បណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ជាបណ្តឹងទាក់ទងនឹងសិទ្ធិឯកជន ឬបណ្តឹងដែលទាមទារឱ្យជនប្រព្រឹត្ត បទល្មើស ជួសជុលសងការខូចខាតផ្នែកសម្ភារៈ ការព្យាបាលរូបកាយ និងការសងជំងឺចិត្តទៅតាមភាពជាក់ស្តែងនៃការរងគ្រោះ។
+ បណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីមានគោលបំណង ដូចជា ៖
- ឱ្យតុលាការដោះស្រាយវិវាទរដ្ឋប្បវេណីដោយផ្អែកលើច្បាប់
ដើម្បីការពារសិទ្ធិបុគ្គលម្នាក់ៗ។
- ទាមទារឱ្យមានការសាកសួរ ឬកោះហៅទាំងដើមចោទ
ទាំងចុងចម្លើយនៅមុនពេលជម្រះក្ដីក្នុងករណីណាក៏ដោយ តុលាការត្រូវគោរព គោលការណ៍ចំពោះមុខនៅពេលអនុវត្តបណ្ដឹង
និងប្រឹងប្រែង ដើម្បីរ៉ាប់រងបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីឱ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយយុត្តិធម៌ និងឆាប់រហ័ស។
- តុលាការដែលមានសមត្ថកិច្ច
ជាតុលាការដែលអាចទទួលពាក្យបណ្ដឹងដោយស្របច្បាប់ វិនិច្ឆ័យលើរឿងក្ដី
ហើយជាអ្នកចេញសាលក្រម ឬសាលដីកាបាន។
- សមត្ថកិច្ចសាលាជម្រះក្ដី មានដែនយុត្តាធិការមួយកំណត់
ក្នុងនោះមានសមត្ថកិច្ចលើដែនដីដែលខ្លួនគ្រប់គ្រង និងដែនសមត្ថកិច្ចត្រូវអនុវត្ត។
សមត្ថកិច្ចសាលាជម្រះក្ដីដែលបានកំណត់ទៅតាមលំនៅឋាន ជាសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការក្នុងការជម្រះរឿងក្ដីទាំងឡាយណា កើតមាននៅក្នុងរង្វង់ដែនដីខ្លួនគ្រប់គ្រង។
+ ដើមបណ្ដឹងអាចប្ដឹងចុងចម្លើយ
ទៅតុលាការដែលមានសមត្ថកិច្ចជម្រះក្ដីនៅទីកន្លែងដែលបានកំណត់នៅក្នុងចំណុចដូចខាងក្រោម៖
- រូបវន្តបុគ្គល
- នីតិបុគ្គលក្នុងប្រទេស
- នីតិបុគ្គលបរទេស
+ បណ្ដឹងដែលអាចប្ដឹងទៅតុលាការដែលមានសមត្ថកិច្ចនៅទីកន្លែង
ដែលបានកំណត់មាន៖
- បណ្ដឹងទាមទារឱ្យអនុវត្តកាតព្វកិច្ច
- បណ្ដឹងទាមទារឱ្យបង់ប្រាក់ដោយរូបិយាណត្តិ
- បណ្ដឹងទាក់ទងអំពីអនីត្យានុកូល
- បណ្ដឹងទាក់ទងអចលនវត្ថុ
- បណ្ដឹងទាក់ទងនឹងមត៌ក។
ត្រូវស្ថិតនៅក្រោមសមត្ថកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់សាលាដំបូង ដែលមានសមត្ថកិច្ចនៅលំនៅឋានរបស់ភាគីបណ្ដឹង ប្រសិនបើភាគីបណ្ដឹង មានអាសយដ្ឋានមិនច្បាស់លាស់ សមត្ថកិច្ចសាលាជម្រះក្ដី ត្រូវកំណត់តាមលំនៅឋានចុងក្រោយ។
+ ក្រៅពីសមត្ថកិច្ចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ
សាលាជម្រះក្ដីនៅមានសមត្ថកិច្ចមួយចំនួនទៀតដូចជា៖
- ជម្រះក្ដីដោយគ្មានការតវ៉ាពីចុងចម្លើយ
នៅពេលដែលចុងចម្លើយបានធ្វើសេចក្ដីដោះសាអំពីខ្លឹមសារនៃបណ្ដឹង
- ពិនិត្យភស្តុតាងដោយឆន្ទានុសិទ្ធិ
- ផ្ទេរបណ្ដឹងទៅសាលាជម្រះក្ដីមួយផ្សេងទៀត
តាមការស្នើសុំរបស់ភាគីបណ្ដឹង ឬតាមឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ។ល។
+ ភាគីបណ្ដឹងទាំងដើមចោទ ទាំងចុងចម្លើយ
មានសមត្ថភាពក្នុងការធ្វើបណ្ដឹងលុះត្រាតែ៖
- បុគ្គលដែលមានសិទ្ធិនិងករណីយកិច្ច តាមបញ្ញត្តិនៃក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីនិងច្បាប់ផ្សេងៗទៀតអាចជាដើមចោទ
