(ជ៣) មេរៀនទី៤៖ (សង្ខេបមេរៀន) ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា

សិក្សាពាក្យគន្លឹះ

​​​   -   អហរ័ណ នីហរ័ណ៖ ការនាំចេញ-ការនាំចូល។
   -   ទ្វេភាគី៖ ដែលមានពីរផ្នែក ពីរភាគ។
   -   ពហុភាគី៖ ដែលមានច្រើនផ្នែក។
   -   រូបិយប័ណ្ណ៖ ប្រាក់តំណាងប្រទេសនីមួយៗ ។
   -   វាយណភ័ណ្ឌ៖ គ្រឿងតម្បាញ។
   -   អាហរ័ណ៖ ការនាំចូល (Import) ។
   -   នីហរ័ណ៖ ការនាំចេញ (Export) ។
   -   អាជ្ញាប័ណ្ណ៖ ប័ណ្ណប្រគល់សិទ្ធិ។
   -   សមាហរណកម្ម៖ ការរួមបញ្ចូលគ្នា ការច្របាច់បញ្ចូលគ្នា។
   -   សមាជិកភាព៖ ភាពជាសមាជិកពេញលេញ។

១. ការនាំចេញ

         ប្រទេសកម្ពុជាបានចូលជាសមាជិកពេញសិទ្ធិនៃអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកនៅថ្ងៃទី ២៨-៣០ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០០៩។ ការចូលជាសមាជិកនៃអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកនេះផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដូចជា៖
        -   ធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាមានមុខមាត់លើឆាកអន្តរជាតិ
        -   ធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាមានទីផ្សារជាច្រើននៅលើពិភពលោក
        -   ធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងទ្វេរភាគី និងពហុភាគីកាន់តែមានភាពទូលំទូលាយ
        -   ផ្តល់ឱកាសមាសសម្រាប់ធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគលើគ្រប់វិស័យនៅកម្ពុជា
        -   ជម្រុញឱ្យវិស័យឧស្សាហកម្ម វិស័យកសិកម្ម និងវិស័យផ្សេងៗទៀតកាន់តែមានភាពរីកចម្រើន
        -   ធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាមានកំណើនទៅមុខ។

   +   នៅប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០០៩ មានក្រុមហ៊ុនសរុបទាំងអស់ចំនួន ២០៤៥ ក្រុមហ៊ុនដែលក្នុងនោះ៖
        -   ១២៣១ ក្រុមហ៊ុនជាក្រុមហ៊ុនរបស់ជនជាតិខ្មែរ
        -   ៨១៤ ក្រុមហ៊ុនជារបស់បរទេស (៥៣ ក្រុមហ៊ុនជាក្រុមហ៊ុនវិនិយោគ) ។

         នៅប្រទេសកម្ពុជា ក្រុមហ៊ុនដែលផ្តល់នូវផលិតផលសម្រាប់នាំចេញបានច្រើនជាងគេ គឺក្រុមហ៊ុនកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងក្រុមហ៊ុនផលិតស្បែកជើងពីព្រោះប្រទេសកម្ពុជាមានការរីកចម្រើនតែវិស័យឧស្សាហកម្មធុនស្រាលប៉ុណ្ណោះ ជាពិសេសឧស្សាហកម្មកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងឧស្សាហកម្មផលិតស្បែកជើង។ ម្យ៉ាងទៀត អ្នកវិនិយោគទុនបរទេសដែលមករកស៊ីវិនិយោគតែទៅលើឧស្សាហកម្មកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងឧស្សាហកម្មផលិតស្បែកជើងប៉ុណ្ណោះ ដោយសារប្រទេសយើងទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិចដែលជាហេតុនាំមានការរីកចម្រើនតែឧស្សាហកម្មប្រភេទនេះ។ ទីផ្សារសំខាន់ៗរបស់ប្រទេសកម្ពុជារួមមាន៖
        -   ទ្វីបអាមេរិច
        -   ទ្វីបអឺរ៉ុប
        -   ទ្វីបអាព្រិច
        -   ទ្វីបអាស៊ី
        -   ទ្វីបអូសេអានី
        -   ប្រទេសវៀតណាម។

         ក្នុងចំណោមទីផ្សារទាំងនេះ ទីផ្សារដែលមានបរិមាណទឹកប្រាក់ច្រើនជាងគេ គឺសហរដ្ឋអាមេរិចពីព្រោះមុខទំនិញដែលនាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិចមានចំនួនច្រើនជាងទីផ្សារផ្សេងៗទៀតដូចជា សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង ផលិតផលកសិកម្ម ផលិតផលសិប្បកម្ម ប្រដាប់ក្មេងលេង វាយនភ័ណ្ឌ ទោចក្រយាន ចំណីឆ្កែ.... ម្យ៉ាងទៀតប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហរដ្ឋអាមេរិចផងដែរ។

