(ជ១)មេរៀនទី១៖ (សង្ខេបអត្ថបទ) សត្វល្អិតនិងជំងឺរុក្ខជាតិ

ជំពូកទី១ រុក្ខជាតិនិងសត្វល្អិត

មេរៀនទី១   សត្វល្អិតនិងជំងឺរុក្ខជាតិ

មេរៀនសង្ខេប

សេចក្ដីផ្ដើម

ជាទូទៅដំណាំតែងតែទទួលនូវការបំផ្លាញពីសត្វល្អិតចង្រៃនិងជំងឺផ្សេងៗ។

១. សត្វល្អិតមានប្រយោជន៍

ប្រភេទសត្វល្អិតមានប្រយោជន៍ដែលយើងតែងជួបប្រភេទជាញឹកញាប់មាន៖

•      សត្វរំពា

•      បរាសិត

•      និងសត្វបង្កជំងឺលើសត្វល្អិតបំផ្លាញដំណាំ

១.១ សត្វរំពា

សត្វរំពា ជាសត្វដែលស៊ីសត្វដទៃទៀតជាអាហារ។

សកម្មភាពសត្វរំពាភាគច្រើននៅពេលយប់។ សត្វរំពាខ្លះជាសត្វល្អិតដែរ។

សត្វរំពាខ្លះជាសត្វល្អិតមានដូចជា៖

សត្វរំពាស៊ីតែប្រភេទសត្វណាដែលកើតច្រើនដូចជាសត្វចង្រៃ។ប្រសិនបើសត្វចង្រៃកើតមានតែបន្ដិចបន្ដួចនិងមិនទាន់ដល់កម្រិតដែលយើងសន្មតថាវាបំផ្លាញឱ្យខូចខាតដំណាំយើងទេយើងគប្បីថែទាំវាទុកគ្រាន់ជាចំណីអាហារដល់សត្វមានប្រយោជន៍ឱ្យវាបន្ដពូជបានច្រើន។

១.២ បរាសិត

បរាសិត សារពាង្គកាយដែលរស់នៅក្នុង ឬលើសារពាង្គកាយមួយផ្សេងទៀត ដោយទាញយកសារធាតុចិញ្ចឹមពីសារពាង្គកាយធ្មួល ហើយជាទូទៅវាតែផ្ដល់ទុក្ខទោសដល់ធ្មួល។

បរាសិតមានដូចជា បាក់តេរី វីរុស ផ្សិត ដង្កូវខ្លួនសំប៉ែត ដង្កូវខ្លួនមូល និងអាកត្រូប៉ូត (សត្វល្អិត អារ៉ាឃីត)។

វាមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់កម្រិតនូវបរិមាណសត្វល្អិតស៊ីដំណាំកុំឱ្យឈានដល់ការបាត់បង់ទិន្នផល។

.

                                                           ភាពខុសគ្នារវាងបរាសិត និងសត្វរំពា

១.៣ សត្វបង្កជំងឺលើសត្វចង្រៃ

មីក្រូសារពាង្គកាយជាច្រើនដែលអាចសម្លាប់សត្វចង្រៃដែលបំផ្លាញដំណាំដូចជា៖

•      ពួកផ្សិត

•      និងវីរុស។

ក.  ពួកផ្សិត

•      ពួកផ្សិត ដើរតួសំខាន់ណាស់ក្នុងការសម្លាប់សត្វមមាចគ្រប់ប្រភេទ។ ប្រភេទផ្សិតខ្លះទៀតបង្កជំងឺលើសត្វល្អិតច្រើនប្រភេទដូចជាសត្វល្អិត ពពួកស្លាបរឹង (ខ្មុង ខ្មូត កញ្ចែ អណ្ដើកមាស រុយស ចៃ)។

ខ.  វីរុស

វីរុសភាគច្រើនត្រូវបានរកឃើញនៅលើដង្កូវមេអំបៅ។

វីរុសទាំងនោះជាភ្នាក់ងារធម្មជាតិដ៏មានប្រសិទ្ធជាពិសេស

នៅពេលបរិមាណដង្កូវមានកម្រិតខ្ពស់។

ដង្កូវនឹងកើតជំងឺនៅពេលវាស៊ីស្លឹកដំណាំដែលមានវីរុស។

២.  សត្វល្អិតចង្រៃ

ក្រៅពីបំផ្លាញដំណាំដោយផ្ទាល់ សត្វល្អិតចង្រៃមួយចំនួនក៏ជាភ្នាក់ងារចម្លងជំងឺដល់រុក្ខជាតិយ៉ាងខ្លាំងក្លាដែលដូចជា ពពួករុយស ពពួកចៃជាដើម។

៣. ជំងឺរុក្ខជាតិ

ផ្នែកផ្សេងៗនៃដំណាំដែលត្រូវបានបំផ្លាញដោយ សត្វល្អិត និងជំងឺមាន។

៣.១ ឫស

ឫសរុក្ខជាតិបើមានជំងឺនោះរុក្ខជាតិ ឈប់លូតលាស់ ជ្រុះស្លឹកហើយស្វិតស្រពោនយ៉ាងលឿន។

ភ្នាក់ងារបង្កជំងឺដល់ឫសមានដូចជា៖

•      ផ្សិត

•      ដង្កូវស្លាបរឹង

•      បញ្ញើក្អែក

៣.២ គល់ដំណាំ

គល់ដំណាំមានការបំផ្លាញពីជំងឺ៖

•      គល់ដំណាំពណ៌ក្រមៅប្រផះ

•      ឫសដាច់ត្រឹមគល់

•      មានផ្សិតនៅគល់

រោគសញ្ញាបង្ហាញពីការបំផ្លាញសត្វល្អិតមានដូចជា កូនដើមកាត់ផ្ដាច់ត្រឹមដី កូនដើមត្រូវកកេរជុំវិញ ចោះរូងចូលក្នុង និងធ្វើឱ្យប៉ោងកំពីកកំពក។

