- វិនិយោគ៖ ការបណ្តាក់ទុនរកស៊ីនៅប្រទេសផ្សេងៗ។
- សហគ្រាស៖ គ្រឹះស្ថាន ឬអង្គភាពរបស់រដ្
ឋ ឬឯកជនសម្រាប់ទទួលធ្វើការងារធំៗ។
- ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច៖ សេដ្ឋកិច្ចខ្នាតធំ។
- ស្វយ័ត៖
ដែលមានសេរីភាពចាត់ចែងគ្រប់យ៉ាង។
- ជីវឧស្ម័ន៖ ល្បាយឧស្ម័នមេតាន និងឧស្ម័នកាបូនិច។
- ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ៖ រចនាសម្ព័ន្ធជាន់ទាប ឬថ្នាក់ទាប (មន្ទីរពេទ្យ សាលារៀន រោងចក្រ សិប្បកម្ម...) ។
- ភូគព្ភសាស្រ្ត៖ វិទ្យាសាស្រ្តដែលសិក្សាពីកំណកំណើត ប្រវត្តិ សមាភាព និងទម្រង់ផែនដីព្រមទាំងរូបធាតុដែលផ្សំផែនដី។
- រ៉ែ៖ ខនិជ ឬសិលាដែលមានផ្ទុកលោហៈមូយចំនួន ឬច្រើនប្រភេទក្នុងសមាមាត្រដែលអាចធ្វើអាជីវកម្មបាន។
- ទស្សវត្ស៖ អំឡុងពេល 10 ឆ្នាំ។
- មីក្រូជីវសាស្រ្ត៖ ដែលមានជីវិតក្នុងរូបភាពតូចល្អិត។
- សហគ្រាសបរទេស៖ សហគ្រាសទាំងឡាយដែលមានម្ចាស់ជាជនបរទេស។
ប្រទេសកម្ពុជាអនុវត្តន៍នូវប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីចាប់ពីឆ្នាំ
១៩៩៣ បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជាតិជាសកលរួចមក។ ការផ្លាស់ប្តូរនូវរបបសេដ្ឋកិច្ច
និងនយោបាយនេះបានផ្តល់នូវគុណសម្បត្តិជាច្រើនសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដូចជា៖
+ ធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាមានការអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យ
+ ធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាលំដាប់
+ ធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាមានក្រុមហ៊ុនឯកជនច្រើន និងមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីគុណភាពផលិតផលរបស់ពួកគេ
+ ធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅលើពិភពលោក
+ ធ្វើឱប្រជាជនកម្ពុជាសម្បូរការងារធ្វើ
និងមានកម្រិតជីវភាពរស់នៅខ្ពស់
+ ធ្វើឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាមានសិទ្ធិ
និងសេរីភាពពេញលេញដើម្បីចូលរួមក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ។
បច្ចុប្បន្ននេះ
សហគ្រាសនានារបស់រដ្ឋនៅប្រទេសកម្ពុជាមួយចំនួនបានក្លាយជាកម្មសិទ្ធិឯកជនជាបន្តបន្ទាប់
ដោយសារប្រទេសយើងបានធ្វើកំណែទម្រប់ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច
និងនយោបាយដោយបានប្រែក្លាយពីរបបសង្គមនិយម
និងពីប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចផែនការមករបបប្រជាធិបតេយ្យសេរី និងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចបែបទីផ្សារសេរីវិញចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក។
ជាទូទៅ
គេចាត់ទុកផ្នែកឯកជន គឺជាកម្លាំងដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់វិនិយោគ
និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេស ពីព្រោះផ្នែកនេះ
គឺជាភ្នាក់ងារមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ជម្រុញឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិមានការរីកចម្រើន។
