(ជ៣) មេរៀនទី៣៖ (សង្ខេបមេរៀន) ប្រៀបធៀបជីវភាពប្រជាជនក្នុងតំបន់ទាំងបី

ជំពូកទី៣    មណ្ឌលអាកាសធាតុ កំណត់ដំណុះប្រជាជន

មេរៀនទី៣  ប្រៀបធៀបជីវភាពប្រជាជន ក្នុងតំបន់ទាំងបី

ពន្យល់ពាក្យ

· កោះជ្វា           ៖ ជាកោះភ្នំភ្លើងមួយរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ។

· ឥទ្ធិពល          ៖ កំលាំងនៃឫទី្ធ អនុភាព អំណាច ។ 

· ដំណាំអតិផល  ៖ ការប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត។ ការដំណាំដោយប្រើបច្ចេកទេសទំនើបទទួលបានផលខ្ពស់។

· អាជីវកម្ម         ៖ ការប្រកបរបចិញ្ចឹមជីវិត។

· និគកម្ម           ៖ ការទៅតាំងទីបង្កបង្កើនផលលើនៅដីថ្មី។

· ដង់ស៊ីតេ         ៖ ចំនួនប្រជាជនរស់នៅក្នុងផែនដីមួយគីឡូម៉ែត្រការេ ឬចំនួនប្រជាជនធៀបនឹងផ្ទៃដី។

· នគរូបនីយកម្ម  ៖ ការរៀបចំ និងពង្រីកទីក្រុង។

· ពិភពគ្មានទឹក   ៖ ពាក្យប្រើសម្គាល់តំបន់វាលខ្សាច់ វាលលំហក្ដៅ។

· ពិភពទឹកកក    ៖ ពាក្យប្រើសម្គាល់តំបន់ប៉ូលទាំងពីរ។

· អរិយធម៌ស្រូវ   ៖ ពាក្យប្រើសម្គាល់អរិយធម៌តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលជាតំបន់អនុគ្រោះខ្លាំងដល់ដំណាំស្រូវ។

· គ្រោះទុរ្ភិក្ស      ៖ គ្រោះអត់ឃ្លាន ឬគ្រោះអត់បាយ។

១. ជីវភាពប្រជាជននៅតំបន់អេក្វាទ័រ

- កោះជ្វា និងអាម៉ាសូនី ជាតំបន់ពីរស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលអាកាសធាតុអេក្វាទ័រដូចគ្នា។ កោះជ្វាមានដំណាំប្រជាជនខ្ពស់ ពួកគេចេះរៀបចំដីធ្លីបង្កបង្កើនផល ចេះទាញយកទឹកប្រើប្រាស់បានគ្រប់រដូវ ដោយអនុវត្តដំណាំអតិផល ដែលអាចចញ្ចឹមប្រជាជនដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់បានគ្រប់គ្រាន់។ នៅលើកោះជ្វាមានរដ្ឋធានីសំខាន់ៗដូចជា រដ្ឋធានីចាកាតាទីក្រុងសូរ៉ាបាយ៉ា​។ កោះជ្វាជាសង្គមមនុស្សមានចំណេះដឹងខាងបច្ចេកទេសទទួលបានការគ្រប់គ្រងល្អ។

- អាម៉ាសូនីមានដំណុះប្រជាជនខ្សោយ អ្នកស្រុកអាម៉ាសូនីរស់យ៉ាងលំបាកលំបិនក្នុងនរកបៃតង ពួកគេប្រកបរបរបេះផ្លែឈើ បរបាញ់សត្វ និងធ្វើចម្ការព្រៃដុត។ នៅអាម៉ាសូនីមានបម្រែបម្រួលខ្លាំងដោយសារការធ្វើកម្មវិធីនិគកម្មដូចជា សំណង់ផ្លូវថ្នល់ អាជីវកម្មឈើ និងរ៉ែ ការបង្កើតកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមសត្វគោធំៗ ។ មានចលនាបំលាស់ទីលំនៅសន្ធឹកសន្ធាប់នាំឱ្យមានកំណើនប្រជាជន និងកំណើននរគរូបនីយកម្ម។