២. ការនាំចូល

   +   ប្រទេសកម្ពុជាបាននាំចូលនូវប្រភេទទំនិញសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចជា៖
        •   ម្ហូបអាហារ
        •   ភេសជ្ជៈ
        •   សារធាតុគីមី
        •   ប្រេងឥន្ទនៈ
        •   ឱសថ និងបរិក្ខារពេទ្យ
        •   គ្រឿងសម្អាង
        •   វត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ
        •   សម្ភារៈសំណង់គ្រប់ប្រភេទ
        •   យានជំនិះគ្រប់ប្រភេទដែលមានទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ៣,៧៣៩,៨៦៣,៨១៨ ដុល្លាអាមេរិច នៅឆ្នាំ២០០៩ ។

   +   ទំនិញទាំងនេះភាគច្រើនត្រូវបាននាំចូលមកពីបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដូចជា៖
        •   ប្រទេសថៃ
        •   ប្រទេសវៀតណាម
        •   ប្រទេសឥណ្ឌា
        •   ប្រទេសសឹង្ហបុរី
        •   ប្រទេសចិន
        •   ប្រទេសកូរ៉េ
        •   ទីក្រុងហុងកុង
        •   ប្រទេសម៉ា ឡេស៊ី
        •   ប្រទេសបារាំង
        •   សហរដ្ឋអាមេរិច
        •   ប្រទេសអាឡឺម៉ង់
        •   ប្រទេសតៃវ៉ាន់
        •   ប្រទេសជប៉ុន
        •   ប្រទេសអង់គ្លេស
        •   ប្រទេសអូស្រ្តាលី។

         ជាទូទៅ នៅប្រទេសកម្ពុជាការនាំចូលមានកម្រិតខ្ពស់ជាងការនាំចេញដោយសារប្រទេសយើងជាប្រទេសក្រីក្រ ពោលគឺមិនទាន់មានការរីកចម្រើនផ្នែកឧស្សាហកម្ម និងកសិ-ឧស្សាហកម្មដើម្បីបំពេញតម្រូវការចាំបាច់របស់ប្រជាជនបាននៅឡើយ ដែលជាហេតុនាំឱ្យប្រទេសយើងមានការនាំចូលនូវផលិតផលពីប្រទេសក្រៅដើម្បីបំពេញតម្រូវការចាំបាច់របស់ប្រជាជនយើង។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ដើម្បីកាត់បន្ថយកម្រិតនាំចូលឱ្យបានជាអតិបរមាយើងមានវិធានការមួយចំនួនដូចជា៖
        -   អភិវឌ្ឍន៍វិស័យឧស្សាហកម្ម និងកសិកម្មប្រទេសយើងឱ្យមានការរីកចម្រើន
        -   បណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្សឱ្យបានច្រើន និងមានគុណភាព
        -   រដ្ឋាភិបាលត្រូវកំណត់កូតាមុខទំនិញឱ្យបានច្បាសលាស់ក្នុងការនាំចេញ និងនាំចូល
        -   ទាក់ទាញវិនិយោគទុនបរទេសឱ្យចូលមករកស៊ីនៅប្រទេសយើងឱ្យបានច្រើន
        -   កាត់បន្ថយកំណើនប្រជាជន
        -   កាត់បន្ថយទំនិញនាំចូលណាដែលមិនចាំបាច់
        -   តម្លើងពន្ធក្នុងការនាំចូល និងបញ្ចុះតម្លៃពន្ធនាំចេញ
        -   បំផុសស្មារតីប្រជាជនឱ្យនិយមប្រើប្រាស់ផលិតផលក្នុងស្រុក។

៣. ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម

         ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម គឺជាកំហាត និងចំណេញដែលបានមកពីការនាំចេញ និងនាំចូលរបស់ប្រទេសមួយ។      ជាទូទៅ ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មនៅប្រទេសយើងនៅពុំទាន់មានតុល្យភាពនៅឡើយទេ ពោលគឺនៅមានឱនភាពជានិច្ច ពីព្រោះតែការនាំចូលរបស់ប្រទេសយើងច្រើនជាងការនាំចេញដោយសារតែ៖
         -   ផលិតកម្មគ្រប់ផ្នែកនៃសេដ្ឋកិច្ចមិនទាន់បំពេញតម្រូវការរបស់ប្រជាជនគ្រប់គ្រាន់
         -   ផលិតផលមួយចំនួនមិនទាន់អាចផលិតបាននៅក្នុងស្រុកនៅឡើយ
         -   ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពស្តារ និងកសាងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឡើងវិញ
         -   ប្រទេសកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់សង្រ្គាមអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំដែលបង្កឲ្យប្រទេសកម្ពុជាយើងមិនអាចអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកសិកម្ម និងឧស្សាហកម្មរបស់ខ្លួនឱ្យរីកចម្រើនបាន។

