(ជ១) មេរៀនទី២៖ (សង្ខេបមេរៀន) ការសម្រេចចិត្តដោយការទទួលខុសត្រូវ

       ការទទួលខុសត្រូវជាកាតព្វកិច្ចដែលត្រូវរ៉ាប់រងនូវអំពើរបស់ខ្លួននៅចំពោះមុខអំណាចជាន់ខ្ពស់ណាមួយ ។ ការទទួលខុសត្រូវជាការអនុវត្តតួនាទី និងភារកិច្ចនៅក្នុងដំណើរ និងអនុវត្តន៍សេចក្ដីសម្រេចចិត្តព្រមទាំងបញ្ជាក់ពីមូលហេតុ នៃការសម្រេចចិត្ត និងការអនុវត្តរបស់ខ្លួនព្រមទាំងលទ្ធផល នៃការអនុវត្ត ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅប្រទេសយើងបច្ចុប្បន្ន ទំនួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋមន្រ្តី ត្រូវមានកាតព្វកិច្ចឆ្លើយតប នឹងសំណួរដេញដោលពីសភាតំណាងរាស្រ្តដែលខ្លួនរ៉ាប់រង អំពីនយោបាយរបស់រដ្ឋ ។

១.និយមន័យនៃការសម្រេចចិត្ត

       ការសម្រេចចិត្ត ជាការជ្រើសរើសជម្រើសណាមួយដែលខ្លួនពេញចិត្ត ឬត្រូវការជាចាំបាច់ដោយការពិចារណា ហើយវាជាសកម្មភាពការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង ។
ឧទាហរណ៍ ៖ ការសម្រេចចិត្តធ្វើអ្វីមួយ ។
ឧទាហរណ៍ ៖ មេឃុំគាត់ត្រូវមានទំនួលខុសត្រូវជួយអភិវឌ្ឍន៍ ភូមិ ឃុំ របស់គាត់។

+  ការសម្រចចិត្តចែកចេញជាពីរប្រភេទគឺ ៖
    -   ការសម្រេចចិត្តសាមញ្ញ : មិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់យើងទេ ប្រសិនបើយើងធ្វើការសម្រេចចិត្តខុស ។
    -   ការសម្រេចចិត្តសំខាន់ :  មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ជីវិតរបស់យើង ប្រសិនបើយើងសម្រេចចិត្តខុស វានឹងផ្តល់ផលប៉ះដល់ជីវិតរបស់យើងទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងពេលអនាគត ។

២. ​ផែនការនៃការសម្រេចចិត្ត

      ក្នុងការសម្រេចចិត្តធ្វើអ្វីមួយ ឬដោះស្រាយបញ្ហាអ្វីមួយ យើងត្រូវមានផែនការច្បាស់លាស់ហើយត្រូវរៀបចំផែនការសកម្មភាពលម្អិតតូចៗ ឬសមាសធាតុតូចៗ និងចំណុចខ្លាំងៗ។ យើងត្រូវមានព័ត៌មាន បទពិសោធន៍ ទិន្នន័យសំខាន់ៗ ជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ប្រើប្រាស់ជាព័ត៌មានក្នុងការសម្រេចចិត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ។

២.១. ចំណុចសំខាន់ៗមុនធ្វើការសម្រេចចិត្ត

+   ការសម្រេចចិត្តធ្វើអ្វីមួយត្រូវផ្អែកលើចំណុចសំខាន់ៗ ដូចខាងក្រោម ៖

     -   កំណត់គោលបំណង
     -   កំណត់ទិសដៅចំណុចដែលគ្រោងទុក
     -   កំណត់សកម្មភាពលម្អិតដែលត្រូវធ្វើ
     -   មានផែនការច្បាស់លាស់និងត្រឹមត្រូវ
     -   មានវត្ថុបំណងលម្អិត
     -   កំណត់លទ្ធផលរំពឹងទុក
     -   កំណត់ធនធាន(ថវិកា មនុស្ស)​ឱ្យបានសមស្របច្បាស់លាស់
     -   យើងត្រូវមានការគិតគូរពីគម្រោងផែនការនិងកំណត់គោលបំណងឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ
     -   ពិនិត្យមើលទិន្នន័យដែលពាក់ព័ន្ធជាមូលដ្ឋានក្នុងការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត
     -   កំណត់អ្នកពាក់ព័ន្ធសំខាន់ក្នុងការអនុវត្តផែនការ
     -   ប្រមើលមើលបញ្ហា ឬឧបសគ្គដែលកើតឡើងក្នុងការអនុវត្តផែនការ ។

+   ប្រសិនបើយើងពុំមានគោលបំណង និងទិសដៅច្បាស់លាស់ទេ វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ ៖

     -   សកម្មភាព ផែនការ ពេលវេលា
     -   លទ្ធផលដែលទទួលបានផងដែរ។
     -  ការសម្រេចចិត្តធ្វើអ្វីមួយដោយអត្តនោម័តិ គ្មានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ។ ការសម្រេចចិត្តដែលផ្ទុយ នឹងច្បាប់ បង្កអសន្តិសុខដល់សង្គម ឬឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់ការរីកចម្រើនរបស់ប្រទេសជាតិ ។

២.២. ការសម្រេចចិត្តដោយទំនួលខុសត្រូវ

      ការសម្រេចចិត្តប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវ គឺជាការជ្រើសរើសនូវជម្រើសណាមួយដែលខ្លួនពេញចិត្ត   ហើយត្រូវហ៊ានទទួលស្គាល់នូវលទ្ធផល ដែលកើតឡើងពីការសម្រេចចិត្តនោះ ទោះជាវិជ្ជមានក្តី ឬអវិជ្ជមានក្តី  ។