ឬចុងចម្លើយនៅក្នុងបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី។
- បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពធ្វើសកម្មភាពដោយខ្លួនឯង
តាមបញ្ញត្តិនៃក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី និងច្បាប់ផ្សេងទៀត
អាចដាក់ពាក្យបណ្ដឹងដោយខ្លួនឯងដោយតាំងខ្លួនជាដើមចោទ ឬអាចឆ្លើយដោះសា ចំពោះបណ្ដឹងដោយតាំងខ្លួនជាចុងចម្លើយ
ឬអាចធ្វើសកម្មភាពបណ្ដឹងផ្សេងទៀតដែលជាចាំបាច់។
- ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដី
ជាប្រាក់ពន្ធសរុបដែលត្រូវចំណាយផ្សេងៗក្នុងរឿងរដ្ឋប្បវេណី។
- ទំហំ និងចំនួនប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីរដ្ឋប្បវេណីដែលភាគីបណ្ដឹង
ឬបុគ្គលផ្សេងៗ ត្រូវទទួលមាន ដូចជា ពន្ធដាក់ពាក្យ សុំប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីតុលាការក្រៅពីពន្ធ និងប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីភាគី។
- ពេលដាក់ពាក្យបណ្ដឹង ពន្ធដាក់ពាក្យសុំ ត្រូវបង់ជាប្រាក់
ដោយគណនាទៅតាមកម្មវត្ថុ នៃបណ្ដឹង។
- ពាក្យសុំធ្វើបណ្ដឹងដែលមិនបានបង់ពន្ធ នៅពេលដាក់ទេ
ត្រូវចាត់ទុកថាជាពាក្យសុំមិនស្របច្បាប់។
- តម្លៃនៃកម្មវត្ថុបណ្ដឹងត្រូវបានគណនា
ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃផលប្រយោជន៍ដែលបានទាមទារក្នុងបណ្ដឹងនោះ។
+ ពន្ធនៃការដាក់ពាក្យសុំធ្វើបណ្ដឹងមាន៖
- ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅតុលាការ
- ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងសុំជំនុំជម្រះសាជាថ្មី
- ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍
- ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹងសាទុក្ខ
- ការដាក់ពាក្យសុំទៅតុលាការឱ្យសម្រេចសេចក្ដី។
+ ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីតុលាការក្រៅពីពន្ធ
ជាចំនួនទឹកប្រាក់ដែលភាគីឬបុគ្គលទាក់ទងនឹងរឿងក្ដីត្រូវបង់ទៅឱ្យតុលាការមាន ៖
- ចំនួនទឹកប្រាក់ចាំបាច់ដើម្បីឱ្យតុលាការធ្វើការពិនិត្យ ។
- ភស្តុតាង ការបញ្ជូនឯកសារ ឬសកម្មភាពផ្សេងទៀតតាមនីតិវិធីក្នុងបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី
។
- ចំនួនទឹកប្រាក់ស្មើនឹងសោហ៊ុយធ្វើដំណើរ សោហ៊ុយស្នាក់នៅ
សម្រាប់ការពិនិត្យភស្តុតាង ការស្រាវជ្រាវ ។
- អង្គហេតុ ឬសកម្មភាពផ្សេងទៀតដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅក្រៅតុលាការ។
- ប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីភាគី
ជាចំនួនទឹកប្រាក់ដែលត្រូវបានកំណត់ដោយតុលាការ ដោយពិចារណាលើលក្ខណៈរឿងក្ដី
លទ្ធភាពនៃទ្រព្យធនរបស់ភាគី។
+ ភាគីឬបុគ្គលដែលទាក់ទងនឹងរឿងក្ដីត្រូវបង់ប្រាក់ទៅឱ្យតុលាការសម្រាប់៖
- ថ្លៃធ្វើលិខិត ដូចជាលិខិតពាក្យបណ្ដឹង