   +   ដើម្បីឱ្យជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាមានតុល្យភាព ឬលែងមានឱនភាពយើងគួរមានវិធានការមួយចំនួនដូចជា៖
         -   ប្រើប្រាស់ផលិតផលដោយសន្សំសំចៃ
         -   បញ្ឈប់ ឬកាត់បន្ថយនូវការនាំចូលនូវផលិតផលទាំងឡាយណាដែលមិនចាំបាច់
         -   អភិវឌ្ឍន៍វិស័យកសិកម្ម និងឧស្សាហកម្មឱ្យមានការរីកចម្រើន
         -   លើកទឹកចិត្តលើការបណ្តាក់ទុនលើវិស័យឧស្សាហកម្ម និងកសិកម្មនៅកម្ពុជា
         -   លើកទឹកចិត្ត និងប្រើប្រាស់នូវផលិតផលក្នុងស្រុក
         -   រកទីផ្សារឱ្យផលិតផលក្នុងស្រុក
         -   នាំចេញទំនិញឱ្យបានច្រើនជាងការនាំចូល។

៤. សេវាពង្រឹងសុវត្ថិភាព គុណភាពទំនិញ និងការការពារអ្នកប្រើប្រាស់

   +   បច្ចុប្បន្ននៅប្រទេសកម្ពុជា ការត្រួតពិនិត្យទំនិញនៅតាមទីផ្សារមានគោលបំណង និងគោលដៅមួយចំនួនដូចជា៖
         -   ទប់ស្កាត់ភាពមិនសមស្របតាមបទបញ្ញតិ្តលើផលិតផលគីមី និងសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗ
         -   ត្រួតពិនិត្យគុណភាពលើមុខទំនិញនាំចូល
         -   ត្រួតពិនិត្យគុណភាពលើមុខទំនិញនាំចេញ
         -   ត្រួតពិនិត្យលើគ្រោះថ្នាក់ផ្នែកគីមីដែលដាក់ក្នុងម្ហូបអាហារ
         -   ត្រួតពិនិត្យលើផ្នែកអនាម័យដោយវាយតម្លៃពីកម្រិតវត្តមាននៃមេរោគបង្កជម្ងឺផ្សេងៗ
         -   ត្រួតពិនិត្យលើការក្លែងបន្លំផលិតផល ផ្លាកសញ្ញា ឈ្មោះផលិតផល ប្រទេសផលិត....
         -   ត្រួតពិនិត្យលើទំនិញដទៃទៀតដូចជា ប្រេងឥន្ទនៈ ផលិតផលគីមី និងជីកសិកម្ម ជាដើម។

៥. សកម្មភាពជម្រុញសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្ម

   +   ជាទូទៅ ការរៀបចំពិពរណ៌ក្នុងនិងក្រៅប្រទេសមានសារៈប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់វិស័យពាណិជ្ជកម្មដូចជា៖
         -   បង្ហាញផលិតផលក្នុងស្រុកឲ្យប្រជាជនក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកបានស្គាល់
         -   បង្ហាញ និងជួយលើកតម្កើងកិត្យានុភាពផលិតផលជាតិ
         -   ជម្រុញឱ្យប្រជាជនក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកប្រើប្រាស់ផលិតផលជាតិ
         -   ជម្រុញឱ្យមានការកែលម្អគុណភាព និងម៉ូតផលិតផល
         -   ជម្រុញឱ្យផលិតផលក្នុងស្រុកមានទីផ្សារទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក
         -   ជម្រុញឱ្យផលិតករក្នុងស្រុកបង្កើនការផលិតរបស់ខ្លួនកាន់តែច្រើនឡើង
         -   ជម្រុញឱ្យផលិតផលក្នុងស្រុកជ្រៀតចូលក្នុងទីផ្សារបរទេស និងទទួលបានការបញ្ជាទិញច្រើន។

   +   ដើម្បីជម្រុញឲ្យវិស័យពាណិជ្ជកម្មមានសំទុះទៅមុខ យើងត្រូវអនុវត្តន៍នូវកិច្ចការសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖
         -   រៀបចំ និងចូលរួមពិពរណ៌ក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកឱ្យបានច្រើន
         -   តាមដានទីផ្សារ និងស្ថេរភាពតម្លៃជាប្រចាំ
         -   អភិវឌ្ឍន៍នូវផលិតផលរបស់ខ្លួនជាប្រចាំ
         -   ស្វែងរកទីផ្សារជូនពាណិជ្ជករ និងកសិករឱ្យបានច្រើន
         -   អភិវឌ្ឍន៍ពាណិជ្ជកម្ម និងសកម្មភាពពង្រឹងដៃគូរពាណិជ្ជកម្ម។