៣.៣ ដើមមែក

ដើមមែករងការបំផ្លាញពីសត្វល្អិតឬជំងឺបង្កដោយផ្សិត

វីរុស វាធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធដឹកនាំនាំរុក្ខរសត្រូវរាំងស្ទះហើយ

រោគសញ្ញាឃើញមានលើស្លឹក ផ្កា និងផ្លែ។

៣.៤ ស្លឹក

ស្លឹករុក្ខជាតិរងការបំផ្លាញពីសត្វល្អិតឬជំងឺផ្សេងៗមានដូចជា៖

•      ជំងឺរលាក បង្កឱ្យមានការបែកញើសក្រោមស្លឹក ហើយកន្លែងដែលបែកញើសប្រែជាស្លោកបាក់រលួយ

•      ជំងឺអុជ ជាជំងឺដែលធ្វើឱ្យមានអុជៗ ពណ៌ច្រេះលើផ្ទៃស្លឹកខាងក្រោម រួចឆ្លងមកដល់ផ្ទៃស្លឹកផ្នែកខាងលើ

•      ជំងឺក្រាភ្លើង ជាជំងឺដែលរុក្ខជាតិមានស្លឹកក្រហម (រួញដូចនំក្រៀប)និងឆ្លងរាលដាលយ៉ាងលឿននៅពេលអាកាសធាតុស្ងួត។

៤. វិធីកម្ចាត់សត្វល្អិតលើដំណាំ

ការកម្ទាត់សត្វល្អិតចង្រៃមានវិធីច្រើនយ៉ាង។ ជាដំបូងត្រូវសិក្សាឱ្យស៊ីជម្រៅពីជិវិតរបស់វា ដើម្បីកំណត់ពីពេលវេលាដែលសត្វល្អិតនោះងាយងាប់និងអនុវត្តវិធីមានប្រសិទ្ធភាព។

៤.១ វិធីមេកានិច

•      ស្ទាក់ចាប់សត្វល្អិតក្នុងដំណើរចររបស់វា

•      ប្រើល្បាយអាហារដែលមានជាតិពុល (សត្វទិចផ្លែ)

•      ដាក់ក្រវាត់នៅលើដងដើមរុក្ខជាតិស្ទាក់ស្រមោច

•      ប្រមូលចាប់សត្វល្អិត

៤.២ វិធីរូប

•      បំភ្លឺភ្លើងសម្រាប់ត្រួតពិនិត្យសត្វល្អិត ឬដុតរុក្ខជាតិដែលមានសត្វល្អិតបំផ្លាញ។

•      ត្រាំគ្រាប់ពូជក្នុងទឹកក្ដៅ (ចំហាយទឹកក្ដៅ) ដើម្បីសម្លាប់មីក្រុបលើគ្រាប់ពូជ។

•      ពន្លិចដំណាំខ្លះ ដើម្បីសម្លាប់សត្វល្អិតចង្រៃ។

•      រក្សាគ្រាប់ពូជទុកនៅក្នុងដបកែវបិទជិត ដើម្បីឱ្យសត្វល្អិតត្រូវថប់ដង្ហើមងាប់។

៤.៣ វិធីគីមី

•      វិធីគីមី ជាវិធីមួយដែលផ្ដល់លទ្ធផលបាន យ៉ាងឆាប់រប័ស។ តែប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមនុស្ស និងបំពុល បរិស្ថាន។ ប្រសិនបើយើងមិនបានយល់ពីរបៀបប្រើប្រាស់ថ្នាំពុលកសិកម្មត្រឹមត្រូវនិងដោយសុវត្ថិភាព។

៤.៤ វិធីជីវៈ

ក្នុងវិធីនេះ គេប្រើសត្វល្អិតមានប្រយោជន៍ដូចជា បក្សី អម្បូរកង្កែប សត្វរំពា បាក់តេរី វីរុស ទៅបំផ្លាញសត្វល្អិតចង្រៃ។ ដូចនេះគប្បីការពារសត្វល្អិតមានប្រយោជន៍ ដែលច្រើនតែត្រូវបំផ្លាញដោយកត្តាផ្សេងៗ។

៤.៥ វិធីដាំដុះ

•      ដំណាំឆ្លាស់ : ផ្ដាច់ខួបបំផ្លាញសត្វល្អិតនិងជំងឺផ្សេងៗ

•      ការភ្ជួរជ្រៅ : សម្លាប់កូនញាស់របស់សត្វល្អិតចង្រៃ។

•      ការសាប: មុនឬក្រោយពេលកំណត់តាមប្រភេទដំណាំ គេជ្រើសរើសពេលសាបដោយធ្វើយ៉ាងណាឱ្យដំណាំលូតលាស់មុនពេលសត្វល្អិតចង្រៃកើត។

•      ប្រមូលផលមុនពេលកំណត់ : កុំឱ្យសត្វល្អិតចង្រៃកើតមានច្រើននៅចុងបញ្ចប់នៃការលូតលាស់ដំណាំ