នៅក្នុងមេរៀននេះ អ្នកនឹងសិក្សាអំពី៖
◊ យល់ដឹងពីអ៊ីនធឺណិតជាបណ្ដាញពាសពេញពិភពលោក ដែលអាចឱ្យអ្នកប្រើចូលទៅកាន់ព័ត៌មាន និងប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកផ្សេងៗបាន។
◊ យល់ដឹងពីគោលគំនិត និងពាក្យគន្លឹះដែលគេនិយមប្រើជាមួយអ៊ីនធឺណិត។
◊ អនុវត្តស្វែងរកព័ត៌មាននៅលើអ៊ីនធឺណិត ដោយប្រើម៉ាស៊ីនស្វែងរក។
◊ ធ្វើការចំណាំព័ត៌មាន ដើម្បីយោងនៅពេលក្រោយ។
អ៊ីនធឺណិត គឺជាមធ្យោបាយទំនាក់ទំនង និងចែករំលែកព័ត៌មានដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។ ម៉្យាងទៀត អ៊ីនធឺណិត គឺជាបណ្ដាញកុំព្យូទ័ររូបវន្តដែលអាចចូលទៅដំណើរការព័ត៌មានតាមរយៈកុំព្យូទ័រ ឬតាមរយៈឧបករណ៍ផ្សេងៗ ដូចជា ទូរសព្ទចល័តដែលភ្ជាប់ទៅកាន់អ៊ីនធឺណិត។ ការតភ្ជាប់កុំព្យូទ័រទៅកាន់អ៊ីនធឺណិតអាចត្រូវបានធ្វើឡើង តាមរយៈខ្សែទូរសព្ទ ខ្សែកាបអុបទិក ខ្សែកាបទូរទស្សន៍តាមរយៈទំនាក់ទំនងឥតខ្សែនៅក្នុងតំបន់ (Wi-Fi ឬផ្សេងៗ) ឬតាមរយៈទូរសព្ទចល័តជាដើម។
ព័ត៌មានដែលមាននៅលើអ៊ីនធឺណិតពាសពេញនូវព័ត៌មានអំពីចំណេះដឹងគ្រប់វិស័យទាំងអស់ក៏ដូចជាព័ត៌មានជាច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់អំពីបច្ចេកទេស និងពាណិជ្ជកម្មផងដែរ។
អ្នកប្រើអ៊ីនធឺណិតត្រូវតែចេះពិចារណាពីប្រភពនៃព័ត៌មានដែលពួកគេស្វែងរកនៅលើអ៊ីនធឺណិតដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយត្រូវដឹងថា អ្នកណាជាប្រកាសផ្សព្វផ្សាយ និងអ្វីជាវត្ថុបំណងនៃបុគ្គល ឬស្ថាប័ន ដែលប្រកាសផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននោះ។ គោលបំណង គឺត្រូវយល់ បើសិនជាព័ត៌មានជាសំណុំនៃព្រឹត្តិការណ៍ ឬជាការសម្ដែងពីគំនិតរបស់អ្នកណាម្នាក់ ឬជាការបកស្រាយពីព្រឹត្តិការណ៍។
ប្រភពខ្លះមានព័ត៌មានដែលបានបញ្ចូលដោយបុគ្គល និងមិនបានបញ្ជាក់ដោយអ្នកណាម្នាក់ផ្សេងទៀតនោះទេ។ ដោយឡែក ដូចជាគម្រោង Wikipedia ដែលអាចឱ្យមនុស្សផ្សេងៗធ្វើការលើផ្នែកណាមួយនៃព័ត៌មាន និងមានអ្នកកែសម្រួលពិចារណាភាពដែលគួរឱ្យទុកចិត្តបាននៃព័ត៌មាន ធ្វើឱ្យប្រាកដថាព័ត៌មានមានសុវត្ថិភាព។
សេវាកម្មដែលសំខាន់ បំផុតនៅក្នុងការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត ត្រូវបានគេហៅថា វើលវ៉ាយវិប www (គេក៏អាចហៅម៉្យាងទៀតថា បណ្ដាញ) និងវាអាចឱ្យអ្នកប្រើបើកមើលព័ត៌មានទាំងអស់ដែលផ្សព្វផ្សាយនៅលើ អ៊ីនធឺណិតយ៉ាងងាយស្រួល។
