(ជ៣)មេរៀនទី៥៖ (សង្ខេបមេរៀន) ប្រភពចរន្តអគ្គិសនី

ជំពូកទី​៣ ៖ បន្ទុកអគ្គិសនី

មេរៀនទី៥ ៖ ប្រភពចរន្តអគ្គិសនី

មេរៀនសង្ខេប

• ចរន្តជាប់ ជាចរន្តអគ្គិសនីផ្លាស់ទីតាមទិសដៅតែមួយ យ។ នេះបញ្ជាក់ថាវា មានតម្លៃថេរធៀបនឹងពេល។ 
• ចរន្តធ្លាស់ ជាចរន្តអគ្គិសនីដែលប្តូរទិសដៅច្រើន នដងក្នុងរយៈពេល មួយវិនាទី។នេះបញ្ជាក់ថា វាមានតម្លៃប្រែប្រួលធៀបនឹងពេល។

១.ប្រប្រភពចរន្តជាប់

១.១. ថ្មពិលវ៉ុលតា

- ថ្មពិលវ៉ុលតា ផ្សំឡើងពីជើងមួយដាក់បន្ទះ ទង់ដែងនិងបន្ទះស័ង្កសីជ្រមុជចូលទៅក្នុងសូលុយស្យុងអាស៊ីតស៊ុលផូរិច \( \left( {{H}_{2}}S{{O}_{4}} \right) \) ប្រហែល 20% ។ ផលសងប៉ូតង់ស្យែលរវាងគោលទាំងពីរ នៃបន្ទះទង់ដែង និងបន្ទះស័ង្កសីមានតម្លៃ ប្រហែល \( 1V \) ។

 អគ្គិសនីវិភាគ

១.២. ថ្មពិលនីកែល

- ថ្មពិលនេះមាននីកែលអុកស៊ីត \( \left( NiO \right) \) ជា គោលវិជ្ជមាន និងកាត់ម៉្ញូម \( \left( Cd \right) \) ជាគោលអវិជ្ជមាន ជំនួសកាបូន និងស័ង្កស៊ី។ នៅចន្លោះគោលទាំងពីរ គេ ដាក់ប៉ូតាស្យូមអ៊ីជ្រុកស៊ីត \( \left( KOH \right) \) អន្ទិល។ ផលសងប៉ូតង់ស្យែលរវាងគោលទាំងពីរនីកែលអុកស៊ីត និងកាត់ខ្ញុំ មមានតម្លៃប្រហែល \( 1.2V \)។

ថ្នពិលនីកែល

១.៣. ថ្មពិលឡឺក្លង់សេ (ឬថ្មពិលស្ងួត)

- ថ្មពិលឡីក្លង់សេផ្សំឡើងពីជើងមួយធ្វើអំពីស័ង្កសី \( \left( Zn \right) \) ដែលជាគោលអវិជ្ជមាន ហើយចំកណ្តាលជើងនោះមាន ចង្កឹះកាបួន \( \left( C \right) \) មួយ ដែលជាគោលវិជ្ជមាន។ នៅជុំវិញចង្កឹះកាបូនគេដាក់ម៉ង់កាណែសឌីអុកស៊ីត \( \left( Mn{{O}_{2}} \right) \) និងម្សៅកាបូន \( \left( C \right) \) ហើយនៅសងខាងចន្លោះល្បាយនោះគេដាក់អាម៉ូញ៉ូមក្លរូ \( \left( NHCl \right) \) អន្ទិល។ ផលសងប៉ូតង់ស្យែលរវាងគោលទាំង ពីរនៃបន្ទះស័ង្កសីនិងកាបូនមានតម្លៃប្រហែល​ \( 1.5V \)។

១.៤. ថ្មពលអាលកាឡាង 

- ថ្មអាល់កាឡាំងគឺជាប្រភេទថ្មបឋមដែលប្រើប្រាស់ស័ង្កសី (Zn) និងម៉ង់ហ្គាណែសឌីអុកស៊ីត (MnO2) ជាអេឡិចត្រូត។ អេឡិចត្រូលីតដែលប្រើក្នុងថ្មនេះគឺជាអំបិលអាល់កាឡាំងដូចជាប៉ូតាស្យូមអ៊ីដ្រូស៊ីត (KOH) ឬសូដ្យូមអ៊ីដ្រូស៊ីត (NaOH)។

