(ជ៣) ​មេរៀនទី១៖ (សង្ខេបមេរៀន) ប្រទេសចិនបុរាណ

ជំពូកទី៣  ប្រវត្តិសាស្ក្រតំបន់ចិន និងឥណ្ឌា

មេរៀនទី១  ប្រទេសចិនបុរាណ

ពន្យល់ពាក្យ

• ពានរ               ៖ សត្វស្វា ។

• អនារ្យជន        ៖ ជនអាក្រក់ ជនឃោរឃៅ ជនគ្មានប្រទេស ដើរឈ្លានពានគេ ។

• បដិសន្ធិ          ៖ កំណកំណើត ការចាប់កំណើត។

• បះបោរ           ៖ ផ្អើលជ្រួលជ្រើម  ធ្វើអំពើអ្វីមួយដែលទាស់ខុសនឹងច្បាប់បញ្ញាត្តិសម្រាប់ប្រទេស ។

• ព្រះពស្ត្រ         ៖ គ្រឿងស្លៀកដណ្ដប់ សំពត់សម្រាប់ក្សត្រយ៍ ។

• សក្ការៈ            ៖ ការធ្វើគោរព, សេចក្តីគោរព, ការធ្វើបដិសណ្ឋារដោយគោរព, តង្វាយជំនូន, គ្រឿងបូជា ។

• អភិជន           ៖ ជនមានទ្រព្យសម្បត្តិមានអំណាច ។

• បូជាយញ្ញ        ៖ ការសែនព្រេងតាមលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ផ្សេងៗមានពិឃាតសត្វអារសាច់បូជាភ្លើងជាដើម ។

• លទ្ធិ                ៖ ការឃើញ សេចក្តីយល់ឃើញ សេចក្តីប្រកាន់ជំនឿ ការប្រកាន់តាមយោបល់របស់ខ្លួន ឬតាមទម្លាប់ ។

• បណ្ឌិត            ៖ ជនអ្នកមានប្រាជ្ញា ឈ្មោះបណ្ដាជនអ្នកប្រព្រឹត្តល្អគឺអ្នកកាន់សុចរិតអ្នកមានចំណេះ ។

• ខុងជឺ              ៖ ជាបណ្ឌិតដំបូងបង្អស់នៅប្រទេសចិន។ គាត់ជាអភិជនតូចតាចម្នាក់បានសិក្សាគម្ពីរបុរាណយ៉ាងជ្រៅជ្រះ ។

• តាវ                 ៖ ជាទស្សនវិជ្ជា ស្វែងរកទិសដៅដូចលទ្ធិខុងជឺដែរ  ។

១. ប្រភពប្រវត្តិសាស្រ្តចិន

+ ក្នុងចំណោមបណ្ដាប្រទេសក្នុងអាស៊ីចុងបូព៌ាតើប្រទេសណាមានអរិយធម៌ចាស់ជាងគេ?

- ក្នុងចំណោមបណ្ដាប្រទេសក្នុងអាស៊ីចុងបូព៌ាប្រទេសដែលមានអរិយធម៌ចាស់ជាងគេ គឺប្រទេសចិន។ 

+ តើប្រទេសចិនមានប្រវត្ដិសាស្រ្ដតាំងពីពេលណា?

- ប្រទេសចិនមានប្រវត្ដិសាស្រ្ដចំនួន បួនពាន់ឆ្នាំមកហើយ។

+ តើប្រវត្ដិសាស្រ្ដប្រទេសចិនមាននៅតំបន់ណា? 

- ប្រវត្ដិសាស្រ្ដប្រទេសចិនមាននៅតំបន់ ទន្លេលឿង ឬទន្លេ ហ៊ងហឺ។

+ តើគេរកឃើញឆ្អឹងមនុស្សដើម ឬមនុស្សពានរ (ស៊ីណង់ត្រូប) នៅក្នុងឆ្នាំណា?

- នៅក្នុងឆ្នាំ១៩២៤ គេបានរកឃើញឆ្អឹងមនុស្សដើម ឬមនុស្សពានរ (ស៊ីណង់ត្រូប)។

+ តើជនជាតិចិនមានដើមកំណើតចេញមកពីចំណោមជនជាតិអ្វី? 

