**ព្រំប្រទល់នគរភ្នំ៖
◼️ ខាងជើងជាប់ចិន
◼️ ខាងកើតជាប់រដ្ឋចម្ប៉ា
◼️ ខាងត្បូងជាប់ឈូងសមុទ្រខ្មែរ
◼️ ខាងលិចជាប់រដ្ឋមន ឬភូមា។
១.២ ដើមកំណើត និងឈ្មោះហ្វូណន (នគរភ្នំ)
◼️ តាមឯកសារចិនថា នគរភ្នំកើតឡើងជារដ្ឋនៅស.វទី៣នៃគ.ស គឺជារដ្ឋដ៍ចំណាស់មួយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
◼️ លោកស៊ក សឺដេស និយាយថា នគរភ្នំកកើតជារដ្ឋរួចហើយទើបឥណ្ឌាចូលមកផ្សព្វផ្សាយអរិយធម៌។
◼️ លោកប៉ូលពីល្យូត និយាយថា នគរភ្នំកកើតជារដ្ឋនៅស.វទី១ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ៥០នៃគ.ស។
១.៣ រាជវង្សខ្មែរសម័យអាណាចក្រភ្នំ
**ព្រះរាជាល្បីៗដែលសោយរាជ្យនៅនគរភ្នំមាន៖
◼️ ព្រះបាទហ៊ុនទៀន ឬកៅណ្ឌិន្យទី១៖ ធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដី ពង្រឹងវិស័យដ្ឋេបាល យោធា សេដ្ឋកិច្ចនិងវប្បធម៌...
◼️ ព្រះបាទហ្វាន់ចេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ៖ ធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដី និងវាយយកប្រទេសជិតខាងដាក់ជាចំណុះ...
◼️ ព្រះបាទហ្វាន់ស៊ីយុន៖ បីឬបួនថ្ងៃម្តងបើកសវនការដោះស្រាយវិបត្តិសង្គម ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយចិន...
◼️ ព្រះបាទបាទកៅណ្ឌិន្យទី២ ឬកៅឆេយូ៖ គ្រប់គ្រងប្រទេសតាមបែបឥណ្ឌា...
◼️ ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យជ័យវរ្ម័ន (ចោយេប៉ាម៉ោ)៖ ទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសឥណ្ឌា...
◼️ ព្រះបាទរុទ្រវរ្ម័ន (លីវតោប៉ាម៉ោ)៖ ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយប្រទេសចិន...
II. បុព្វហេតុឥណ្ឌាមកនៅនគរភ្នំ
**បុព្វហេតុដែលបណ្តាលឱ្យពួកឥណ្ឌាចូលមកកាន់អាណាចក្រភ្នំគឺដើម្បី៖
◼️ ដើម្បីធ្វើជំនួញ
◼️ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយសាសនា
◼️ ប្រទេសឥណ្ឌាកើតមានសង្គ្រាម។
III. ការដួលរលំនៃអាណាចក្រភ្នំ
**មូលហេតុដែលបណ្តាលឱ្យអាណាចក្រភ្នំដួលរលំគឺបណ្តាលមកពី៖
◼️ មានគ្រោះទឹកជំនន់ មានជំលោះខាងសាសនា
◼️ មានការបះបោររបស់ប្រជារាស្ត្រ
◼️ វិបត្តិរាជវង្សានុវង្ស។
IV. អរិយធម៌នគរភ្នំ (ហ្វូណន)
**ចូរនិយាយពីជីវភាពរស់នៅរបស់អ្នកស្រុកនគរភ្នំ។
◼️ ប្រជាជនរស់នៅប្រមូលផ្តុំគ្នាជាភូមិមានផ្ទះពី៥០ទៅ៦០ខ្នង សង់ផុតពីដី មានស្រះទឹកមួយប្រើរួមគ្នា។
◼️ អ្នកស្រុកនគរភ្នំមានសម្បុរខ្មៅស្រអែម កម្ពស់១.៦២ម៉ែត្រ សក់រួញអង្គាដី ពាក់ក្រវិលទាំងប្រុសទាំង ស្រីស្លៀកសំពត់ចងក្បិន លែងខ្លួនទទេ (ប្រុស) ស្លៀកចោមពុង (ស្រី) រីឯព្រះរាជាគង់ក្នុងវាំងសង់ពីឈើពីរជាន់។