- ចំណាំ

• • អាណូត (Anode): ស័ង្កសី (Zn) 
  • កាតូត (Cathode): ក្រាហ្វិត (C) 
  • អេឡិចត្រូលីត (Electrolyte): ម្សៅសើមនៃប៉ូតាស្យូមអ៊ីដ្រូស៊ីត (KOH) ឬសូដ្យូមអ៊ីដ្រូស៊ីត (NaOH) 
  • សារធាតុចម្រោះ (Separator): ក្រដាសខណ្ឌ 
  • សារធាតុអុកស៊ីតកម្ម (Oxidizing agent): ម៉ង់ហ្គាណែសឌីអុកស៊ីត (MnO₂)

ថ្មពិល

១.៤. អាគុយ

- អាគុយផ្សំឡើងពីជើងមួយដែលមានបន្ទះសំណ \( \left( Pb \right) \) និងសំណឌីអុកស៊ីត \( \left( Pb{{O}_{2}} \right) \) ជ្រមុជចូល ទៅក្នុងសូលុយស្យុងអាស៊ីតស៊ុលផួរិច \( \left( {{H}_{2}}S{{O}_{4}} \right) \) 20% ទៅ 30% ។ ផលសងប៉ូតង់ស្យែលរវាងគោលទាំងពីរនៃ បន្ទះសំណនិងសំណឌីអុកស៊ីតមានតម្លៃប្រហែល \( 2V \) ។ ដូចនេះ ដើម្បីឱ្យអាគុយមានផលសងប៉ូតង់ស្យែល \( 12V \) គេត្រូវប្រើអាគុយចំនួនប្រាំមួយផ្តុំជាស៊េរី។ គេអាចផ្ទុកអាគុយសារឡើងវិញដោយធ្វើឱ្យចរន្តអគ្គិសនីឆ្លងកាត់វា (សាកអាគុយ)។

១.៥. ថ្មពិលប្រើពន្លឺព្រះអាទិត្យ

- ថ្មពិលប្រើពន្លឺព្រះអាទិត្យផ្សំឡើងដោយភ្ជាប់ បន្ទះស៊ីលីស្យូម \( \left( Si \right) \) ពីរប្រភេទផ្សេងគ្នា (ប្រភេទ \( n \) និង \( p \) ) ជាគោលឬអេឡិចត្រូត។ កាលណាមានពន្លឺចាំងទៅ លើវា នោះមានផលសងប៉ូតង់ស្យែស្សលកើតឡើងនេះ អាស្រ័យនឹងអាំងតង់ស៊ីតេពន្លឺ(ពន្លឺខ្លាំង ឬខ្សោយ)។ ថ្ម ពិលនេះអាចផ្តល់ចរន្តអគ្គិសនីប្រហែល \( 0.25mA \) និង ផលសងប៉ូតង់ស្យែល \( 0.5V \) ក្នុង \( 1c{{m}^{2}} \) នៃផ្ទៃបន្ទះស៊ីលីស្យូម។ ដើម្បីឱ្យថ្មពិលប្រើពន្លឺព្រះអាទិត្យមានផលសងប៉ូ តង់ស្យែលខ្ពស់ គេភ្ជាប់បន្ទះស៊ីលីស្យូមជាច្រើនបន្ទះជាស៊េរី។

១.៦. តែម៉ូតូប

- ទែម៉ូគូប គឺជាឧបករណ៍បំប្លែងថាមពលកម្ដៅទៅ ជាថាមពលអគ្គិសនី។ ឧបករណ៍នេះបង្កើតចរន្តអគ្គិសនី ដោយផ្អែកលើផលសងសីតុណ្ហភាពរវាងចុងទាំងពីរនៃខ្សែ ចម្លងទង់ដែង និងដែកវេញចូលគ្នា។

២.ប្រភពចរន្តឆ្លាស់

២.១. ចរន្តអគ្គិសនីផ្តល់ដោយឌីណាម៉ូឬអាល់ចែណាទ័រ

- ឌីណាម៉ូ ឬ អាល់ទែណាទ័រជាឧបករណ៍អគ្គិសនីដែលបម្លែងថាមពលមេកានិចទៅជាថាមពលអគ្គិសនី ហើយវាជាចរន្តឆ្លាស់។ ឌីណាម៉ូផ្សំឡើងពី មេដែក និងរប៉ុខ្សែចម្លង។

២.២. ចរន្តអគ្គិសនីផ្តល់ដោយរោងចក្រអគ្គិសនី

- ចរន្តអគ្គិសនីដែលយើងប្រើប្រាស់នៅតាមគេហដ្ឋាន សាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ ...ភាគ ច្រើនបានមក ពីរោងចក្រអគ្គិសនី។