 - ជនជាតិចិនមានដើមកំណើតចេញមកពីចំណោមជនជាតិពូជ ម៉ុងហ្គោល។

២. រាជវង្សដើម

+ តើរាជវង្សព្រេងនាយចិនឈ្មោះអ្វី? នរណាជាអ្នកបង្កើត?  

- រាជវង្សព្រេងនាយចិនឈ្មោះ រាជវង្សស្យា។ បង្កើតឡើងដោយវិស្វករ តាយុ។

\( \diamond \) បានជារាជវង្សស្យាជារាជវង្សព្រេងនាយ ឬរាជវង្សដើមព្រោះ៖

• • • • • រាជវង្សស្យាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយវិស្វករ តាយុ

        • ប្រហែលពីឆ្នាំ ២១០០ដល់ ១៦០០ឆ្នាំមុនគ.ស.។

+ តើមានភស្ដុតាងអ្វីខ្លះដែលបញ្ជាក់ថារាជវង្សស្យាជារាជវង្សដើម?

\( \diamond \) ភស្ដុតាងដែលបញ្ជាក់ថារាជវង្សស្យាជារាជវង្សដើម គឺ៖

            ការរកឃើញសភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នារវាងគ្រឿងចានក្បានព៌ណ ក្បាច់គូទខ្យង នៅយ៉ាងចូវក្នុងខេត្តហ៊ួណាន

និងក្នុងខេត្តកាន់ស៊ូទៅនិងគ្រឿងចានពណ៌ក្នុងយុគថ្មរំលីងក្នុងភូមិភាគអ៊ុយក្រែន និងរ៉ូម៉ានី។

+ តើរាជវង្សសាងបានប្ដូររាជធានីចំនួនប៉ុន្មានដង? នៅភូមិភាគណា ? 

- រាជវង្សសាងបានប្ដូររាជធានីចំនួន ប្រាំពីរដង នៅឯភូមិភាគខាងជើង ខេត្តយូណាន។

+ ចូរប្អូនរៀបរាប់ពីអរិយធម៌រាជវង្សសាង។ 

- តាមអរិយធម៌សាងគឺ មានសិល្បៈផើងសំរឹទ្ធជាតំណាងបានឱ្យដឹងថាព្រានព្រៃ

  និងអ្នកកាប់ឈើប្រហែលជាមានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់ជាងកសិករ ។

- ទីក្រុងជាមជ្ឈមណ្ឌលយោធា និងសាសនា ព្រមទាំងជាទីលំនៅដ្ឋានរបស់អភិជន

- ទីក្រុងសុទ្ធតែមានកំពែង សម្រាប់ការពារ។

៣.  រាជវង្សស៊ូ

+ តើមូលហេតុអ្វីបានជាប្រជាជនចិនស្អប់ខ្ពើមព្រះមហាក្សត្រសាង ព្រះនាម ចូវ ស៊ីន? 

- មូលហេតុបានជាប្រជាជនចិនស្អប់ខ្ពើមព្រះមហាក្សត្រសាង ព្រះនាម ចូវ ស៊ីនព្រោះ

   ក្សត្រ ចូវស៊ីន ព្រះអង្គល្បីខាងប្រព្រឹត្តអំពើឃោរឃៅ និងពុករលួយ ។

+ តើនរណាជាអ្នកបង្កើតរាជវង្ស ស៊ូ ឡើង? 

- អ្នកដែលបង្កើតរាជវង្ស ស៊ូឡើងគឺ វូវ៉ាង។

+ ក្រោយពីបានបង្កើតរាជវង្សស៊ូឡើង តើរាជវង្សនេះមានស្ថានភាពដូចម្តេច?  

