- មាតុភូមិនិវត្តន៍៖ ដំណើរវិលត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកំណើតវិញ។
- សហគមន៍៖ ក្រុមមនុស្សដែលមានប្រយោជន៍រួមគ្នាក្នុងតំបន់។
- រដ្ធប្រហារ៖ ការវាយ ឬប៉ុនប៉ងយកអំណាចដោយកម្លាំង។
- ចំណាកស្រុក៖ ចលនាចាកចេញរបស់ប្រជាជន
ឆ្ពោះទៅតំបន់ ឬប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងបំណងទៅតាំងលំនៅនៅទីនោះ។
- ចំណូលស្រុក៖ ចលនាប្រជាជនដែលចូលមកតាំងទីលំនៅក្នុងតំបន់មួយ
ឬក្នុងប្រទេសមួយផ្សេងៗទៀត ក្រៅពីតំបន់ ឬប្រទេសរបស់ខ្លួន។
- រណសិរ្ស៖ ខាងមុខនៃកងទ័ព
ជួរមុខនៃកងទ័ពបម្រុងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបច្ចាមិត្ត។
- កៀរ៖ ប្រមូលនាំយកទៅ។
បម្លាស់លំនៅ គឺជាចលនាផ្លាស់ប្តូរទីកន្លែងរស់នៅរបស់មនុស្ស ដែលបានផ្លាស់ប្តូរចេញពីទីតាំងភូមិសាស្រ្តមួយទៅកាន់ទីតាំងភូមិសាស្រ្តមួយទៀត។ ជាទូទៅ គេចាត់ទុកចលនាបម្លាស់លំនៅជាបាតុភូតសកលពីព្រោះចលនានេះតែងតែកើតមានឡើងនៅគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ ទាំងប្រទេសអ្នកមាន និងប្រទេសអ្នកក្រ។
+ ចលនាបម្លាស់លំនៅធំៗនៅកម្ពុជាបានកើតមានឡើងនៅក្នុងបណ្តាឆ្នាំមួយចំនួនដូចជា៖
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅមុនឆ្នាំ ១៩៧៥ (របបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ)
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៧៥ - ១៩៧៩ (របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ)
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៧៩ - ១៩៩០ (របបសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា)
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៩១ - ១៩៩៣ (របបរដ្ឋកម្ពុជា)
រដ្ឋប្រហារប្រហារទំលាក់ សម្តេចសីហនុ កើតឡើងនៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។ រដ្ឋប្រហារនេះដឹកនាំដោយលោកសេនាប្រមុខ លន់ ណល់។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារនេះមានចលនាបម្លាស់លំនៅមួយបានកើតមានឡើងនៅប្រទេសកម្ពុជា គឺទាក់ទងនឹងការជន្លៀសប្រជាជនវៀតណាមចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យទៅរស់នៅប្រទេសវៀតណាម
វិញ។
ប្រជាជនភៀសខ្លួន : ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥
ពួកខ្មែរក្រហមបានឡើងកាន់អំណាចនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ បន្ទាប់ពីទទួលបានជោគជ័យលើរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ។ បន្ទាប់ពីការឡើងកាន់អំណាចមានព្រឹត្តិការណ៍មួយទៀតបានកើតមានឡើងនៅកម្ពុជាគឺចលនាបម្លាស់លំនៅដែលទាក់ទងនឹងការជន្លៀសប្រជាជនកម្ពុជាដោយបង្ខំចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ និងទីប្រជុំជនឲ្យទៅរស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទ។
របបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំនៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។
បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំ មានចលនាបម្លាស់លំនៅមួយទៀតបានកើតមានឡើង។
ចលនាបម្លាស់លំនៅនេះបានកើតឡើងដោយសារមូលហេតុមួយចំនួនដូចជា៖
+ ប្រទេសថៃបានបើកច្រកព្រំដែនរបស់ខ្លួនឡើងវិញ
+ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការភ័យខ្លាចរបបខ្មែរក្រហមកើតឡើងវិញម្តងទៀត
+ ប្រជាជនកម្ពុជាមានវិបត្តិចំណីអាហារ និងគ្រោះធម្មជាតិផ្សេងៗ
+ មានសង្រ្គាមស៊ីវិលរវាងរវាងភាគីខ្មែរក្រហមនិងរបបសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជានៅតាមព្រំដែន។
ចលនាមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់ប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើឡើងនៅខែមីនា
ឆ្នាំ១៩៩២ មុនការបោះឆ្នោតជាសកលនៅកម្ពុជា។ ចលនានេះបានរៀបចំឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ
បន្ទាប់ពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នានៅប៉ារីស រវាងភាគីជម្លោះទាំងឡាយនៅកម្ពុជា។
បន្ទាប់ពីការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍មក
គេបានអនុវត្តន៍គោលនយោបាយសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនទាំងនេះដូចជា៖
+ ផ្តល់ដីសម្រាប់រស់នៅ និងធ្វើកសិកម្ម
+ ផ្តល់ថវិកាសម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវភាពរស់នៅ។
+ ចលនាបម្លាស់លំនៅក្នុងស្រុកនៅប្រទេសកម្ពុជាបានកើតឡើងសំខាន់ៗនៅក្នុងបណ្តាឆ្នាំមួយចំនួនដូចជា៖
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅបណ្តាឆ្នាំ១៩៧០ ៖ ទាក់ទងនឹងការធ្វើចំណោលស្រុកស្រែរបស់ប្រជាជនមករកការងារធ្វើនៅទីក្រុងភ្នំពេញ
និងទីប្រជុំជននានា និងការគេចពីសង្រ្គាមស៊ីវិល។
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅបណ្តាឆ្នាំ១៩៧៩ - ១៩៨៩ ៖ ទាក់ទងនឹងការធ្វើដំណើរវិលត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា
និងការស្វែងរកគ្រួសាររបស់ខ្លួនបន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំ។
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅបណ្តាឆ្នាំ ១៩៩០ ៖ ទាក់ទងនឹងការរត់ភៀសខ្លួនចេញពីក្នុងប្រទេសរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាទៅរស់នៅតាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ
ដោយសារតែសង្រ្គាមស៊ីវិល បន្ទាប់ពីកងទ័ពវៀតណាមបានដកចេញ។
- បម្លាស់លំនៅក្នុងបរិបទបច្ចុប្បន្ន៖ ទាក់ទងនឹងបម្លាស់លំនៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយ
ក្នុងគោលដៅច្រើនយ៉ាង។
- ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅកម្ពុជានៅដើមឆ្នាំ១៩៧០ និងដើមឆ្នាំ១៩៧៥ គឺមានលក្ខណៈខុសគ្នា
ដោយចលនាបម្លាស់លំនៅនៅដើមឆ្នាំ១៩៧០ ទាក់ទងនឹងការធ្វើចំណោលស្រុកស្រែ ដើម្បីមករកការងារធ្វើនៅឯទីក្រុងភ្នំពេញ
និងទីប្រជុំជននានា រីឯចលនាបម្លាស់លំនៅនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៥ គឺទាក់ទងនឹងការជន្លៀសប្រជាជនកម្ពុជាដោយបង្ខំរបស់ពួកខ្មែរក្រហមឲ្យចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ
និងទីប្រជុំជននានាទៅរស់នៅតំបន់ជនបទ។
+ បច្ចុប្បន្ននេះ ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅកម្ពុជាមានរូបភាព ៤ គឺ៖
- បម្លាស់លំនៅពីជនបទទៅជនបទ
- បម្លាស់លំនៅពីជនបទទៅទីក្រុង
- បម្លាស់លំនៅពីទីក្រុងទៅទីក្រុង
- បម្លាស់លំនៅពីទីក្រុងទៅជនបទ។
ក្នុងចំណោមរូបភាពទាំង ៤ នេះ រូបភាពដែលមានទំហំធំជាងគេ គឺបម្លាស់លំនៅពីជនបទទៅជនបទ
ពីព្រោះនៅ ប្រទេសកម្ពុជាប្រជាជនភាគច្រើនជាកសិករ ដែលមានជីវភាពក្រីក្រ ដូច្នេះពួកគេតែងតែធ្វើការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ
ដើម្បីស្វែងរកទីកន្លែងសមស្រប ដើម្បីប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត។
បច្ចុប្បន្ននេះ ចលនាបម្លាស់លំនៅនៅប្រទេសកម្ពុជាបានកើតមានឡើងទាំងបម្លាស់លំនៅនៅក្នុងស្រុក
និងនៅ ក្រៅស្រុក។ មូលហេតុដែលនាំឲ្យមានចលនាបម្លាស់លំនៅទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកនេះកើតឡើង
គឺបណ្តាលមកពី៖
- ផ្លាស់ប្តូរទីកន្លែងធ្វើការ
- ស្វែងរកការងារធ្វើ
- បន្តការសិក្សា
- រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍
- គ្រួសារផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ
- ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍
- គ្រោះធម្មជាតិផ្សេងៗ
- បញ្ហាអសន្តិសុខ
- កូនកំព្រា
- បាត់បង់ដីធ្លី និងផ្ទះសំបែង។