(ជ៣)មេរៀនទី១៖ (សង្ខបមេរៀន) បន្សាយ

ជំពូកទី៣ ដំណឹកនាំក្នុងរុក្ខជាតិ

មេរៀនទី១ បន្សាយ

មេរៀនសង្ខេប

សេចក្ដីផ្ដើម

ទឹក គឺជាសារធាតុរំលាយសំខាន់មួយសម្រាប់ដំណើរជីវិតរបស់រុក្ខជាតិ។ មុននឹងរោមជញ្ជក់ស្រូបចូលទៅក្នុងរុក្ខជាតិ អំបិលខនិជដែលជាអាហារសំខាន់សម្រាប់រុក្ខជាតិមានភាពជាសូលុយស្យុង។ អាហារត្រូវបានស្រូបទៅក្នុងសារពាង្គកាយរបស់រុក្ខជាតិតាម បន្សាយ។

១.តើបន្សាយជាអ្វី?

ឧទាហរណ៍នីមួយៗខាងលើនេះបង្ហាញថា​ម៉ូលេគុលនៃសារធាតុមួយមានចលនាទៅគ្រប់ទីកន្លែង។ កាលណា  ម៉ូលេគុលបែងចែកស្មើៗគ្នាទៅគ្រប់ទីកន្លែង ហើយពុំមានបម្រែបម្រួលកំហាប់ទៀតនោះ មានន័យថា ម៉ូលេគុលឈប់ធ្វើចលនា។

បន្សាយ គឺជាចលនារបស់ម៉ូលេគុលពីតំបន់ដែលមានកំហាប់ខ្ពស់ទៅតំបន់កំហាប់ទាប។

ក.បន្សាយតាមរយៈភ្នាស

ភ្នាសជ្រាប វាមានរន្ធតូចៗជាច្រើនដែលឱ្យម៉ូលេគុលតូចៗសាយចេញតាមរន្ធនោះបាន។

ឧទាហររណ៍៖ ដូចជារូបភាពឆុងកាហ្វេ ស្បៃសម្រាប់ច្រោះម៉ូលេគុលកាហ្វេតូចៗឱ្យសាយចេញបាន។

ខ.បន្សាយចំពោះកោសិការុក្ខជាតិ

ឧស្ម័នកាបូនិច () ចាំបាច់ក្នុងដំណើររស្មីសំយោគសាយចូលក្នុងកោសិការុក្ខជាតិ។

រុក្ខជាតិប្រើប្រាស់ឧស្ម័នកាបូនិច() សម្រាប់ធ្វើរស្មីសំយោគ  កំហាប់ឧស្ម័នកាបូនិច () ក្នុងបរិយាកាសខ្ពស់ជាងកំហាប់  ឧស្ម័នក្នុងកោសិកា។ ដូចនេះកំហាប់ឧស្ម័នកាបូនិច () នៃបរិយាកាសចូលទៅក្នុងកោសិកា។ ផលនៃរស្មីសំយោគគឺអុកស៊ីសែន () ត្រូវបានភាយចេញពីកោសិកាចូលក្នុងបរិយាកាស។

២.អូស្មូស

អូស្មូស គឺជាចលនានៃម៉ូលេគុលទឹកពីតំបន់ដែលមានកំហាប់ទឹកខ្ពស់ ទៅកាន់តំបន់ដែលមានកំហាប់ទឹកទាបតាមរយៈភ្នាសអឌ្ឍជ្រាប។ ភ្នាសអឌ្ឍជ្រាបអនុញ្ញាតឱ្យសារធាតុខ្លះឆ្លងកាត់ ប៉ុន្ដែវាមិនអនុញ្ញាតឱ្យសារធាតុផ្សេងឆ្លងកាត់ទេ។

៣.បណ្ដូរទឹកក្នុងកោសិកា