ជំពូកទី៤ តើមនុស្សលើភពផែនដីរស់នៅទីណាខ្លះ?
មេរៀនទី២ របាយប្រជាជនពិភពលោក
ពន្យល់ពាក្យ
· កំណុំប្រជាជន ៖ តំបន់ដែលមានតង់ស៊ីតេខ្ពស់ខ្លាំង តំបន់មួយនៃពិភពលោក ដែលប្រជាជនកុំគ្នារស់នៅយ៉ាងកុះករ។
· ជួរភ្នំអង់ ៖ ជួរភ្នំមួយនៅអាមេរិកខាងត្បូងលាតសន្ធឹងលើបណ្តោយជិត ៨ ០០០គីឡូម៉ែត្រ។
· ជួរភ្នំអាល់ ៖ ជួរភ្នំមួយនៅទ្វីបអឺរ៉ុបលាតសន្ធឹងលើបណ្តោយជាង ១ ០០០គីឡូម៉ែត្រ ពីសមុទ្រមេឌីទែរ៉ានេដល់ទីក្រុវីយែន (ប្រទេសអូទ្រីស)។
· អ្នកស្រុកដើម ៖ ក្រុមជនម្ចាស់ស្រុក ដែលរស់នៅលើទឹកដីមួយដ៏យូរលង់មកហើយ។
១. កំណុំធំៗនៃដំណុះប្រជាជន
- មនុស្សជាងពាក់កណ្ដាលរស់នៅពពាក់ពពួនក្នុងកំណុំធំៗរួមមាន អាស៊ីបូព៌ា (១៥០០)លាននាក់ អាស៊ីទក្សណ (១៣០០)លាននាក់ អឺរ៉ុប (៧០០)លាននាក់។ ហើយក៏មានរស់នៅក្នុងកំណុំរងនៃដំណុះប្រជាជនផ្សេងទៀតដូចជា អាស៊ីអាគេ្នយ៍ តំបន់ឈូងហ្វីណេ ភាគអាគ្នេយ៍ ប្រេស៊ីល តំបន់ក្បែរបូព៌ា និងមជ្ឍឹមបូព៌ា អាមេរិកកណ្តាល ភាគខាងកើតអាហ្វ្រិច(បឹងធំ)។
២. តំបន់ខ្សត់មនុស្ស
- តំបន់វាខ្សត់មនុស្សរស់នៅ ដូចជា វាលលំហធំៗឋិតនៅតំបន់ស្ងួតហែង តំបន់សាហារ៉ាតំបន់ប៉ូលក៏ដង់ស៊ីតេមានកម្រិតទាប។ នៅអាមេរិកខាងត្បូង ព្រៃអាម៉ាសូនីមនុស្សនៅតិចនៅជាក្រុមៗ។ តំបន់ត្រជាក់ ឬស្ងួតហែង និងតំបន់ភ្នំមានមនុស្សរស់នៅតិច។
៣. មជ្ឍដ្ឋានមិនអនុគ្រោះដល់ដំណុះប្រជាជន
- តំបន់ប៉ូលអាកាសធាតុត្រជាក់ហួសហេតុជាអចិន្ត្រែយ៍ និងភាពខ្វះទឹកនៅតំបន់វាលលំហ តំហយចុះស៊ីតុណ្ហភាព និងអ៊ុកស៊ីសែន តំបន់ភ្នំខ្ពស់ៗធ្វើឱ្យពិបាករស់នៅ។ មជ្ឈដ្ឋានទាំងនោះមានមនុស្សរស់នៅតិចតូចព្រោះមិនអាចដាំដុះបាន។
៤. មជ្ឍដ្ឋានអនុគ្រោះដល់ដំណុះប្រជាជន
- កំណុំធំៗនៃដំណុះប្រជាជនកើនឡើងដោយសារលក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុ អំណោយផល ដល់សក្មភាពមនុស្ស។ កំដៅនិងសំណើមអាចឱ្យគេដាំដុះបាន ប្រជាជននិងប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅយ៉ាងកុះករ។ ដូចនៅតាមតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្រ តាមវាលទំនាប និងជ្រលងធំៗ។ ជាដីសំបូរជីជាតិបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ដំណុះប្រជាជន។
៥. ករណីដោយលែកនៃដំណុះប្រជាជន
- កត្តាអាកាសធាតុនិង សណ្ឋានដី មិនប្រាកដថា បានបង្ហាញពីភាពគ្រប់នៃរបាយប្រជាជននៅលើផែនដីឡើយ។ព្រោះថា តំបន់ភ្នំមិនមែនសុទ្ធតែគ្មានមនុស្សរស់នៅនោះទេ។ នៅជួរភ្នំអង់ មានអ្នកស្រុកដើមរស់នៅត្រង់រយៈកំពស់ខ្ពស់។ នៅកណ្តាលភ្នំអាល់មានទីក្រុងជាច្រើន។ ដូចនៅកោះភ្នំពីរនៅក្បែរគ្នា មានដំណុះប្រជាជនផ្ទុយគ្នា។
- កោះជ្វា ដង់ស៊ីតេប្រជាជនខ្ពស់ ១ ០២៦នាក់ ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៦។
- កោះបរនេអូស្ទើរគ្មានប្រជាជនរស់នៅ។