សេរីភាព ជាអ្វីដែលមនុស្សគ្រប់រូបប្រាថ្នាចង់បានគ្រប់គ្នា។ មនុស្សមានសេរីភាព ត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើរបស់ខ្លួន។ សេចក្ដីប្រកាសអំពីសិទ្ធិមនុស្សនៅឆ្នាំ ១៧៨៩ របស់ប្រទេសបារាំង បានឱ្យនិយមន័យសេរីភាពថា ជាអំណាច ឬសិទ្ធិក្នុងការបំពេញសកម្មភាពអ្វីមួយដែលមិនធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ប្រយោជន៍អ្នកដទៃ។ បើតាមវចនានុក្រមខ្មែរ សេរីភាពមានន័យថាអំណាចដែលអាចធ្វើអ្វីបានតាមអំពើចិត្ត ប៉ុន្តែស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់។ លោកកាល់ម៉ាក់បានពោលថា សេរីភាព គឺជាការទទួលស្គាល់ ការគោរពនិងការបំពេញដោយហ្មត់ចត់តួនាទីនិងភារកិច្ចរបស់ខ្លួន។ សេរីភាព គឺជាអំណាចក្នុងការធ្វើអ្វីបាន កុំឱ្យតែប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់អ្នកដទៃ។ តាមន័យនេះ សេរីភាព សម្គាល់បានភាពធ្វើអ្វីៗ បានតាមចិត្តដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ទោះបីក្នុងផ្លូវគំនិតក្ដី ជំនឿក្ដី និងសកម្មភាពសព្វបែបយ៉ាងក្ដី អាចធ្វើបានតាមចិត្ត ឱ្យតែស្ថិតក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់កំណត់។
+ ទស្សនវិទូដែលបានបកស្រាយអំពីសេរីភាពមាន ៖
- ហ្សង់ ហ្សាក់រូសូ ( Jean Jacque Rousseau )
- ដេ កាត ( descart )
- បូ ស៊ុយអេ
- អាល់ប៊ែ កាមុស ( Albert Camus )
- ស្សង់ ប៉ូលសាត្រ ( Jean Paul Sartre )
លោក ហ្សង់ ហ្សាក់រូសូ (Jean Jacque Rousseau) បាននិយាយថា មនុស្សខុសពីសត្វត្រង់មនុស្សមានសមត្ថភាពក្នុងការជ្រើសរើសសកម្មភាពទាំងឡាយណា ដែលគេអាចធ្វើបានមកអនុវត្ត។
លោក ដេ កាត ( descart ) យល់ថា សេរីភាពគឺស្ថិតនៅត្រង់ការទទួលស្គាល់ការពិត ព្រោះជនគ្មានសេរីភាព ពុំហ៊ានទទួលស្គាល់ការពិតទេ ឃើញអាក្រក់ថាល្អ ឃើញ ស ថា ខ្មៅ ឃើញបាបថាបុណ្យ។
លោក បូ ស៊ុយអេ យល់ថា សេរីភាព ជាសិទ្ធិធ្វើអ្វីៗ ដែលច្បាប់អនុញ្ញាតឱ្យធ្វើ។
លោក អាល់ប៊ែ កាមុស ( Albert Camus ) យល់ថា សេរីភាពគឺជាការភ្ញាក់ខ្លួន ដោយដឹងថាជីវិតរបស់យើងទាំងអស់គ្នាសព្វថ្ងៃ គឺជាជីវិតឥតន័យ ហេតុនេះ យើងត្រូវធ្វើខ្លួន ដើម្បីរកន័យពិតឱ្យជីវិតមានន័យ។
លោក ស្សង់ ប៉ូលសាត្រ ( Jean Paul Sartre ) យល់ថា សេរីភាព គឺជាភាពធ្វើអ្វីៗដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។មនុស្សដែលរស់នៅក្នុងសង្គម ត្រូវមានសេរីភាពក្នុងផ្លូវគំនិត និងសេរីភាពក្នុងការសម្រេចសេចក្ដីប្រាថ្នារបស់ខ្លួន។
មនុស្សមានសេរីភាពគ្រប់គ្រាន់ លុះត្រាតែមនុស្សនោះរស់នៅក្នុងសង្គមប្រកបដោយភាពយុត្តិធម៌ ព្រោះក្នុងសង្គមអយត្តិធម៌ គេប្រើគ្រប់មធ្យោបាយក្នុងការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេ។ ក្នុងសង្គមយុត្តិធម៌ គេបានផ្ដល់សេរីភាពដល់ពលរដ្ឋគ្រប់រូបក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់ ដើម្បីកសាងជីវភាពរស់នៅរបស់ខ្លួន។
ក រូបភាពនៃការមានសេរីភាពមាន
- សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ
- សេរីភាពនៃការជួបប្រជុំ
- សេរីភាពនៃការបង្កើតសមាគម
+ សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ជាតម្រូវការចាំបាច់មួយក្នុងការចូលរួមសម្រេចចិត្ត។ សង្គមមានសកម្មភាពរស់រវើកនិងកាន់តែរឹងមាំនៅពេលដែលសមាជិកនៅក្នុងសង្គមបានចូលរួមផ្ដល់គំនិតនិងទស្សនៈផ្សេងៗ។សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ក្រៅពីការចែកផ្សាយព័ត៌មាន ឬគំនិត នៅមានការស្វែងរកនិងទទួលព័ត៌មានដោយឥតព្រំដែន ទោះបីតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអ្វីក៏ដោយ។ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាពលរដ្ឋបានប្រើប្រាស់សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ដូចជា ការសរសេរជាអត្ថបទ ការពិភាក្សាជាមួយមិត្តភក្ដិ ការផ្សព្វផ្សាយរូបភាព ឬតាមវិធីផ្សេងៗទៀតជាច្រើន។ ការជួបប្រជុំ ជាសេរីភាពមួយនៃសេរីភាពបញ្ចេញមតិដែលមានអំណាចនិងមានប្រសិទ្ធភាពជាងគេ ព្រោះគេបានពិភាក្សាផ្លាស់ប្ដូរគំនិត និងផ្សព្វផ្សាយគំនិតរបស់គេបានភ្លាមៗដោយគេបានប្រាស្រ័យទាក់ទងរវាងមនុស្សម្នាក់ជាមួយនឹងអ្នកដទៃទៀត។