**តើព្រះរាជានៅនគរភ្នំទ្រង់មានងារជាអ្វី? មានសិទ្ធិអំណាចអ្វីខ្លះ?
◼️ ព្រះរាជានគរភ្នំមានងារជាស្តេចភ្នំ ទ្រង់មានសិទ្ធិអំណាចខ្លាំងដូចជា មេសាសនា មេទ័ព អ្នកគ្រប់គ្រង និងតុលាការ ហើយបើកសវនាការរាល់៧ថ្ងៃម្តង។
៤.២ វប្បធម៌ សាសនា ទំនៀមទំលាប់
◼️ ព្រះរាជា និងនាម៉ឺនមន្ត្រី គោរពសាសនាព្រាហ្មណ៍គណៈឥសូរ វិស្ណុ និងហរិហរៈ។
◼️ ប្រជារាស្ត្រគោរពព្រះពុទ្ធសាសនា គោរពដូនតា បុព្វបុរសនិងអារុក្ខអារក្សអ្នកតា។
**លក្ខណៈកាត់ទោសនៅសម័យអាណាចក្រភ្នំគឺ៖
- បើទោសធ្ងន់ ត្រូវបោះឱ្យក្រពើ ឬ ខ្លាស៊ី បើក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃមិនស្លាប់ទេត្រូវរួចទោស។
- បើទោសមធ្យម ត្រូវកាត់ម្រាមដៃ កាត់ត្រចៀក និងកាត់ច្រមុះ។
- បើទោសស្រាល ត្រូវពិន័យជាប្រាក់ ឬ វត្ថុមានតម្លៃ។
**ចំពោះជនសង្ស័យថាមានកំហុស គេត្រូវអនុវត្តជននោះដូចជា៖
◼️ ត្រូវឱ្យជនសង្ស័យលូកដៃយកពងមាន់ ឬចិញ្ចៀនក្នុងទឹកកំពុងពុះ ប្រសិនបើមិនរលាកដៃជននោះត្រូវរួចទោស។
◼️ ចំពោះអាពាហ៍ពិពាហ៍៖ កូនប្រុសស្រីមានសិទ្ធិរើសគូស្រករដោយខ្លួនឯង។
◼️ ចំពោះពិធីរំលាយសពមាន៤បែបគឺ៖ កប់ ដុត (បូជា) ចោលក្នុងព្រៃ និងក្នុងទឹក។
◼️ បើសិនមានសមាជិកក្នុងគ្រួសារស្លាប់៖ សាច់ញាតិនៃសពត្រូវកោរសក់ កោរពុកមាត់ ពុកចង្ការ និងកាន់ទុក្ខ។
៤.៣ រដ្ឋបាល និងសេដ្ឋកិច្ច
**ចូរនិយាយពីរដ្ឋបាលនិងសេដ្ឋកិច្ចនៅសម័យនគរភ្នំ។
◼️ ព្រះរាជាជាស្តេចលើផែនដី សាមន្តរដ្ឋទាំងអស់ត្រូវស្មោះត្រង់នឹងព្រះរាជា ហើយនាំយកសួយសារអាករមកថ្វាយរាល់ឆ្នាំ ប្រជារាស្ត្រត្រូវបង់ពន្ធ ព្រះរាជាបានដោះស្រាយនយោបាយទឹក ធ្វើឱ្យប្រជារាស្រ្តធ្វើស្រែចំការបាន៣ដងក្នុងមួយឆ្នាំ។
◼️ កំពង់ផែអូកែវ ជាកន្លែងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយជនបរទេសដូចជា រ៉ូម ពែក អ៊ីរ៉ង់ ចិន ឥណ្ឌា។
◼️ ផលិតផលនាំចេញមាន៖ មាស ប្រាក់ គ្រឿងអលង្ការ កែវ ក្រវាញ ភ្លុកដំរី កុយរមាស ឈើក្រអូប។
◼️ ផលិតផលនាំចូលមាន៖ សំពត់ព្រែ សូត្រ។