+   ប្រសិនបើជួបឧបសគ្គក្នុងការអនុវត្ត យើងត្រូវរិះរកមធ្យោបាយដោះស្រាយឱ្យទាន់ពេលវេលា មិនត្រូវរាថយ ឬបោះបង់ចោលឡើយ ។
+   យើងត្រូវស្វែងរកចំណុចខ្លាំង ចំណុចខ្សោយ និងរកវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗ ។
+   យើងត្រូវវាយតម្លៃលើការងាររបស់យើង ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យសម្រេចតាមគោលបំណងស្របតាមលក្ខណៈច្បាប់ និងទទួលខុសត្រូវលើការងារ និងតួនាទីរបស់ខ្លួន ទោះបីការងារនោះលំបាកយ៉ាងណាក៏ដោយ ។

+   ផលប្រយោជន៍នៃការសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវមានដូចជា ៖
 -   ធ្វើឱ្យយើងគ្មានវិប្បដិសារី
 -   ទទួលបានភាពជោគជ័យច្រើន
 -   ធ្វើឱ្យខ្លួនមានតម្លៃ និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ
 -   ទទួលបានការសរសើរ និងការស្រឡាញ់រាប់អានពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានជុំវិញធ្វើឱ្យជីវិតមានន័យ និងអនាគតល្អ ។

៣. ការកំណត់អាទិភាព

+  ការកំណត់អាទិភាព គឺជាការជ្រើសរើសអ្វីដែលត្រូវ មុនអ្វីដែលត្រូវធ្វើបន្ទាប់ដោយផ្អែកលើសារៈសំខាន់នៃកិច្ចការនិងតម្រូវការរបស់យើង។ 
+  ការកំណត់អាទិភាពទាមទារឱ្យមានជំនាញច្បាស់លាស់និងការសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវ។
+  ការកំណត់នេះជាការជ្រើសរើសអ្វីដែលត្រូវធ្វើមុនឬសម្រេចចិត្តមុននឹងធ្វើអ្វីដែលត្រូវធ្វើបន្ទាប់ដោយផ្អែកលើសារៈសំខាន់របស់កិច្ចការនោះ កត្តាចាំបាច់ នៃកិច្ចការនោះតម្រូវការចាំបាច់របស់យើងនិងសង្គម។

ការកំណត់អាទិភាពនៃគោលដៅមានបីបញ្ហាគឺ :
 -   បញ្ហាទី១ : កំណត់គោលដៅ ក្នុងខ្សែជីវិតរបស់ខ្លួនគឺ យើងត្រូវរកឱ្យឃើញអំពីចំណង់ចំណូលចិត្ត ឬឧបនិស្ស័យរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែទៅគិតមើលពីលទ្ធភាពគ្រួសារ សមត្ថភាព ពេលវេលា និងសុខភាពផ្ទាល់ខ្លួន។
 -   បញ្ហាទី២ : រៀបចំផែនការសកម្មភាព មានន័យថាបន្ទាប់ពីកំណត់គោលដៅរួចហើយ យើងត្រូវរៀបចំផែនការសកម្មភាពលំអិតតូចៗដែលយើងត្រូវធ្វើបន្តបន្ទាប់ទៀត ដើម្បីឈានទៅដល់គោលដៅរបស់យើង ។
 -   បញ្ហាទី៣ :​ បន្ទាប់មកយើងត្រូវអនុវត្តន៍ទៅតាមផែនការសកម្មភាពដែលយើងបានរៀបចំរួច កុំគ្រាន់តែរៀបចំរួចហើយមិនអនុវត្តន៍នោះយើងមិនអាចសម្រេចនូវគោលបំណងរបស់ខ្លួននោះទេ។
+  ត្រូវរៀនសូត្រពីរបៀបរៀបចំគោលដៅរបស់យើង តាមលំដាប់លំដោយនៃសារៈសំខាន់ ។

+   ការកំណត់អាទិភាពអាចធ្វើទៅបានដោយផ្អែកលើកត្តាសំខាន់ៗដូចជា :
     -   រកឱ្យឃើញថា តើយើងចង់បានអ្វីពិតប្រាកដក្នុងជីវិត ឬក្នុងស្ថានភាពពិសេសណាមួយដែលជីវិតយើងត្រូវការ ។
     -   យើងត្រូវរៀបចំគោលដៅនៃជីវិតឱ្យបានច្បាស់លាស់ តាមលំដាប់លំដោយនៃសារៈសំខាន់របស់វា ។
+   យើងត្រូវជ្រើសរើស និងសម្រេចចិត្តចំពោះគោលដៅខ្លះ ឬអាចទុកមួយរយៈសិន ព្រោះគោលដៅនីមួយៗ ត្រូវគិតពិចារណាពីភាពលំបាកនិងវិសាលភាពនៃអាទិភាពនោះ។ គោលបំណងចុងក្រោយ យើងត្រូវជ្រើសរើសគោលដៅណាមួយដែលយើងចង់បាន ។
+   ផែនការសកម្មភាពអាទិភាពអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពការងារទាំងមូលដែលជួយឱ្យយើងសម្រេចគោលដៅសំខាន់ៗ ដែលយើងកំណត់ទុក ។
+   អាទិភាពថ្មីៗត្រូវបានកំណត់ជាដំណាក់កាលធ្វើសកម្មភាពក៏ត្រូវជ្រើសរើសឱ្យរួចរាល់។ ដូចនេះការងារអ្វីដែលនៅសល់ត្រូវចាត់ចែងធ្វើជាបន្តបន្ទាប់តាមពេលវេលាសមរម្យណាមួយ។
+   ដូចនេះ ការកំណត់អាទិភាពជាការកំណត់មធ្យោបាយប្រមើលមើលលទ្ធផលដែលអាចសម្រេចជោគជ័យតាមបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្លួនបានគ្រោងទុក។