(ជ៤) មេរៀនទី៣៖ (សង្ខេបមេរៀន) កំណើននគរូបនីយកម្ម និងបញ្ហាបរិស្ថាន

​​         កំណើននគរូបនីយកម្ម គឺជាការរីកសាយ នៃការរៀបចំការពង្រីក និង ការបង្កបង្កើត ទីក្រុង។កំណើននេះមានកម្រិតខ្ពស់ណាស់ នៅ កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ប្រជាជនក្រុងបានកើនក្នុង អត្រា ពី 18.2% ទៅ 19.5% (ជំរឿន 2008) កំណើនខ្ពស់ នៃប្រជាជនក្រុង តម្រូវ ឱ្យមានការកែលម្អបរិស្ថានក្រុង។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ក៏បង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់ បរិស្ថានដែរ។

១. កង្វក់អាកាស

         កង្វក់អាកាសនៅក្នុងទីក្រុងបណ្តាលមកពីធូលី ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងថ្នល់មិនទាន់ក្រាលកៅស៊ូនិងផ្សែងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងម៉ាស៊ីនភ្លើង និងយានយន្តគ្រប់ប្រភេទ។

   +   កង្វក់អាកាសមានពីរប្រភេទគឺ៖
         -   ប្រភេទទី១៖កង្វក់អាកាសខាងក្រៅស្តែងចេញដោយបន្លាស់ទីក្នុងបរិយាកាសនៃកម្ទេចធូលីល្អិតៗ និងឧស្ម័នផ្ទុកធាតុកង្វក់ដែលអណ្តែតលើផ្ទៃផែនដី។
         -   ប្រភេទទី២៖កង្វក់អាកាសខាងក្នុងអគារស្តែងចេញដោយដង្ហើមបញ្ចេញក្លិនអាក្រក់ ផ្សែងបារី ខ្យល់វិលវល់ក្នុងម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ឧស្ម័នវិទ្យុសកម្មក្នុង មន្ទីពិសោធន៍កម្ទេចធូលីល្អិតៗ ។ល។

         -   ប្រភពសំខាន់ៗនៃកង្វក់អាកាសបណ្តាលមកពីយានយន្តទាំងឡាយ ៥១% (កាបូនឌីអុកស៊ីត ស៊ុលផួនិងកម្ទេចល្អិតៗអណ្តែតក្នុងខ្យល់) ។
         -   ការដុតចម្អិនអាហារតាមផ្ទះ ១៦%
         -   ឧស្សាហកម្ម ១៤%
         -   សំរាម ៤%
         -   ប្រភេទទី២៖ កង្វក់អាកាសខាងក្នុងអគារស្តែងចេញដោយដង្ហើមបញ្ចេញក្លិនអាក្រក់ ផ្សែងបារី ខ្យល់វិលវល់ក្នុងម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ឧស្ម័នវិទ្យុសកម្មក្នុង មន្ទីពិសោធន៍កម្ទេចធូលីល្អិតៗ ។ល។

២. ការរំខានដោយសម្លេង

   +   ប្រភពសំខាន់ៗនៃការរំខានដោយសំឡេងនៅក្នុងទីក្រុងទាំងឡាយនៅកម្ពុជាមាន៖
         -   រោងចក្រ
         -   ម៉ាស៊ីនភ្លើង
         -   ឧគ្ឃោសនសព្ទ
         -   បញ្ចាំងវីដេអូ
         -   ខារ៉ាអូខេ
         -   ការចាក់ធុងបាស ម៉ាញេ
         -   ការបើកទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុ ឧបរកណ៍ប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ
         -   ការទម្លាប់និយាយខ្លាំង
         -   ការដ្ឋាននានា ស៊ីរ៉ែន គ្រឿងផ្ទុះផ្សេងៗ ។

