ជំពូកទី៣ ដំណឹកនាំក្នុងរុក្ខជាតិ
មេរៀនទី២ ដំណឹកនាំក្នុងរុក្ខជាតិមានសរសៃនាំ
មេរៀនសង្ខេប
សេចក្ដីផ្ដើម
កោសិកាទាំងអស់ត្រូវការសារធាតុដែលបានពីបរិស្ថាន ដើម្បីនាំយកទៅប្រើការក្នុងដំណើរជីវិតរបស់វា។ សារធាតុទាំងនេះត្រូវផ្លាស់ទីឆ្លងកាត់ភ្នាសកោសិកា។ ការបំលាស់ទីនៃសារធាតុហៅថា ដំណឹកនាំ។
ដំណឹកនាំ ជាដំណើរមួយដែលកើតឡើងដោយបំលាស់ទីនៃសារធាតុជាច្រើនចូលទៅក្នុង ឬចេញក្រៅកោសិកា ឬចែកចាយក្នុងកោសិកា។
១. ដំណឹកនាំក្នុងរុក្ខជាតិគ្មានសរសៃនាំ
រុក្ខជាតិគ្មានសរសៃនាំ វាគ្មានជាលិកាដឹកនាំនិងបណ្តូរឧស្ម័នទេកោសិកានីមួយៗរបស់វាបំពេញមុខងារដាច់ដោយដោយឡែកពីគ្នា។ទឺកសារធាតុខនិជនិងឧស្ម័នកាបូនិចត្រូវដឹកនាំទៅក្នុងកោសិកាដោយផ្ទាល់។
រុក្ខជាតិគ្មានសរសៃនាំចំនួនបីមាន ៖ ស្លែព្រៃ សារាយ ជន្ទល់ភ្នំ។
ជន្ទល់ភ្នំ
ចំពោះស្លែព្រៃ មានតែរីសូអ៊ីត ស្រូបយកទឹក អំបិលខនិជ ហើយត្រូវដឹកនាំទៅផ្នែកផ្សេងៗទៀតតាមអូស្មូស។
អាហារដែលផលិតបានធ្វើដំណើរពីកោសិកាដែលធ្វើរស្មីសំយោគទៅកោសិកាទាំងអស់តាមបន្សាយ។
២. ដំណឹកនាំក្នុងរុក្ខជាតិមានសរសៃនាំ
ចំពោះសារពាង្គកាយសាំញ៉ាំដូចរុក្ខជាតិមានសរសៃនាំ វាត្រូវការប្រព័ន្ធពិសេសមួយហៅថា ប្រព័ន្ធដំណឹកនាំ សម្រាប់ផ្លាស់ទីសារធាតុទាំងឡាយ នៅក្នុងរុក្ខជាតិ។
២.១ ប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់រុក្ខជាតិមានសរសៃនាំ
ប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់រុក្ខជាតិមានសរសៃនាំមានបំពង់តូចៗជាច្រើននៅក្នុង ឫស ដើម និងស្លឹក។ បំពង់នេះមានពីរបែបគឺ ស៊ីឡែម និងផ្លូអែម។
ស៊ីឡែម: ដឹកនាំទឹក និងអំបិលខនិជរលាយឫសទៅស្លឹក។
ផ្លូអែម: ដឹកនាំអាហារ(ស្ករ)ពីស្លឹកទៅឱ្យគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់នៃរុក្ខជាតិ ដើម្បីចិញ្ចឹមផ្នែកទាំងនោះ។
២.២ សម្រូបទឹក និងអំបិលខនិជក្នុងរុក្ខជាតិមានសរសៃនាំ
ក. សម្រូបទឹក
សម្រូបទឹក ទឹកក្នុងដីមានកំហាបទឹកខ្ពស់(សូលុយស្យុងដី) វាអាចធ្វើដំណើរចូលទៅក្នុងរោមជញ្ជក់តាមអូស្មូសទឹកធ្វើដំណើរពីកោសិកាមួយទៅកោសិកាមួយដោយអូស្មូសរហូតដល់បំពង់ស៊ីឡែមរួចនាំទៅស្លឹក។
ខ. សម្រូបអំបិលខនិជ
សម្រូបអំបិលខនិជ រោមជញ្ជក់ស្រូបអំបិលខនិជរលាយក្នុងទឹកដែលនៅក្នុងដី។ក្នុងរោមជញ្ជក់អំបិលខនិជធ្វើដំណើរពីកោសិកាមួយទៅកោសិកាមួយដោយបន្សាយរហូតដល់បំពង់ស៊ីឡែម។ រុក្ខជាតិស្រូបយកអំបិលខនិជដោយប្រើប្រាស់ថាមពលដង្ហើម។
គ. រំភាយចំហាយទឹក
រំភាយចំហាយទឹកគឺជាបាតុភូតបាត់បង់ទឹកតាមស្តូម៉ាត។
ស្តូម៉ាតជារន្ធតូចៗជាច្រើននៅផ្ទៃខាងក្រោមនៃស្លឹក។
បាតុភូតរំភាយចំហាយទឹកមានសារប្រយោជន៍ចំពោះរុក្ខជាតិ ដោយវាបានធ្វើឱ្យមានដំណឹកនាំទឹកពីឫសទៅកាន់ផ្នែកផ្សេងៗរបស់រុក្ខជាតិព្រោះថានៅពេលមានរំភាយចំហាយទឹកវាបានបង្កើតឱ្យមានកម្លាំងស្រូបដើម្បីទាញទឹកយកទៅបំពេញកន្លែងដែលបាត់បង់នៅពេលមានរំភាយចំហាយទឹក។
ឃ. ដំណឹកនាំអាហារ
អាហារត្រូវបានដឹកនាំទៅគ្រប់ទីកន្លែងនៃដើមរុក្ខជាតិ អាហារធ្វើដំណើរចុះក្រោមតាមផ្លូអែមនៃដើមចូលទៅក្នុងឫសរួចចូលទៅក្នុងសំបកបន្ទាប់មកស្ករត្រូវបានប្លែងជាអាមីដុងហើយស្តុកទុកនៅទីនោះ។
