(ជ៣)មេរៀនទី១៖ (សង្ខេបមេរៀន) បន្ទុកអគ្គិសនី

ជំពូកទី​៣   បន្ទុកអគ្គិសនី

មេរៀនទី១ បន្ទុកអគិ្គសនី

សេចក្តីផ្តើម

-​ តើអគ្គិសនីជាអ្វី? តើវាមានប្រភពមកពីណា? 

១. អាតូម និងបន្ទុកអគ្គិសនី

- អាតូម គឺភាគល្អិតតូចបំផុតនៃរូបធាតុដែលមានលក្ខណៈដូចរូបធាតុដែរ។ រូបធាតុមួយមានអាតូម តែមួយគត់ ដែលក្នុងអាតូមនីមួយៗមាន ប្រូតុង ណឺត្រុង និងអេឡិចត្រុង។

- អេឡិចត្រុងមានបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមាន (-) ប្រូតុងមានបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមាន (+) និងណឺត្រុង មិនមានបន្ទុកអគ្គិសនីទេ មានន័យថាវាណិត។ បន្ទុកអគ្គិសនី ជាលក្ខណៈអគ្គិសនីរបស់ភាគល្អិតនៃអាតូមដែលមាននៅក្នុងរូបធាតុ។

២. អេឡិចត្រូស្តាទិច

- អេឡិចត្រូស្តាទិច គឺជាការសិក្សាអំពីបន្ទុកអគ្គិសនីនៅនឹង(គ្មានចលនា)ដែលកើតមានឡើងនៅលើអង្គធាតុមួយ។ អេឡិចត្រូ មកពីពាក្យ អេឡិចត្រុង ហើយ ស្តាទិច មកពីពាក្យ នៅនឹង ឬ គ្មានចលនា។

២.១. អគ្គិសនីកម្ម

- អគ្គិសនីកម្ម គឺជាទង្វើដែលធ្វើឱ្យអង្គធាតុផ្ទុកបន្ទុកអគ្គិសនី។ គេចែកអគ្គិសនីកម្មជាបីប្រភេទគឺ៖

· អគ្គិសនីកម្មដោយកកិត គឺជាទង្វើដែលធ្វើឱ្យអង្គធាតុមួយផ្ទុកបន្ទុកអគ្គិសនីដោយសារកកិត។

· អគ្គិសនីកម្មដោយប៉ះ គឺជាទង្វើដែលធ្វើឱ្យអង្គធាតុមួយផ្ទុកបន្ទុកអគ្គិសនីដោយយកអង្គធាតុដែល ផ្ទុកបន្ទុកអគ្គិសនីរួចទៅដាក់ឱ្យប៉ះនឹងអង្គធាតុល្អិតនោះ ហើយធ្វើឱ្យអង្គធាតុណិតនោះផ្ទុកបន្ទុក អគ្គិសនី។

· អគ្គិសនីកម្មដោយឥទ្ធិពល គឺជាទង្វើដែលធ្វើឱ្យអង្គធាតុណិតមួយញែកបន្ទុកអគ្គិសនី ដោយគេ យកអង្គធាតុមួយទៀតដែលផ្ទុកបន្ទុកអគ្គិសនីរួច ទៅដាក់ក្បែរនឹងអង្គធាតុណិតមួយ ហើយធ្វើឱ្យ អង្គធាតុណិតនោះមានបន្ទុកអគ្គិសនីដែរ។

២.២. អំពើនៃបន្ទុកអគ្គិសនី

- បន្ទុកអគ្គិសនីមានពីរប្រភេទ គឺបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមាន (+) និងបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមាន (-)។ អំពើនៃបន្ទុកអគ្គិសនីពីរដាក់ក្បែរគ្នា (ឬច្បាប់គូឡុំ)

· បន្ទុកអគ្គិសនីពីរដែលមានសញ្ញាដូចគ្នាច្រានគ្នាចេញ

· បន្ទុកអគ្គិសនីពីរដែលមានសញ្ញាខុសគ្នាទាញគ្នាចូល 

៣. អេឡិចត្រូទស្សន៍

- អេឡិចត្រូទស្សន៍ ជាឧបករណ៍សម្រាប់បង្ហាញវត្តមានបន្ទុកអគ្គិសនីនៃអង្គធាតុមួយ។ ឧបករណ៍អេឡិចត្រូទស្សន៍ផ្សំឡើងពី៖

· ប្រអប់ប្រហោងក្នុង និងពាសសងខាងដោយកញ្ចក់ថ្លាពីរ 

· ផ្នែកខាងលើនៃប្រអប់ជាថាសលោហៈមួយធ្វើពីអាលុយមីញ៉ូមឬមាសភ្ជាប់ដោយចង្កឹះលោហៈឆ្លងកាត់ឆ្នុកអ៊ីសូឡង់ចូលទៅក្នុងប្រអប់