+ សេរីភាពខាងការជួបប្រជុំ មានគោលបំណង ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋលែងនៅឯកោ ដោយផ្ដល់ឱ្យពួកគេមានអារម្មណ៍ក្នុងការរស់នៅជាសហគមន៍និងការផ្ដល់កម្លាំងចិត្តនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិពីបញ្ហាផ្សេងៗ។
ការធ្វើការងារជាក្រុមដែលរៀបចំបានល្អ ធ្វើឱ្យសមាជិកក្រុមម្នាក់ៗមានកម្លាំងកាន់តែខ្លាំងក្លា មានបទពិសោធន៍ មានការគាំទ្រ អាចទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍និងការការពារដល់ខ្លួនគេទៀតផង។
ការបង្កើតក្រុម ជាមធ្យោបាយមួយដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតសម្រាប់អ្នកចូលរួមទាំងអស់ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេម្នាក់ៗ ពិសេសការរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗដូចជា សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច វប្បធម៌ នយោបាយ។ ដើម្បីការពារសេចក្ដីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងការបង្កើតសមាគមណាមួយ ច្បាប់បានធានាសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់សេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លទ្ធផលនៃសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម បានជំរុញឱ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្វើសកម្មភាពក្នុងភាពរឹងមាំនិងមានចរិតឯករាជ្យ។
+ តាមទស្សនៈមួយចំនួនស្ដីពីសេរីភាព
គេបានបែងចែកសេរីភាពតាមប្រភេទដូចខាងក្រោម ៖
- សេរីភាពធម្មជាតិ
- សេរីភាពពលរដ្ឋ
- សេរីភាពនយោបាយ
- សេរីភាពសេដ្ឋកិច្ច
+ សេរីភាពធម្មជាតិគឺ៖
- គ្មានការគំរាមកំហែងនិងការបង្ខិតបង្ខំពីអ្នកដទៃ
- អាចធ្វើអ្វីៗតាមធម្មជាតិ ឬតាមឆន្ទៈរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ
- គ្មានឧបសគ្គមករារាំងមនសិការរបស់គេម្នាក់ៗ និងធ្វើកិច្ចការដោយសេរី។
+ សេរីភាពពលរដ្ឋ ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ មានសេរីភាពធ្វើអ្វីៗបានគ្រប់យ៉ាងតាមចិត្តប្រាថ្នារបស់ខ្លួនដោយច្បាប់អនុញ្ញាត។ ពលរដ្ឋម្នាក់ៗមានសេរីភាពក្នុងការធ្វើនយោបាយ ឱ្យតែនយោបាយនោះអាចធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបានសេចក្ដីសុខចម្រើន សម្បូរសប្បាយក្នុងស្ថានភាពមួយដ៏ប្រសើរ។
+ សេរីភាពនយោបាយ ឋិតនៅលើការអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបានជួបប្រជុំគ្នា អាចបង្កើតសមាគម មានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិយោបល់ និងសិទ្ធិសរសេរអត្ថបទ។ល។
+ ចំពោះសេរីភាពសេដ្ឋកិច្ច ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ
មានសេរីភាពប្រកបវិជ្ជាជីវៈបានតាមចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួន។
ប្រសិនបើគេប្រើសេរីភាពហួសព្រំដែនច្បាប់កំណត់
នោះនឹងមានឈ្មោះថា ជាអ្នករំលោភច្បាប់ រំលោភលើសិទ្ធិនិងភារកិច្ចតួនាទីរបស់អ្នកដទៃ
និងនាំឱ្យកើតមានភាពអនាធិបតេយ្យ បក្សពួកនិយម អំណាចផ្ដាច់ការ និងធ្វើឱ្យសង្គមគ្មានសន្តិសុខនិងអស្ថិរភាព។
លោក យ៉ន ស្ទយអាមីល បានអះអាងថា សេរីភាពមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការធ្វើឱ្យមានសច្ចធម៌ និងទទួលបានជោគជ័យ។ គំនិតរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ឬក្រុមមួយ តែងតែមានការខ្វះចន្លោះឬភ័ន្តច្រឡំ។ សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងអ្វី ដែលមិនត្រឹមត្រូវ ឬខ្វះចន្លោះ។ ក្នុងប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគមន៍...ជាឧបករណ៍សំខាន់មួយក្នុងការប្រឆាំងនឹងការរំលោភសិទ្ធិប្រជាជនពីសំណាក់អ្នកមានប្រាក់និងអំណាច។ទីណាគ្មានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិទិតៀនទីនោះ ត្រូវតែទទួលរងនូវការគាបសង្កត់ កេងប្រវ័ញ្ចអយុត្តិធម៌ អំពើពុករលួយ បក្សពួកនិយម និងអំណាចផ្ដាច់ការ។ ផ្ទុយទៅវិញ សង្គមមានសេរីភាព មានយុត្តិធម៌ សង្គមនោះពិតជាសង្គមមានសន្តិភាពនិងមានស្ថិរភាពយូរអង្វែង។