ទំព័រឬទំព័របណ្ដាញ គឺជាក្រុមនៃព័ត៌មានដែលដាក់បង្ហាញដោយអ្នកប្រើជាជំពូក។ ដើម្បីស្វែងរកព័ត៌មាននៅលើអ៊ីនធឺណិត យើងត្រូវតែស្វែងយល់ជាដំបូងថា តំបន់បណ្ដាញនីមួយៗមានឈ្មោះតែមួយគត់គេហៅថាឈ្មោះដែន (Domain name) ឈ្មោះដែនគឺជាឈ្មោះដែលរៀបចំជារចនាសម្ព័ន្ធ (វាមានផ្នែកជាច្រើន) ដែលផ្ដល់ឱ្យដោយស្ថាប័នទទួលការចុះឈ្មោះដែនជាលក្ខណៈជាតិ ឬអន្តរជាតិ។
អ៊ីមែលជាសេវាកម្មដែលគេប្រើច្រើនជាងគេសម្រាប់ប្រភេទទំនាក់ទំនងគឺសារអេឡិចត្រូនិក។ បណ្ដាញសង្គមដូចជា Facebook អាចឱ្យផ្ញើសារភ្លាមៗជាមួយនឹងអ្នកប្រើផ្សេងៗតាមរយៈកម្មវិធីអ៊ីនធឺណិត។ ការផ្ញើសារភ្លាមៗអាចធ្វើបានដោយផ្ញើសារជាអត្ថបទពីអ្នកប្រើម្នាក់ទៅអ្នកប្រើផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នវាបានអភិវឌ្ឍជាសេវាកម្មដ៏មានប្រសិទ្ធភាពមួយ ដែលអាចផ្ញើសារជាអត្ថបទ សំឡេង វីដេអូ និងអាចប្រើឱ្យមនុស្សជាច្រើនទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នានៅពេលតែមួយ ដែលក្លាយជាកម្មវិធីដ៏មានសារៈសំខាន់សម្រាប់កិច្ចការជំនួញ។
ការចែករំលែកព័ត៌មានតាមការ គ្រប់គ្រងនេះ គឺជាគោលបំណងនៃបណ្ដាញសង្គមដូចជា LinkedIn, Facebook, Twitter ដែលអ្នកប្រើអាចសម្រេចថា អ្នកណាដែលពួកគេចង់ទាក់ទង ឬចែករំលែកព័ត៌មានជាមួយនឹងបណ្ដាញនេះ ដើម្បីជជែកកម្សាន្ត ផ្ញើសារ ចែករំលែកមតិយោបល់ រូបភាព និងសកម្មភាពរបស់ពួកគេជាមួយមិត្តភក្តិរបស់ពួកគេ។
ការប្រើអ៊ីនធឺណិតរីកចម្រើនឡើងជាលំដាប់សម្រាប់សេវាកម្មផ្សេងៗ ក៏ដូចជាចំនួនអ្នកប្រើមានការកើនឡើង។ ការរួមបញ្ចូលសេវាកម្មទាំងអស់នេះ បានប្រែក្លាយអ៊ីនធឺណិតជាឧបករណ៍ដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុតក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទង ដែលតែងតែកើតមានជានិច្ច ធ្វើឱ្យវាជាផ្នែកមួយសំខាន់បំផុតសម្រាប់ទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ខ្លួន និងការងារនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ វាជួយសម្របសម្រួលការងារជំនួញ និងទំនាក់ទំនងរវាងអ្នកស្រាវជ្រាវ ឬវាផ្ដល់ភាពងាយស្រួលដល់យើងក្នុងការចូលទៅប្រើព័ត៌មាន និងផ្ដល់ឱកាសបង្កើនចំណេះដឹងរបស់យើង។