៣. កាកសំណល់រាវនិងប្រព័ន្ធលូទឹកស្អុយ

   +   នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញមានបណ្តាញលូបង្ហូទឹកស្អុយចំនួន ៩ និងអាងស្តុកទឹកមួយចំនួនទៀតដូចជា៖ បឹងសាឡាង បឹងទំពុន ដែលទើបតែត្រូវបានរៀបចំឡើងវិញសម្រាប់រំដោះទឹកចេញពីក្រុង សំដៅ កាត់បន្ថយការលិចលង់លំនៅឋានអ្នកស្រុក ផ្លូវថ្នល់។
   +   ប្រ​ឡាយ​​បឹង​​​សា​​ឡាងនឹង​​ស្ថាប​នា​ឡើង​វិញ​​ជា​ប្រភេទ​បេតុង​ប្រវែង​ ៣៦៥ម៉ែត្រ ។

៤. ការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់នៅទីក្រុង

   +   របៀបគ្រប់គ្រងសំណល់រាវនៅទីក្រុងភ្នំពេញ៖នៅភ្នំពេញមានបណ្ដាញលូបង្ហូរទឹកស្អុយ ស្ថានីយបូមទឹក ចំនួន៩ និង​អាងស្ដុកទឹកមួយចំនួនទៀតដូចជា៖
         -   បឹងត្របែក
         -   បឹងសាឡាង    
         -   បឹងទំពុន

    +   ក្រៅពីនេះ គេឃើញមានសំណង់អាងស្ដុកទឹក មួយចំនួនទៀតដើម្បីរំដោះទឹកភ្លៀងចេញពីតំបន់ ខ្លះដូចជា នៅមុខរដ្ឋសភាចាស់ជាដើម។ បន្ទាប់មកគេបូមចេញពីអាងស្ដុកទម្លាក់ទៅក្នុងទន្លេតែម្ដង។

    +   មានស្ថានីយបូមទឹកចំនួន១៤កន្លែងហើយក្នុងនោះមាន៖
         -   ស្ថានីយបូមទឹកបឹង
         -   ត្របែក
         -   ស្ថានីយបូមទឹកបឹងទំពុន
         -   ស្ថានីយបូមទឹកលូប្រាំ
         -   ស្ថានីយបូមទឹកបុរី១០០ខ្នង
         -   ស្ថានីយបូមទឹកទូលសំព
         -   ស្ថានីយបូមទឹកកប់ស្រូវ
         -   ស្ថានីយបូមទឹកស្វាយប៉ាក
         -   ស្ថានីយបូមទឹកព្រះពន្លា
         -   ស្ថានីយបូមទឹកទួលគោកទី១
         -   ស្ថានីយបូមទឹកទួលគោកទី២
         -   ស្ថានីយ៤កន្លែងទៀតនៅមុខរាជវាំង និងព្រះគន្លង់។

ក. របៀបទុកដាក់កាកសំណល់រឹងនៅប្រទេសយើង៖

         -   កម្ពុជាកន្លែងចាក់សម្រាមមិនទាន់បានរៀបចំទៅតាមបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្ដនៅឡើយទេ។
         -   គេចាក់សម្រាមកណ្ដាលវាលម្ល៉ោះហើយក្លិនអាសោចិ៍នៃសម្រាមសាយភាយទៅលើភូមិឋានអ្នកស្រុកដែលយើងរស់នៅជុំវិញ។
         -   ហើយនៅកន្លែងចាក់សម្រាម ទឹកលេចចេញតែងផ្ទុកទៅដោយមេរោគ និងសារធាតុពុលតែង ហូរនៅលើផ្ទៃដីឬជ្រាបចូលទៅក្នុងប្រភពទឹកក្រោមដីធ្វើឱ្យទឹកខូចគុណភាព ។ជួនកាលបង្កឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ធំធេញផងដែរ។
         -   ប៉ុន្ដែដោយការធ្វើបែបនេះ បង្កផលប៉ះពាល់ខ្លាំងពេក ទើបគេបានអនុវត្ដន៍នូវផែនការគ្រប់គ្រង សំណល់ សារជាថ្មីដោយជំហានដំបូង គឺជួយកាត់បន្ថយក្លិនមិនល្អនៃឧស្ម័នដែលភាយចេញ និង កំចាត់រុយដែលរំខានដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋពិសេសនៅពេលទទួលទានអាហារ ដោយក្លិនបង្ហាប់សម្រាម គ្របដីជាស្រទាប់ៗ ។