មានន័យថា កាលណាផ្នែកនេះមានកំណើនរឹងមាំ
វាអាចបំពេញបន្ថែមវិនិយោគសារធារណៈក្នុងវិស័យសង្គមកិច្ច
ដោយស្រូបយកនូវកម្លាំងពលកម្មធ្វើការងារកាន់តែល្អប្រសសើរឡើង
និងបង្កើតជំនាញផ្សេងៗជាច្រើនទៀត ពោលគឺវាបង្កើតការងារ
និងធានាលក្ខខណ្ឌដ៍ល្អប្រសើរដល់កម្មករ និងវិនិយោគ និងបានលើកស្ទួយដល់សហគ្រាសធុនតូច
និងមធ្យមផងដែរ។
ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ
+ បច្ចុប្បន្ននេះដែរ
វិស័យឧស្សាហកម្មផ្នែកឯកជន
និងផ្នែកដែលពាក់ព័ន្ធកំពុងតែកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅកម្ពុជាពីព្រោះ៖
- ការធានាឱ្យមានសុខសន្តិភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល
- ការមានស្ថេរភាពផ្នែកនយោបាយ
- ការបង្កើតច្បាប់ការងារ និងសណ្តាប់ធ្នាប់
- ការគ្រប់គ្រងផ្នែកទាំងនេះដោយច្បាប់
- ធ្វើឱ្យមានកំណើនម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច
- ការធានាឱ្យមានលំនឹងរូបីយវត្ថុ
- បង្កើតច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។
+ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានលើកស្ទួយសហគ្រាសធុនតូច
និងសិប្បកម្មពីព្រោះ៖
- ប្រទេសកម្ពុជាមិនទាន់រីកចម្រើននូវសហគ្រាសធុនធំនូវឡើយ
ពោលគឺរីកចម្រើនតែសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមតែប៉ុណ្ណោះ។
- សហគ្រាសធុនតូច និងសិប្បកម្មបានផ្តល់នូវប្រាក់ចំណូលយ៉ាងច្រើនក្នុងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ
- សហគ្រាសធុនតូច
និងសិប្បកម្មបានផ្តល់នូវការងារយ៉ាងច្រើនដល់ប្រជាជនកម្ពុជា
- សហគ្រាសធុនតូច
និងសិប្បកម្មបានផ្តល់នូវប្រាក់ចំណូលដល់ប្រជាជនកម្ពុជា
- សហគ្រាសធុនតូច
និងសិប្បកម្មបានចូលរួមចំណែកក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាជន
- សហគ្រាសធនតូច
និងសិប្បកម្មបានផ្តល់នូវផលិតផលសម្រាប់ប្រជាជនប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក និងនាំចេញ
- សហគ្រាសធុនតូច
និងសិប្បកម្មចូលរួមចំណែកក្នុងការកាត់បន្ថយចលនាបំលាស់ទីលំនៅរបស់ប្រជាជន។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ឧស្សាហកម្មដែលមានតួនាទីនាំមុខគេក្នុងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា គឺឧស្សាហកម្មវាយនភ័ណ្ឌ ឬឧស្សាហ កម្មកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់។ ជាទូទៅ ឧស្សាហកម្មប្រភេទនេះនៅមិនទាន់មានភាពរឹងមាំនៅឡើយនោះទេ ពីព្រោះវាកំពុងតែបង្ហាញនូវសញ្ញាធ្លាក់ចុះដោយសារតម្រូវការទីផ្សារនៃមុខទំនិញទាំងនេះបានធ្លាក់ចុះ រួមផ្សំនឹងការប្រកួតប្រជែងទីផ្សារដូចគ្នានៃបណ្តាប្រទេសជិតខាង និងថ្លៃដឹកជញ្ជូនបានកើនឡើងខ្ពស់ដោយសារប្រេងឆៅនៅលើពិភពលោកឡើងថ្លៃ។
+ ចំណែកឯការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែនៅកម្ពុជាវិញ
ក៏ពុំទាន់មានសកម្មភាពខ្លាំងក្លានៅឡើយដែរពីព្រោះ ៖
- កង្វះធនធានមនុស្ស
- កង្វះអ្នកជំនាញសម្រាប់ប្រតិបត្តិការទូទាំងប្រទេស