លិខិតពាក្យសុំផ្សេងទៀត ឬឯកសារផ្សេងៗ ដូចជាឯកសារត្រៀម និងថ្លៃដាក់ឯកសារនោះទៅតុលាការ។
- សោហ៊ុយធ្វើដំណើរ ប្រាក់ឧបត្ថមប្រចាំថ្ងៃ
និងសោហ៊ុយស្នាក់នៅសម្រាប់ភាគីនិងអ្នកតំណាងដើម្បីបង្ហាញខ្លួនតាមកាលកំណត់។
- សោហ៊ុយផ្សេងទៀតដែលតុលាការទទួលស្គាល់ថា
ជាសោហ៊ុយចាំបាច់សម្រាប់អនុវត្តនីតិវិធីបណ្ដឹង ។
- ក្នុងករណីអ្នកដាក់ពាក្យសុំ មិនបានបង់ប្រាក់ជាមុនទេ
តុលាការអាចមិនធ្វើសកម្មភាពណាដែលចាំបាច់ត្រូវមានប្រាក់ប្រដាប់ក្ដីនោះទេ។
បណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ ជាបណ្ដឹងមួយដែលកើតឡើងដោយសារ ភាគីបណ្ដឹងណាមួយ មិនសុខចិត្តនឹងសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការ ក្រោយពេលសាលក្រមសាលាដំបូងបានចេញប្រកាសជាសាធារណៈ។
+ សាលក្រមដែលអាចប្ដឹងឧទ្ធរណ៍បាន
ជាសាលក្រមចុងក្រោយរបស់សាលាដំបូងលើកលែងតែ៖
- ភាគីបណ្ដឹងបានព្រមព្រៀងគ្នាមិនប្ដឹងឧទ្ធរណ៍
ប៉ុន្តែពុំមានអានុភាពឡើយ ប្រសិនបើភាគីបណ្ដឹងព្រមព្រៀងដោយមិនបានធ្វើជាលិខិតលាយលក្ខណ៍អក្សរ។
- សាលក្រមចុងក្រោយនោះវិនិច្ឆ័យរឿងក្ដី
ដែលមានតម្លៃនៃកម្មវត្ថុបណ្ដឹងមិនលើសពី៥ ០០០ ០០០រៀល(ប្រាំលានរៀល) ឡើយ។
- ចំពោះពាក្យបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ ភាគីបណ្ដឹងត្រូវសរសេរឱ្យបានច្បាស់
ពីឈ្មោះ អាសយដ្ឋានរបស់ភាគី ហើយ និងឈ្មោះអាសយដ្ឋានរបស់អ្នកតំណាងដែលច្បាប់បានកំណត់
និងបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ឱ្យបានច្បាស់លាស់
ដើម្បីឱ្យតុលាការនៃបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍
ងាយស្រួលស្វែងរកចំណុចវិវាទនៃការជំនុំជម្រះបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍បានឆាប់។
- ប្រសិនបើលិខិតបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍
សរសេរពុំបានច្បាស់លាស់អំពីមូលហេតុនៃការទាមទារឱ្យលុបចោល
ឬផ្លាស់ប្ដូរសាលក្រមនៃការជំនុំជម្រះលើកទីមួយក្នុងពាក្យបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ទេ
ដើមបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍គប្បីដាក់លិខិតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលសរសេរពីចំណុចនោះទៅតុលាការនៃបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍នៅក្នុងពេល៣០ថ្ងៃ
ដោយគិតចាប់ពីថ្ងៃដែលបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍នោះ។
- អំឡុងពេលសម្រាប់ប្ដឹងឧទ្ធរណ៍
មានរយៈពេលមួយខែដោយគិតចាប់ពីថ្ងៃដែលបានជូនដំណឹងអំពីដីកាសម្រេចច្រានចោល
ឬលើកចោលបណ្ដឹងទាស់ចំពោះសាលក្រមកំបាំងមុខនិងចាប់ពីថ្ងៃប្រកាសសាលក្រមសម្រាប់សាលក្រមចំពោះមុខ។
- តុលាការនៃបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍មានសិទ្ធិច្រានចោលបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍
ក្នុងករណីដែលយល់ឃើញថាសាលក្រមនៃការជំនុំជម្រះលើកទីមួយត្រឹមត្រូវ។
