(ជ៤) មេរៀនទី១៖ (សង្ខេបមេរៀន) ប្រជាជនពិភពលោក

ជំពូកទី៤    តើមនុស្សលើភពលោកផែនដីរស់នៅទីណាខ្លះ?

មេរៀនទី១  ប្រជាជនពិភពលោក

ពន្យល់ពាក្យ

· លោកខាងត្បូង          ៖ ជាពាក្យសម្រាប់សំគាល់ប្រទេសទាំងឡាយ ដែលមានខឿនសេដ្ឋកិច្ចអន់ថយ។

· លោកខាងជើង          ៖ ពាក្យប្រើសម្រាប់សំគាល់ប្រទេសទាំងឡាយ ដែលមានខឿនសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើន។ 

· អាមេរិចឡាទីន          ៖ ផ្នែកមួយសំខាន់នៃទ្វីបអាមេរិច ដែលលាតសន្ធឹងពីប្រទេសម៉ិកស៊ិករហូតដល់ជ្រោយហ៊ន។

· លទ្ធិភាពបង្កកំណើត   ៖ ភាពដែលអាចបង្កើតកូនបានរបស់ស្ត្រីភេទក្នុងតំណាក់​បន្តពូជ។

· សង្ឃឹមរស់ពីកំណើត   ៖ រយៈពេលមធ្យមរបស់ប្រជាជន ដែលអាចរស់រានមានជីវិតបាន។

· អត្រាជាតិប្រមាណ     ៖ ចំនួនទារកដែលកើតគិតក្នុងចំណោមប្រជាជន ១០០០នាក់ ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ (គិតជាភាគពាន់)

· អត្រាមរណៈប្រមាណ  ៖ ចំនួនមនុស្សដែលស្តាប់គិតក្នុងចំណោមប្រជាជនចំនួន ១០០០ នាក់ក្នុងរយៈមួយឆ្នាំ (គិតជាភាគពាន់)

· អត្រាកំណើនប្រជាជន ៖ ជាផលសងរវាងអត្រាជាតិប្រមាណ និងអត្រាមរណៈប្រមាណ គិតជាភាគរយៈ។

· ក្រាប                       ៖ ជាគំនូសតាងអ្វីមួយដែលមានលក្ខណៈជាខ្សែ ឬមួយជាសសរ។

១. កំណើតប្រជាជនពិភពលោក

- នៅទស្សវត្សទី១៨ ប្រជាជនពិភពលោកមានកំណើនជាតិមរណៈភាពខ្ពស់។ នៅដើមគ្រឹះសករាជ ប្រជាជនពិភពលោកមានប្រហែល ២៥០​ទៅ ៣០០លាននាក់។ ចំនួននេះកើនដល់ ៥០០លាននាក់ (ឆ្នាំ ១៦៥០) និង១ ០០០លាននាក់ (ឆ្នាំ ១៨២០)។

- នៅសត្សវត្សទី ២០ ប្រជាជនកើនដល់ ២ពាន់លាននាក់ (ឆ្នាំ ១៩២០) ៣ពាន់លាន់នាក់ (ឆ្នាំ ១៩៦០) ៥.៧ពាន់លាននាក់ (ឆ្នាំ ១៩៩៥) ៦.៣ ពាន់លាននាក់(ឆ្នាំ ២០០៣) និង ៦.៧០៨ពាន់លាននាក់(ឆ្នាំ ២០០៨)។

- ក្នុងមួយឆ្នាំៗប្រជាជនកើន ៩៥លាននាក់។ នាំឱ្យមានការព្រួយបារម្មណ៍ ចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម និងសេដ្ឋពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងពេលអនាគត ដែលត្រូវខ្វះស្បៀង លំនៅដ្ឋាន សុខភាព និងការអប់រំ។

២​. នៅបណ្តាប្រទេសលោកខាងត្បូង

- ប្រទេសលោកខាងត្បូងមានកំណើនប្រជាជនកើនឡើងខ្លាំង ព្រោះអត្រាជាតិប្រមាណមានច្រើនជាង អត្រាមរណៈប្រមាណ។

- ប្រទេសលោកខាងត្បូងស្ត្រីមានលទ្ធភាពបង្កកំណើតខ្ពស់ ពួកគេយល់ថាការមានកូនច្រើនជាអំណោយពីធម្មជាតិ ឬពីព្រះជាម្ចាស់ គេមិនចង់ប្រឆាំងកំណើតកូន មិនយល់ដឹងពីវិធីពន្យាកំណើត។ ម៉្យាងទៀតគេគិតថាការមានកូនច្រើនជាភាពខ្លាំងនៃគ្រួសារ និងជាកំលាំងពលកម្មជួយគ្រួសារ ជាអ្នករកចំណូលដ៏សំខាន៉។ គេគិតថាការមានកូនច្រើនមិនមែនជាបន្ទុកទេ ការយល់បែបនេះធ្វើឱ្យគ្រួសារមានកូនច្រើន។ ការមានកូនច្រើនជាបញ្ហាដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ដល់សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងពេលអនាគត។

- ការធ្វើកំណែលំអរលើផ្នែ អនាម័យ យុទ្ធការចាក់ថ្នាំការពារ និងគុណភាពអាហារ ។ ធ្វើឱ្យអត្រាមរណៈប្រមាណមានកំរិតទាប។

៣. បណ្តាប្រទេសលោកខាងជើង

- ប្រទេសលោកខាងជើង សំគាល់ប្រទេសទាំងឡាយណាដែលមានខឿនសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើន។ ដូចជាទ្វីបអាមេរិកខាងជើង អឺរ៉ុប ជប៉ុន សឹង្ហបូរី អូស្រ្តាលី.....។ ប្រទេសលោកខាងជើងកំណើនប្រជាជនមានកម្រិតទាបដោយសារអត្រាជាតិប្រមាណសឹងតែស្មើអត្រាមរណៈ​ប្រមាណ។

- លោកខាងជើងលទ្ធភាពបង្កកំណើតរបស់ស្ត្រីមានកម្រិតទាប។ គ្រួសារមានកូនមួយ ឬពីរ ស្ត្រីចូលរួមសកម្មភាពការងារសង្គមច្រើន។ គ្មានជំនឿកូនជាអំណោយពីព្រះជាម្ចាស់ទេ។ ស្វាមីភរិយាទទួលយកការពន្យាកំណើតដោយស្ម័គ្រចិត្ត ដើម្បីលើកកំពស់ជីវភាពគ្រួសារ។
- អត្រាមរណៈប្រមាណមានកម្រិតទាប ជាងអត្រាជាតិប្រមាណ។ សង្ឃឹមរស់ពីកំណើត ៧០ទៅ ៨០ឆ្នាំ