   +   មធ្យោបាយមួយទៀត ប្រសិនបើអាចអនុវត្ដបាននោះ អាចជួយយើងកាត់បន្ថយកាកសំណល់រឹង បានមួយចំនួនធំ គឺ វិធីញែកសម្រាមដាក់ក្នុងថង់ផ្សេងៗគ្នាតាមលំនៅឋាន ដូចជាសម្រាមដែល អាចបំបែកធាតុជីវៈបានគេយកទៅធ្វើជាជីបង្កើនគុណភាពដី លោហៈ កែវ និង បា្លស្ទិចអាចយក ទៅធ្វើកំណែច្នៃជាថ្មី។

ខ. ការចាក់កាកសំណល់រឹងនៅកណ្ដាលវាល បណ្ដាលឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់៖

         -   គេចាក់សម្រាមកណ្ដាលវាលម្ល៉ោះហើយក្លិនអាសោចិ៍នៃសម្រាមសាយភាយទៅលើភូមិឋានអ្នកស្រុកដែលយើងរស់នៅជុំវិញ។
         -   សម្រាមបណ្ដាលឱ្យកើតមានរុយដែលជាភ្នាក់ងារចម្លងជម្ងឺតម្កាត់ផ្សេងៗពិសេសរោគរាកមូល និង អាសន្នរោគ។
         -   គុណភាពខ្យល់នៅក្បែរកន្លែងចាក់សម្រាមមានក្លិនមិនល្អ ដោយសារការដុតសម្រាម និង ធូលីដែលហុយចេញពីការចាក់សម្រាម។
         -   ប្រជាជនដែលរស់នៅក្បែរកន្លែងចាក់សម្រាម ងាយទទួលរងជម្ងឺដង្ហើមណាស់ដោយសារផ្សែង ដែលភាយ ចេញពីការដុតសម្រាប់នោះ។
         -   ឧស្ម័នដែលភាយចេញពីការបំបែកធាតុជីវៈ រួមជាមួយនឹងបង់សែន និងវិនីលក្លរីតជាដើមហេតុនៃ ជម្ងឺមហារីក ។
         -   ហើយនៅកន្លែងចាក់សម្រាមទឹកលេចចេញតែងផ្ទុកទៅដោយមេរោគ និងសារធាតុពុល តែងហូរ នៅលើផ្ទៃដីឬជ្រាបចូលទៅក្នុងប្រភពទឹកក្រោមដីធ្វើឱ្យទឹកខូចគុណភាព ជួនកាលបង្កឱ្យមាន គ្រោះថ្នាក់ធំធេងទៀតផង។
         -   ម្យ៉ាងទៀត កន្លែងចាក់សម្រាមជាកន្លែងដែលជនក្រីក្រទុរគត៌ចូលទៅរើរបស់របរផ្សេងៗ យកទៅ លក់ក៏ត្រូវប្រថុយប្រថាននឹងផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាព។
         -   ចំណែកសត្វស្រុកចូលទៅរកស៊ីអាហារ ក៏ឆ្លងមេរោគឬសារធាតុគីមីពុលតាមរយៈខ្សែចង្វាក់ ចំណី អាហារ។

៥. បញ្ហាទឹកជំនន់

   +   ទឹកជំនន់នៅកម្ពុជា បណ្តាលឱ្យធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ បរិស្ថាន ជាពិសេសគុណភាពទឹកត្រូវបាន បំពុល ទាំងនេះបណ្តាលមកពីកំណើននៃនគរូបនីយកម្ម។