហើយបានបង្កើតរបបថ្មីមួយទៀតឈ្មោះថា កម្ពុជាប្រជាធិបតយ្យ ។
+ ប្រទេសកម្ពុជា បានធ្លាក់ក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ដផ្តាច់ការ និង ឃោឃៅកាប់សម្លាប់ប្រជាជនខ្លួនលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរ ដោយប្រកាន់និន្នាការអ្នកមូលដ្ឋានចាស់ និងអ្នកថ្មី(ដែលជម្លៀសនាថ្ងៃ១៧ មេសា ១៩៧៥)។
+ របបនេះគេពុំឃើញមាននីតិវិធីបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញពុំច្បាស់លាស់ទេ
ប៉ុន្តែគេមានការប្រជុំមហាសន្និបាតរយៈពេល៥ថ្ងៃ ដើម្បីលើកគំរោងរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយ ។
បន្ទាប់មកសាឡុត ស (ប៉ុល ពត) បានប្រកាសឱ្យប្រើរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលមាន១៦ ជំពូក២១ មាត្រា
ឈ្មោះ “រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ” ។ ដឹកនាំដោយសាឡុត
ស(ប៉ុល ពត)មាន២១ មាត្រា ដោយសមាជិកសភាហៅថា“សភាតំណាងប្រជាជន មានសមាជិក២៥០នាក់”
។ ក្នុងនោះមាន ដូចជា ៖
- តំណាងកសិករ១៥០នាក់
- តំណាងពលករ៥០នាក់
- តំណាងឱ្យកងទ័ពបដិវត្តន៍ ៥០នាក់
អនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ថ្ងៃទី ១២ ធ្នូ ១៩៧៥ និងកាសឱ្យប្រើប្រាស់ ថ្ងៃទី ៥ វិច្ឆកា ១៩៧៦ ។
+ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៧៥
នៅថ្ងៃ១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ពួកខ្មែរក្រហមបានចូលមកទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយបានតាំងរបបមួយឈ្មោះថា “កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ”។
+ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៨១
រណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាបានចាប់បដិសន្ធិហើយបានផ្តួលរំលំរបបផ្ដាច់ការនេះនាថ្ងៃ ២ ធ្នូ ១៩៧៨។
- ថ្ងៃ ៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កម្ពុជាប្រជាធិតេយ្យ និងទទួលជ័យជម្នះរបបនេះ ។
- ការអនុម័តរបបនេះ ថ្ងៃទី ២៥មិថុនា ១៩៨១ និងប្រកាសថ្ងៃទី ២៧ មិថុនា
១៩៨១មានឈ្មោះថា “សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា” ដែលមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រកាន់យកលទ្ធិសង្គមនិយម ។ ដោយសារនិន្នាការនយោបាយអន្តរជាតិមានការប្រែប្រួល
របបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាក៏បានផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះមក “រដ្ឋកម្ពុជា”
ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មដែរតែការធ្វើវិសោធនកម្មនេះ មិនប៉ះពាល់ដល់ស្ថាប័នកំពូលទេ
ឬរចនាសម្ព័ន្ធដឹកនាំឡើយ ។
+ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣
ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវ
ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិក្នុងការសម្រេចចិត្ត តំណាងរបស់ខ្លួនដែល មានការគាំទ្រពីអង្គការសហប្រជាជាតិហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់(UNTAC)។
- ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និង យុតិ្តធម៌ ប្រព្រឹត្តទៅថ្ងៃទី២៣ តុលា ១៩៩១
រួមមានគណបក្សចូលរួមប្រកួតប្រជែងចំនួន២០ គណបក្ស។
- បន្ទាប់មានរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី ១៩៩៣ សម្រេចយករបប រាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
។
- ឈ្មោះប្រទេស “ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា”
មានព្រះមហាក្សត្រជានិមិត្តរូប នៃឯករាជជាតិនិងនិរត្តភាពជាតិ តែព្រះរាជាមិនមានការជ្រើសរើស ដោយផ្ទាល់ពីប្រជារាស្រ្តឡើយ
ហើយទ្រង់មិនកាន់អំណាចផ្ទាល់ដែរ ។
+ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានសារៈសំខាន់ដូចជា ៖
- ធានាឱ្យមានស្ថិរភាពសង្គមនិងតុល្យភាពរវាងអំណាចទាំងបី នីតិប្បញ្ញត្តិ
នីតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការ ។
- បើអំណាចទាំងបីគ្មានការបែងចែកច្បាស់លាស់ របបគ្រប់គ្រងនឹងឈានទៅរកការប្រមូលផ្តុំលើមនុស្សមួយក្រុម
(ដូចជារបបប៉ុលពត) ឬលើមនុស្សតែម្នាក់ហៅថា (របបសក្តិភូមិ ឬ អំណាចផ្តាច់ការ) ។
- ធានាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសិទ្ធិស្មើរគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ ។
- ធានាសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ គ្មានការរំលោភបំពានពីអ្នកដទៃ ។
- ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិពេញលេញខាងជំនឿសាសនាអាចចូលរួមធ្វើនយោបាយ និងបង្កើតសហគមន៍ ។
- ធានាអោយមានសិទ្ធិកាន់កាប់កម្មសិទ្ធិឯកជនផ្តល់សិទ្ធិឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមអភិវឌ្ឍសហគមន៍និងប្រទេសជាតិ ។
- ធានាអាយុជីវិតពលរដ្ឋ ដោយពុំមានកាត់ទោសប្រហារជីវិត។
- ផ្តល់សិទ្ធិជ្រើសរើសតំណាងរបស់ខ្លួន តាមរយៈការបោះឆ្នោតជាសកល ។
- ជាគោលនយោបាយធំបំផុត សម្រាប់ជាប្រទីបដឹកនាំប្រទេសឱ្យមានការអភិវឌ្ឍជឿនលឿន ។