- កង្វះមហាវិទ្យាល័យ ឬសាកលវិទ្យាល័យដែលធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញផ្នែកភូគព្ភសាស្រ្ត
-រ៉ែ
- កង្វះដើមទុន
- កង្វះបច្ចេកទេស។
+ វិស័យឧស្សាហកម្មមានតួនាទី និងសារៈសំខាន់ជាច្រើនក្នុងសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាដូចជា៖
- ផ្តល់នូវកំណើនថវិកាក្នុងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ
- ផ្តល់នូវកំណើនថវិកាក្នុងគ្រួសារប្រជាជនកម្ពុជា
- ជួយរក្សានូវលំនឹងជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា
- ផ្តល់នូវផលិតផលសម្រាប់នាំចេញ
- ផ្តល់នូវផលិតផលសម្រាប់ប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ
- ផ្តល់នូវការងារដល់ប្រជាជនកម្ពុជា
- ធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាមានការអភិវឌ្ឍ
- ចូលរួមចំណែកក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាជន និងប្រជាជនមានជីវភាពធូរធារ។
+ បច្ចប្បន្ននេះ
ប្រទេសកម្ពុជាយើងអាចទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគទុនបរទេសបានច្រើនដោយសារ៖
- ប្រទេសកម្ពុជាមានតម្លៃពលកម្មថោក
- ប្រទេសកម្ពុជាមានរោងចក្រឧស្សាកម្មនៅតិចតួចនៅឡើយ
- រដ្ឋយកពន្ធទាប
- រដ្ឋយកចិត្តទុកដាក់នឹងអ្នកវិនិយោគទុន
និងការពារកម្មសិទ្ធិឯកជន
- ប្រទេសកម្ពុជាសម្បូរធនធានធម្មជាតិ
- ប្រទេសកម្ពុជាមានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ
MFN និង GSP
- ច្បាប់ការងារ និងបរិស្ថាននៅកម្ពុជានៅធូររលុងនៅឡើយ។
+ ជាទូទៅ
មានកត្តាជាច្រើនដែលបណ្តាលឲ្យឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជាមានការអភិវឌ្ឍន៍យឺតរួមមាន៖
- កង្វះរូបធាតុដើម
- កង្វះធនធានមនុស្ស
- កង្វះអ្នកវិនិយោគទុន
- កង្វះបច្ចេកទេស និងសម្ភារៈបច្ចេកទេស
- កង្វះអ្នកបច្ចេកទេស
- កង្វះទីផ្សារ
- កង្វះប្រភពថាមពល
- កង្វះដើមទុន
- កង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់។
+ ក្រសួងឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និងថាមពលបានចុះធ្វើការត្រួតពិនិត្យគុណភាពផលិតផលឧស្សាហកម្មដែលមានដំណើរការដូចជា៖
- ចុះស្រង់អំពីសកម្មភាពការងារបច្ចេកទេសឧស្សាហកម្មទាំងសហគ្រាសធុនតូច
និងកែលម្អសិប្បកម្មឲ្យស្របតាមគោលការណ៍ផលិតកម្ម
- បានវិភាគគុណភាពផលិតផលចំណីអាហារបានចំនួន
១,០៤៤ ផលិតផល
- បានវិភាគគុណភាពចំណីអាហារ
ផលិតផលមិនមែនចំណីអាហារ និងទឹកបាន ១,១៧៦ ផលិតផល
- បានកំពុងធ្វើការជ្រើសរើសសិប្បកម្មផលិតទឹកស៊ីអ៊ីវគម្រូរដើម្បីអនុវត្តន៍បច្ចេកវិទ្យាថ្មីក្នុងការផលិត។
+ នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យឧស្សាហកម្ម
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយើងបានខិតខំជំនះរាល់ការលំបាកមួយចំនួនដូចជា៖
- ការប្រកួតប្រេជែងក្នុងតំបន់
- កម្រិតជំនាញទាបនៃកម្លាំងពលកម្ម
- លទ្ធភាពទាបនៃការបញ្ជាទិញ
- កង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ
- កង្វះឥណទានសម្រាប់ទ្រទ្រង់ឧស្សាហកម្មធុនតូច
មធ្យម និងសិប្បកម្ម
- កង្វះធនធានមនុស្ស
- កង្វះបច្ចេកទេស។