២​. ជីវភាពប្រជាជនអាស៊ីមូសុង និងតំបន់វាលស្មោង

- តំបន់ទាំងពីនេះមានរដូវពីគឺ រដូវប្រាំង និងរដូវវស្សា។ កសិកររងចាំទឹកភ្លៀងដើម្បីបង្កបង្កើនផល។ កសិករអាស៊ីមូសុង អនុវត្តវិធីដាំដុះច្រើនបែបយ៉ាង មានដំណាំព្រៃដុត ដំណាំយថាផល និងដំណាំអតិផល។ កសិករអាស៊ីមូសុងចេះប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសកសិកម្មដោយការប្រើប្រាស់ជី ជ្រើសរើសពូជ ការបញ្ចូលទឹក ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត មើលថៃទាំភ្លឺស្រែបានល្អ។ ដំណាំស្រូវបានទិន្នផលខ្ពស់ ប្រជាជនលេងជួបគ្រោះទុរ្ភិក្ស។ អាស៊ីមូសុងបង្កើតឱ្យមានអរីយធម៌ស្រូវ។

- កសិករវាលស្មោង អនុវត្តពហុវកម្មប្រពៃណី។ ស្រីដាំណាំច្បារជុំវិញផ្ទះបន្លែ និងឈើ់ហូបផ្លែ ចំអិនអាហាររកទឹកនិងអូស។ ប្រុសៗដំាដំណាំធញ្ញជាតិ បរបាញ់ ចិញ្ចឹមសត្ចទៅធ្វើចម្ការ។ ពេលទំនេរជជែកគ្នាលេងក្រោមដើមឈើ។ កសិកម្មបែបនេះមិនអាចចិញ្ចឹមប្រជាជនដ៏ច្រើនបានទេ។

៣. ជីវភាពប្រជាជនតំបន់វាលលំហក្តៅ និងតំបន់ប៉ូល

- តំបន់ទាំងពីរមានលក្ខណៈអាកាសធាតុផ្ទុយគ្នាស្រឡះ មនុស្សរស់នៅតិចដូចគ្នា របៀបរបររស់នៅខុសគ្នា ទទួលបានកំណែប្រែជីវភាពផ្សេងគ្នា។

- អ្នកស្រុកពិភពគ្មានទឹក ជាចរកជនចិញ្ចឹមសត្វ ដឹកជញ្ជូនអីវ៉ាន់តាមខ្នងអូដ្ឋ នឹងជាកសិករក្នុងអ្វាស៊ីស។ តំបន់វាលលំហបានទទួលកំណែប្រែជាច្រើន។ ការដឹកជញ្ជូនអីវ៉ាន់តាមខ្នងអូដ្ឋ ត្រូវជំនួសដោយរថយន្ត រថភ្លើង និងយន្តហោះ។ ចេះបញ្ចូលទឹកតាមបែបទំនើប អ្វាស៊ីសមានការរីកចម្រើន។ មានកាធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ ទេសចរណ៍វាលខ្សាច់ នឹងមានទីក្រុងសំខាន់ៗជាច្រើន ដូចជាទីក្រុង អ្វាស៊ីស នឹងទីក្រុងរ៉ែ។

- អ្នកស្រុកពិភពទឹកកករ រស់នៅដោយចិញ្ចឹមសត្វ បរបាញ់សត្វ និងនេសាទតាមបែបប្រពៃណី។ ក្រោយពួកអឺរ៉ុបមកដល់តំបន់នេះក៏បានទទួលយករបៀបរបររស់នៅតាមបែបទំនើបទាំងស្រុងពីចរកជន ទៅជានិសន្នជន។ ទីក្រុងថ្មីៗត្រូវបានបង្កើតឡើង ហើយមានទំនាក់ទំនងគ្នាដោយជើងយន្តហោះ រថភ្លើង និងរថយន្ត។