◼️ នៅដើមស័កទី៤ដោយសារពុំនើងផ្នត់បានងើបឡើង បង្កើតបានជាជួរភ្នំ ខ្ពង់រាប វាលទំនាប ទន្លេ បឹង ដែលលាត សន្ធឹងពីជួរភ្នំហិម៉ាល័យរហូតដល់ដែនដីសុវណ្ណភូមិ បង្កើតបានជាទឹកដីរបស់ខ្មែរ ។
១.២ ដើមកំណើតជនជាតិខ្មែរ
**អ្នកដែលសិក្សាស្រាវជ្រាវពីជនជាតិខ្មែរបានខិតខំទាញយកសម្មតិកម្មប្លែកៗពីគ្នាដូចជា៖
ក. ទស្សនៈលោកឈឹម ក្រសេម៖ លោកថាពាក្យខ្មែរបានក្លាយមកពីពាក្យកុមេរុ ដែលជាឈ្មោះជនជាតិ និងប្រទេសរបស់ខ្លួនកាលរស់នៅប្រទេសឥណ្ឌា។
ខ. ទស្សនៈលោកស៊ក សឺដែស៖ លោកថាពាក្យខ្មែរមកពីពាក្យផ្សំរវាងឈ្មោះកម្ពុ និងមេរា។
គ. ទស្សនៈលោកពៅ ឈិន និងសម្តេចជួន ណាត៖
◼️ ទស្សនៈលោកពៅ ឈិន លោកថាពាក្យខ្មែរមកពីពាក្យខេមរៈ។
◼️ ទស្សនៈសម្តេចជួន ណាត មានសង្ឃដីការថា ពាក្យថាខ្មែរទំនងមកពីពាក្យបាលីប្រែថាមនុស្សមានសេចក្តីក្សេមល្អ។
ឃ. ទស្សនៈលោកឆត្រា ប្រេមឬឌី៖ លោកថាពីបុរាណប្រទេសខ្មែរចែកជាពីរផ្នែក ខាងលើហៅថាជាន់លើខាងក្រោមហៅថាក្រោមពូជ។
ង. ទស្សនៈលោកកេង វ៉ាន់សាក់៖ លោកថាខ្មែរក្លាយមកពីពាក្យ ក + មេ
◼️ ក៖ មាននាទីឱ្យន័យរបស់ពាក្យកាន់តែខ្លាំងឡើង។
◼️ មេ៖ ខ្មែរនិយមស្ត្រីជាធំក្នុងគ្រួសារ ឬនិយមមេ រីឯពាក្យកម្ពុជាក្លាយមកពីពាក្យ ក+ពូជជា ។ ពូជជា មកពីខ្មែរយើងពុំដែលធ្វើខ្ញុំកញ្ជះនរណាឡើយ។
**តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកប្រាជ្ញបរទេស អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ និងនរវិទូបានសន្និដ្ឋានថា ខ្មែរជាជនជាតិដើមមួយស្ថិតក្នុងអំបូរខ្មែរ-មន ដែលកើតចេញពីពូជមេឡានេស៊ីយាងនិងឥណ្ឌូនេស៊ីយាង រស់នៅលើទឹកដីសុវណ្ណភូមិតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ។
II. ស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា
ក. ស្ថានីយយុគថ្មបំបែក (៦០០.០០០ ដល់ ១២.០០០ឆ្នាំ មុនគ.ស)៖ មានស្ថានីយស្រែស្បូវ ឆែ្ក ស្រែ ឬស្សី កន្ទួត...។
ខ. ស្ថានីយយុគថ្មរំលីងប្ញុសំលៀង (៨០០០ ដល់ ២០០០ឆ្នាំ មុនគ.ស)៖ មានស្ថានីយល្អាងស្ពាន ភ្នំល្អាង ក្បាលរមាស...។
គ. ស្ថានីយយុគលោហៈ (២០០០ ដល់ ១០០ឆ្នាំ មុនគ.ស)៖ មានស្ថានីយភូមិមូល អង្គរបុរី ម្លូព្រៃ អន្លង់ផ្តៅ...។
III. អរិយធម៌សម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ
◼️ មនុស្សនៅសម័យយុគថ្មបំបែកចេះប្រើមែកឈើ ឆ្អឹងសត្វ និងដុំថ្មធ្វើជាអាវុធសម្រាប់ការពារ ខ្លួនពីសត្វសាហាវចេះស៊ីសាច់ឆ្អិន ចេះស្លៀកពាក់ពីស្បែកសត្វ ចេះពិចារណា ចេះគោរព បុរស ហើយរស់នៅក្នុងរូងភ្នំ។
៣.២ អរិយធម៌យុគថ្មរំលីងឬសំលៀង
◼️ មនុស្សនៅសម័យយុគថ្មរំលីងចេះយកថ្មទៅសំលៀងឱ្យមានមុខស្រួចដើម្បីធ្វើជាឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ចេះសង់ផ្ទះផុតពីដី នៅតាមមាត់ទឹក ចេះចិញ្ចឹមសត្វ ចេះត្បាញសរសៃរុក្ខជាតិធ្វើជាសំលៀកបំពាក់។
៣.៣ អរិយធម៌យុគលោហៈ
◼️ មនុស្សនៅសម័យយុគលោហៈចេះយកលោហៈធ្វើជាឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ ចេះប្រើប្រាស់សត្វ ជំនួសកម្លាំងមនុស្ស ចេះត្បាញកញ្ជើ ល្អី ចេះធ្វើសំលៀកបំពាក់ពីសំឡី និងចេះធ្វើស្នាច។
៣.៤ ជីវភាពរស់នៅក្នុងសម័យបុរេប្រវត្តិ
**តើខ្មែរសម័យបុរេប្រវត្តិរស់នៅដូចម្តេច? ប្រកបរបរអ្វីខ្លះ?
◼️ ខ្មែរសម័យបុរេប្រវត្តិរស់នៅជាកុលសម្ព័ន្ធក្នុងរូងភ្នំ លុះក្រោយមកគេសង់ផ្ទះខ្ពស់ផុតពីដី និងរស់នៅតាមមាត់ទឹក។ ហើយប្រកបរបរកសិកម្ម នេសាទ បរបាញ់សត្វ ចិញ្ចឹមសត្វ ដាំដំណាំនិងបេះផ្លែឈើ។
**តើខ្មែរសម័យបុរេប្រវត្តិមានជំនឿដូចម្តេច?
◼️ ខ្មែរសម័យបុរេប្រវត្តិមានជំនឿលើគុណ ទោស បុណ្យ បាប ស្គាល់អំពើល្អ អាក្រក់ ចេះគោរពដូនតាចាស់ស្រុក គោរពដើមឈើធំៗ និងព្រលឹងខ្មោច ពួកគេបញ្ចុះសពបញ្ឈរជង្គង់ ឬដេកផ្ងារ ហើយដាក់គ្រឿងអលង្ការ និងប្រដាប់ប្រើប្រាស់ទៅជាមួយសព។