- ទោះបីជាក្នុងករណីដែលសម្អាងហេតុនៃសាលក្រមជុំនុំជម្រះលើកទីមួយមិនត្រឹមត្រូវក៏ដោយ
ក៏តុលាការ នៃបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ មានសិទ្ធិច្រានចោលបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍នោះដែរ
ប្រសិនបើតុលាការនេះយល់ឃើញថា
សេចក្ដីសម្រេចបញ្ចប់នៃសាលក្រមនោះត្រឹមត្រូវ ដោយផ្អែកលើសម្អាងហេតុផ្សេងទៀត។
- តុលាការនៃបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍
មានសិទ្ធិលុបចោលសាលក្រមនៃជំនុំជម្រះលើកទីមួយក្នុងករណីដូចជា សាលក្រមនៃការជំនុំជម្រះលើកទី១
មិនត្រឹមត្រូវ ឬនីតិវិធីនៅសាលាដំបូងផ្ទុយនឹងច្បាប់ធ្ងន់ធ្ងរ។
បណ្ដឹងសាទុក្ខ ជាបណ្ដឹងសើរើ ឬបណ្ដឹងសុំតវ៉ា សុំឱ្យពិនិត្យឡើងវិញ បដិសេធសេចក្ដីសម្រេចរបស់សាលាក្ដីដែលសម្រេចជាស្ថាពរដោយសាលាឧទ្ធរណ៍។
+ បណ្ដឹងសាទុក្ខ អាចធ្វើទៅបានអាស្រ័យដោយ៖
- ភាពផ្ទុយនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ឬបទដ្ឋានគតិយុត្តិដែលមានឥទ្ធិពលលើសាលក្រម
ឬសាលដីកា។ ប្រសិនបើបណ្ដឹងសាទុក្ខ មានមូលហេតុទាំងនេះ តុលាការនៃបណ្ដឹងសាទុក្ខ
មានសិទ្ធិច្រានចោលសាលក្រម ឬសាលដីកាដើម។
- តុលាការដែលចេញសាលដីកា ឬសាលក្រម
មិនត្រូវបានចាត់តាំងដោយស្របទៅតាមច្បាប់។
- ចៅក្រមដែលមិនបានអនុវត្តឱ្យចូលរួមក្នុងការចេញសាលដីកា
ឬសាលក្រម តែបានចូលរួម។
- ភាពផ្ទុយនឹងបញ្ញត្តិស្ដីពីសមត្ថកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់តុលាការ។
- ខ្វះសិទ្ធិតំណាងដែលកំណត់ដោយច្បាប់ សិទ្ធិតំណាងដោយអាណត្តិ
ឬការប្រគល់សិទ្ធិចាំបាច់សម្រាប់ អ្នកតំណាងដើម្បីធ្វើសកម្មភាពបណ្ដឹង។
- សាលដីកា ឬសាលក្រមគ្មានសម្អាងហេតុ
ឬមានសម្អាងហេតុតែផ្ទុយនឹងគ្នា។
+ បណ្ដឹងជំទាស់ ជាបណ្ដឹងដែលកើតឡើងពីការមិនយល់ព្រមចំពោះសាលក្រម
ឬជាពាក្យតវ៉ាសុំបដិសេធសេចក្ដីសម្រេចរបស់ចៅក្រម ដែលត្រូវបើកឱ្យគូក្ដីមិនមានវត្តមាននៅពេលជំនុំជម្រះ។
+ ក្នុងករណីដែលសរសេរពុំបានច្បាស់លាស់អំពីមូលហេតុនៃការទាមទារឱ្យលុប
ឬផ្លាស់ប្ដូរដីកាសម្រេចដើមក្នុងពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់ទេ
ម្ចាស់បណ្ដឹងជំទាស់គប្បីដាក់លិខិតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលសរសេរអំពីចំណុចនោះ
ទៅតុលាការនៃបណ្ដឹងជំទាស់ក្នុងអំឡុងពេលពីរសប្ដាហ៍
គិតចាប់ពីថ្ងៃដែលបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់នោះ។
+ ក្នុងករណីដែលសរសេរពុំបានច្បាស់លាស់អំពីមូលហេតុនៃការទាមទារឱ្យលុប
ឬផ្លាស់ប្ដូរដីកាសម្រេចដើមក្នុងពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់ទេ
ម្ចាស់បណ្ដឹងជំទាស់គប្បីដាក់លិខិតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលសរសេរអំពីចំណុចនោះ
ទៅតុលាការនៃបណ្ដឹងជំទាស់ក្នុងអំឡុងពេលពីរសប្ដាហ៍ គិតចាប់ពីថ្ងៃដែលបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងជំទាស់នោះ។