ពាក្យសម្ងាត់ គឺជាសំណុំនៃតួអក្សរ លេខ និង និមិត្តសញ្ញា ដែលយើងដឹងតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ឧទាហរណ៍ដូចជា “ cas124” “ 14532” “ dominum” ឬ ” Jav!32.2” ជាដើម។ ករណីភាគច្រើន យើងអាចសម្រេចចិត្តដាក់ពាក្យសម្ងាត់ដោយខ្លួនឯង។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការរក្សាពាក្យសម្ងាត់ជាសម្ងាត់បំផុតកុំឱ្យនរណាម្នាក់ដឹងឱ្យសោះ។ ដើម្បីធ្វើឱ្យភាពឯកជននេះមានប្រសិទ្ធភាពសេវាកម្មភាគច្រើន ដែលយើងចូលទៅប្រើប្រាស់ តម្រូវឱ្យយើងបង្កើតពាក្យសម្ងាត់ និងប្រើពាក្យសម្ងាត់នេះរាល់ពេលដែលអ្នកចង់ចូលទៅប្រើប្រាស់សេវាកម្មឬបណ្ដាញសង្គម។
ឈ្មោះដែន គឺជាអាសយដ្ឋានរបស់តំបន់បណ្ដាញនៅលើអ៊ីនធឺណិតនៃគេហទំព័ររបស់តំបន់បណ្ដាញមួយ។ ដើម្បីឱ្យប្រាកដថា ដែនទាំងអស់មានឈ្មោះតែមួយ នោះ ផ្នែកខាងក្រោយនៃឈ្មោះដែន ជានិច្ចកាលត្រូវតែជាឈ្មោះបញ្ជីដែនដែលផ្ដល់ឱ្យវា។ ដែនអន្តរជាតិអាចបញ្ឈប់ដោយអក្សរមួយចំនួន ដូចជា “.com” , “.info” , “.net” ចំណែកឯដែនជាតិតែងតែបញ្ចប់ដោយឈ្មោះកូដប្រទេស ដែលមានពីរតួអក្សរ ដូចជា “.KH” សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ “.bd” សម្រាប់ប្រទេសបង់ក្លាដេស។ “.es” សម្រាប់ប្រទេសអេស៉្បាញ។ ជាទូទៅ នៅពេលដែនត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់អ៊ីមែលព័ត៌មានសាធារណៈនៅលើបណ្ដាញនឹងត្រូវបានគេដាក់នៅក្រោមដែនរង ដែលចាប់ផ្ដើមដោយ ”www”។ ឧទាហរណ៍ព័ត៌មានជាសាធារណៈទាំងអស់អំពីក្រសួងអប់រំយុវជននិងកីឡាចាប់ផ្ដើមដោយ“www.moeys.gov.org.kh”។
URL មកពីពាក្យពេញ (Universal Resource Locator) ហើយវាមានតែមួយគត់៖URL នីមួយៗ ឆ្លើយតបជាមួយទំព័រមួយនៅក្នុងវើលវ៉ាយវិបទាំងមូល។ URLទាំងអស់ចាប់ផ្ដើមប្រើពិធីការដោយ “http://” ឬ “https://” នៅខាងមុខដែននៃតំបន់បណ្ដាញ។
តំណខ្ពស់ (តំណ) គឺជាលក្ខណៈពិសេសដ៏មានអានុភាពបំផុតនៅក្នុងវើលវ៉ាយវិប។ តំណខ្ពស់ជាកន្លែងនៅក្នុងទំព័របណ្ដាញ ដែលជាសេចក្ដីយោងទៅព័ត៌មានស្ថិតនៅក្នុងទំព័របណ្ដាញផ្សេង។ ការបញ្ចូលតំណនៅក្នុងទំព័រ គឺជួយធ្វើឱ្យព័ត៌មានទាំងអស់មានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកតាមអ៊ីនធឺណិត។ ព័ត៌មាននីមួយៗអំពីប្រធានបទផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានរួមបញ្ចូលនៅក្នុងទំព័រអាចក្លាយជាតំណ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើស្វែងរកព័ត៌មានជាច្រើនទៀត អំពីប្រធានបទនោះនៅក្នុងទំព័រផ្សេងទៀត ហើយធ្វើឱ្យអ៊ីនធឺណិតក្លាយជាបណ្ដាញទំព័រ និងផ្នែកនៃព័ត៌មានដែលភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគ្នាដ៏ធំមួយ។ ហេតុដូច្នេះហើយទើបគេហៅថា (Word Wide Web –WWW) ដោយសារតែវាជាបណ្ដាញតភ្ជាប់គ្នាដ៏ធំ ដែលបានបង្កើតឡើងដូចជាសំបុកពីងពាង។
ជាទូទៅការស្វែងរក គឺជាដំណើរការមួយ មិនមែនជាប្រតិបត្តិការមួយគ្រានោះទេ។ អ្នកប្រើដែលកំពុងធ្វើការស្វែងរកអាចរកឃើញពាក្យថ្មីៗ នៅក្នុងទំព័រដែលបានបង្ហាញ ហើយអាចនឹងត្រូវបានយកទៅប្រើនៅក្នុងការស្វែងរកថ្មីទៀត ដែលផ្ដោតកាន់តែប្រសើរទៅលើព័ត៌មាន ដែលអ្នកប្រើកំពុងស្វែងរក។
កម្មវិធីអ៊ីនធឺណិតអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់អាចមើលទំព័រជាក់លាក់ដោយគ្រាន់តែបញ្ចូលអាសយដ្ឋាន URLរបស់វា ឬបើកវាដោយចុចនៅលើតំណ ដែលនាំទៅកាន់ទំព័របណ្ដាញផ្សេងទៀតនោះ។
ការស្វែងរកព័ត៌មានដោយចុចនៅលើតំណ ដែលនាំពីទំព័របណ្ដាញមួយទៅទំព័របណ្ដាញផ្សេងទៀតហៅថា ការរុករកតាមអ៊ីនធឺណិត ហើយវាជាវិធីសាស្ត្រមួយក្នុងការរកព័ត៌មានមួយចំនួនដែលអ្នកប្រើកំពុងស្វែងរក។
ទំព័រដែលបានធ្វើឱ្យចងចាំ ឬចំណាំគឺត្រូវបានគេកត់ត្រាបញ្ចូលទៅក្នុងបញ្ជីទំព័រចំណាំ ដែលអ្នកប្រើអាចចូលប្រើនៅពេលក្រោយបាន។ ការចំណាំទំព័របណ្ដាញអាចរៀបចំជាថតទៅតាមប្រធានបទដើម្បីអាចឱ្យអ្នកប្រើស្វែងរកចំណាំនេះយ៉ាងងាយស្រួលនៅពេលក្រោយ។
ការចម្លងឯកសារដែលមាននៅលើអ៊ីនធឺណិតទៅដាក់ក្នុងកុំព្យូទ័រ គេហៅថា ការទាញយក ឯកសារនោះ។ ការទាញយក គឺជាដំណើរការយ៉ាងងាយស្រួលបំផុតដែលជាធម្មតា យើងស្វែងរកឯកសារដែលយើងចង់ទាញមាននៅលើទំព័របណ្ដាញ។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការយលអំពីប្រតិបត្តិការ ក្នុងការទាញយករូបភាព វីដេអូ ឬមេឌៀមួយចំនួន ហើយការធ្វើបែបនេះមិនមែនមានន័យថាយើងមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ ឬចែកចាយឯកសារទាំងនេះតាមចិត្តបានទេ លុះត្រាតែតំបន់បណ្ដាញនោះមានចែងជាក់លាក់ថា ឯកសារនោះជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកនិពន្ធ ឬអាចចែកចាយដោយសេរី។