· សន្លឹកលោហៈពីរសន្លឹកដែលអាចចល័តបាននៅក្នុងប្រអប់ភ្ជាប់នឹងចង្កឹះលោហៈ

៤. អគ្គិសនីកម្មក្នុងធម្មជាតិ

- ផ្លេកបន្ទោរអាចកើតមានឡើង នៅពេលដែលដុំពពកផ្ទុកបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមាន និងដុំពពកផ្ទុកបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមានហើរ រសាត់មកប៉ះគ្នាក្នុងខ្យល់ពេលនោះមានបន្ទេរ អគ្គិសនីកើតមានឡើងហើយបណ្តាលឱ្យមានព្រាយផ្កាភ្លើង។ មុនពេលមានព្យុះភ្លៀង តំណក់ទឹកតូចនៃដុំពពកមានចំនួនបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមានស្មើនឹងបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមាន។ ប៉ុន្តែក្នុងពេលមានព្យុះភ្លៀង ដុំពពកធ្វើចលនាយ៉ាងលឿន ហើយកកិតជាមួយខ្យល់បណ្តាលឱ្យបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមាន និងបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមានដែលមាននៅក្នុងតំណក់ទឹកតូចៗនៃដុំពពកនោះ បានញែកបំបែកចេញពីគ្នា។ បន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមានបានរុញច្រានឡើងទៅលើ ហើយបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមាន បានធ្លាក់ចុះមកក្រោមនៃដុំពពក។ នៅពេលបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមាននៃដុំពពកប៉ះនឹងបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមាន ដែលឡើងលើមកពីដី ក៏បង្កើតបានជារន្ទះ និងផ្លេកបន្ទោរមួយរំពេចនោះ។

- ចំណាំ៖ ក្នុងផ្ទាំងពពក មានគ្រាប់ព្រិលមានទំហំផ្សេងៗ ទង្គិចគ្នាទៅវិញទៅមក ធ្វើឱ្យមានអគ្គិស នឹកម្មកើតឡើង។​ បន្ទាប់មកបន្ទុកអគ្គិសនីទាំងពីរប្រភេទ បានញែកចេញពីគ្នាពីព្រោះ បន្ទុកអវិជ្ជមានដែល មាននៅក្នុងគ្រាប់ព្រិលធំៗ បានធ្លាក់ចុះមកផ្នែកខាងក្រោម ចំណែកឯបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមានដែលមាននៅ ក្នុងព្រិលតូចៗស្ថិតនៅផ្នែកខាងលើនៃផ្ទាំងពពក។

ការការពារខ្លួននៅពេលមានផ្លេកបន្ទោរផ្គររន្ទះ

·         មិនត្រូវជិះកង់ម៉ូតូ

·         មិនត្រូវនិយាយទូរស័ព្ទពេលមានសម្លេងផ្គរ

·         មិនត្រូវអង្គុយនៅក្រោមដើមឈើ ឬត្រូវអង្គុយបន្ទន់ខ្លួនដោយរក្សាចម្ងាយ ៤ម៉ែត្រ ពីមែកឈើ

·         មិនត្រូវអង្គុយក្នុងតង់

·         ត្រូវបន្ទន់ខ្លួន ដោយបញ្ឈរជង្គង់ទាំងពីរជិតគ្នា និងត្រូវយកដៃខ្ទប់ត្រចៀកទាំងសងខាង

·         ត្រូវរត់ចេញពីកន្លែងមានទឹក ឬវាលស្រែ

·         សម្ងំនៅខាងក្នុងផ្ទះ ឬត្រូវរត់ចូលក្នុងផ្ទះជាប្រញាប់

·         ត្រូវបន្ទន់ខ្លួនឱបក្បាលជង្គង់ និងបិទត្រចៀកទាំងសងខាង ខណៈពេលនៅក្រោមបង្គោលភ្លើង

·         សម្ងំក្នុងរថយន្តជាប្រការមានសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែមិនត្រូវប៉ះចង្កូត ឬទ្វារទេ

·         អង្គុយក្នុងតំបន់សុវត្ថិភាពនៅក្នុងផ្ទះ

·         រក្សាគ្រឿងអគ្គិសនី ឬទូរស័ព្ទ នៅចម្ងាយ ១ម៉ែត្រ ពីប្រភពអគ្គិសនី

·         ត្រូវបិទទ្វារបង្អួចអគារ ឬផ្ទះ ពេលមានភ្លៀង ផ្គរ

·         មិនត្រូវប្រើឧបករណ៍អគ្គិសនី និងឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិចគ្រប់ប្រភេទដូចជា៖ ទូរស័ព្ទ វិទ្យុ ទូរទស្សន៍ កុំព្យូទ័័រ ជាដើម

·         ត្រូវស្ថិតនៅឆ្ងាយពីឧបករណ៍ដែលធ្វើពីលោហៈ និងឧបករណ៍អគ្គិសនីគ្រប់ប្រភេទ

·         កុំពាក់គ្រឿងអលង្ការគ្រប់ប្រភេទ ដែលធ្វើពីលោហៈ

·         ត្រូវពាក់ទ្រនាប់ជើងរាល់ពេលរត់លេង ឬដើរលេង

·         កុំឈរនៅក្បែរបង្អួច ឬបង្គោលភ្លើង ឬបង្គោលអង់តែន

·         បំពាក់ឧបករណ៍ការពាររន្ទះនៅតាមអគារ

·         ត្រូវអប់រំសិស្ស រឺកុមារ មិនឱ្យដើរលេងក្រោមដើមឈើ និងឱ្យពួកគេស្ថិតនៅក្នុងបន្ទប់រៀន ពេលមានផ្គរ រន្ទះ ខ្យល់កន្ត្រាក់ ឬពេលភ្លៀង

·         ត្រូវចៀសវាងការធ្វើដំណើរតាមដងផ្លូវពេលមានភ្លៀងខ្លាំង និងឈប់ជ្រកភ្លៀងនៅក្នុងថ្នាក់រៀន ឬទី កន្លែងសមស្រប ដើម្បីចៀសវាងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ គ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗដោយយថាហេតុ។