(ជ២) មេរៀនទី១៖ (សង្ខេបមេរៀន) បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា (តចប់)

ជំពូកទី២  ប្រវត្តិសាស្ក្រកម្ពុជា

មេរៀនទី១  បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា

ពន្យល់ពាក្យ

• ប្រវេសន៍          ៖ ការចូលមករស់នៅក្នុងប្រទេសណាមួយ ការតាំងនៅ ចំណាកស្រុក។

• នរៈវិទូ             ៖ អ្នកដែលសិក្សាពីមនុស្ស។

• បុរេប្រវត្តិ         ៖ ប្រវត្តិ ឬរឿងរ៉ាវ ព្រឹត្តិការណ៍ដែលកើតឡើងមុនសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រ។

• សុវណ្ណភូមិ       ៖ ទឹកដីមាស(សំដៅលើទឹកដីដែល មានជីជាតិសម្បូរធនធានធម្មជាតិដ៏អស្ចារ្យ)។

• នរៈវិទូ             ៖ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវពីពូជមនុស្ស។

• អម្បូរ              ៖ ពូជពង្ស វង្សត្រកូល។

• ទស្សនៈ           ៖ ការយល់ឃើញ។

• ប្រវេសន៍          ៖ អ្នកដែលចាកចោលទឹកដីកំណើតរបស់ខ្លួនទៅរស់នៅប្រទេសគេ ដោយមិនវិលត្រឡប់មកវិញ។

• យុគ                ៖ អាយុ, កាល, គ្រា, សម័យ (ដំណើរ)។ 

• ចរកជន        ​​   ៖ ជនដែលរស់នៅដោយផ្លាស់ប្តូរទីកន្លែង។

១. ដើមកំណើតដីខ្មែរ 

+​ បើគេនិយាយពីជនជាតិដើមនៅអាស៊ីអាគ្នយ៍ គេច្បាស់ជានិយាយពីជនជាតិខ្មែរ.មន។

+ នៅដើមស័កទី១ គេបានជួបប្រទះនឹងពំនើងផ្នត់ពីរ គឺកាលេដូន្យាង និងអ៊ែរស៊ីន្យាង។

+ ទឹកដីខ្មែរមានដើមកំណើតនៅដើមសក័ទី៤ ដែលលាតសន្ធឹងពីជួរភ្នំហិមាល័យរហូតមកដល់

   ភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (ដែនដីសុវណ្ណភូមិ)។

២. ដើមកំណើតនៃជនជាតិខ្មែរ

២.២. ទស្សនៈថាខ្មែរគឺឥណ្ឌា ឬឥណ្ឌាទី២

+ តាមទស្សនៈលោកឈឹមក្រសេម អៃម៉ូលីយេ និងឡឺគ្លែរបានយល់ថាខ្មែរជាជនជាតិដូចម្តេច?

- តាមទស្សនៈលោក ឈឹមក្រសេម អៃម៉ូលីយេ និងឡឺក្លែរ បានយល់ថាខ្មែរគឺជាឥណ្ឌាមកពី

  ភូមិភាគខាងជើង មកដើម្បីផ្សព្វផ្សាយ សាសនា ភាសា អក្សរសិល្ប៍ និងរដ្ឋបាលគ្រប់គ្រង។

២.២. ទស្សនៈថាខ្មែរគឺជាជនជាតិប្រវេសន៍

+ តាមទស្សនៈលោកហេនគ្រិកគែន លោកអាឌីម៉ាឡឺគ្លែរ លោក ប៉ូលបេណឺឌីស្ត

   លោកព្យែរគូរូបានលើកឡើងថាខ្មែរជាជនជាតិដូចម្តេចដែរ?

- តាមទស្សនៈលោកហេនគ្រិកគែន អាឌីម៉ាឡឺក្លែរ ប៉ូលបេណឺឌីស្ត និងព្យែរគូរូ បានយល់ថាខ្មែរគឺជា

  ​​​ជនជាតិប្រវេសនម៍កពីឥណ្ឌា។

​​​២.៣. ទស្សនៈថាខ្មែរគឺជាជនជាតិពិសេស

+ តាមទស្សនៈលោកប៊ែរណាតភីលីព គ្រោស្ល៊ីយេ និងលោកម៉ាសែលតាឡាបូតបានលើកឡើងថាខ្មែរ

  ជាជនជាតិដូចម្តេចដែរ?

-​ តាមទស្សនៈលោក ប៊ែរ ណាតភីលីព គ្រោស៊ីយេ និងម៉ាសែលតាឡាបូត បានយល់ថាខ្មែរ

  គឺជាជនជាតិពិសេសស្ថិតនៅក្នុង អម្បូរខ្មែរ-មន។

២.៤ សន្និដ្ឋាន

+ តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកបុរាណវិទ្យាទាំងបរទេស និងទាំងជនជនជាតិខ្មែរបានឱ្យដឹងច្បាស់ថា

   ខ្មែរជាជនជាតិដូចម្តេច?

- តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកបុរាណវិទ្យាទាំងបរទេស និងទាំងជនជនជាតិខ្មែរបានឱ្យដឹងច្បាស់ថាខ្មែរ

  ជាជនជាតិស្ថិតក្នុងអម្បូរ​ ខ្មែរ-មន​ដែលកើតចេញពីពូជឥណ្ឌូណេស៊ីយាង និងមេឡាណេស៊ីយាងរស់នៅ

  លើទឹកដីសុវណ្ណភូមិនេះរាប់សែនឆ្នាំមុនគ.ស. ។

៣. ផែនទីស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា

(ផែនទីស្ថានីយបុរេប្រវត្តិខ្មែរ) 

៤. យុគសម័យនិងស្ថានីយបុរេប្រវត្តិខ្មែរ

\( \diamond \) គេចែកបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរជាបីយុគសម័យគឺ ៖

• យុគថ្មបំបែក

• យុគថ្មរំលីង

• យុគលោហៈ

៤.១. យុគថ្មបំបែក  (ចាប់ពីឆ្នាំ៦០០.០០០ ដល់១២.០០០មុនគ.ស.)

+ ស្ថានីយនៅក្នុងយុគថ្មបំបែកមាន ៖

- ស្ថិតនៅចន្លោះខេត្តក្រចេះនិងស្ទឹងត្រែងមានស្ថានីយស្រែស្បូវ ឆែប ស្នួល កន្ទួត ស្រែ...។

៤.២. យុគថ្មរំលីង ៖ (ចាប់ពីឆ្នាំ៨.០០០ ដល់២.០០០មុនគ.ស.)

\( \diamond \) ស្ថានីយនៅក្នុងយុគថ្មរំលីងមាន ៖

• ស្ថានីយល្អាងស្ពាន (ចន្លោះខេត្តប៉ៃលិន-បាត់ដំបង)

• ស្ថានីយសំរោងសែន (នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង) 

• ស្ថានីយភ្នំល្អាង (នៅខេត្តកំពត)

• ស្ថានីយក្បាលរមាស (នៅខេត្តកំពត) 

• ស្ថានីយតំបន់អង្គរ (នៅខេត្តសៀមរាប)

• ស្ថានីយអូរកែវ (នៅកម្ពុជាក្រោម) ។

៤.៣. យុគលោហៈ ៖ (ចាប់ពីឆ្នាំ២.០០០ដល់១០០មុនគ.ស.)

\( \diamond \) ស្ថានីយនៅក្នុងយុគថ្មរំលីងមាន ៖

• សំណង់ដីរាងមូល(នៅចន្លោះខេត្តកំពង់ចាម ឡាបាសៀក)

• ស្ថានីយភូមិមូល(នៅខេត្តកំពង់ចាម)

• ស្ថានីយពញាក្រែក(នៅខេត្តកំពង់ចាម)

• ស្ថានីយអង្គរបុរី(នៅខេត្តតាកែវ)

• ស្ថានីយម្លូរព្រៃ(នៅខេត្តព្រះវិហារ)

• ស្ថានីយអន្លង់ផ្តៅ(នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង) ។