- ស្ថានភាពក្រោយពីបានបង្កើតរាជវង្សស៊ូឡើង រាជវង្សនេះ មានការវាយលុក

  ពីពួកជនខាងលិចត្រង់ប្រទេសចិនកណ្ដាលក្នុងឆ្នាំ៧៧១ មុនគ.ស. រាជវង្សស៊ូ

  ខាងកើតក៌បាត់បង់បន្តិចម្តងៗនូវគុណភាពអ្នកចម្បាំង ព្រមទាំងអំណាច

  គ្រប់គ្រងប្រទេស។

៤. ចិនបុរាណ

៤.១. ទស្សនៈចិនបុរាណ

+ តើទស្សនៈចិនបុរាណសំខាន់ៗមានឈ្មោះអ្វីខ្លះ?  

- ទស្សនៈចិនបុរាណសំខាន់ៗមានឈ្មោះ

- លទ្ធិខុងជឺ និងលទ្ធិតាវ។

+ មូលហេតុអ្វីដែលនាំឱ្យមានការលេចឡើងទស្សនៈចិនបុរាណ? 

- មូលហេតុបានជាមានការលេចឡើងទស្សនះចិនបុរាណព្រោះ៖ នៅពេលដែលរបបសក្តិភូមិរាជវង្សស៊ូ

  ដួលរលំប្រទេសចិនបានជួបរបបអនាធិតេយ្យចាប់ពីសតវត្សទី៦ រហូតដល់សតវត្សទី៣ មុនគ.ស.។

ក. លទ្ធិខុងជឺ

+ តើបណ្ឌិតដំបូងគេបង្អស់មានឈ្មោះអ្វី? ហើយកើតក្នុងឆ្នាំណា និងស្លាប់នៅក្នុងឆ្នាំណា?

- បណ្ឌិតដំបូងគេបង្អស់មានឈ្មោះថា ខុងជឺ ហើយកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ៥៥១ និងស្លាប់ប្រហែលក្នុងឆ្នាំ

  ៤៧៩មុនគ.ស. នៅក្នុងរាជាណាចក្រមួយឈ្មោះ លូ ។

+ តើលទ្ធិខុងជឺ ចែងអំពីអ្វី? 

- លទ្ឋិខុងជឺ ចែងអំពី ៖ការកំណត់លក្ខណៈសម្បត្ដិដ៏វិសេសវិសាលរបស់មនុស្សល្អ ដែលបានពីការអប់រំ

  តាមការរៀនសូត្រជាជាងការរៀនច្បាំង ហើយដែលខិតខំប្រឹងប្រកាន់ ឫកពាត្រឹមត្រូវធ្វើកាយវិការ

  និងអាកប្បកិរិយាតាមទំនៀមទម្លាប់ ។ គាត់ប្រដៅឱ្យចេះគិតពិចារណាជានិច្ចកាល ហើយខំព្យាយាម

  ហ្វឹកហ្វឺនខ្លួនឯងឥតឈប់ឈរ ។

ខ. លទ្ធិតាវ

+ តើលទ្ធិតាវបង្កើតឡើងដោយអ្នកណា?  

- លទ្ធិតាវបង្កើតឡើងដោយ ទស្សនវិទូ ឡាវសឺ។

+ ចូរពណ៌នាអំពីលទ្ធិតាវ។ 

- លទ្ធិតាវនិយាយអំពី របៀបរៀបរយក្នុងពិភពលោកដែលអាស្រ័យលើមូលភាពពីរយ៉ាងគឺ

   មូលភាពយិន និងមូលភាពយ៉ាង ។ មូលភាពយិន សំដៅទៅលើ រដូវ រងា ភេទស្រី សេចក្ដីទុក្ខព្រួយ ឬភាពរួញក្ដោប ។

   មូលភាពយ៉ាង សំដៅទៅលើ រដូវក្ដៅ ភេទប្រុស សេចក្ដីសុខសប្បាយ ឬភាពលូតលាស់។

៤.២. សង្គមចិនបុរាណ

+ តើជីវភាពប្រជាជនចិននាសម័យបុរាណ មាន លក្ខណៈដូចម្តេច?

- ជីវភាពប្រជាជនចិននាសម័យបុរាណគឺ សម្របតាមបំលាស់ប្តូរនៃរដូវគឺ៖

• • • • • រដូវរងា (ស្រីៗធ្វើការក្នុងផ្ទះ ) 

        • រដូវស្លឹកឈើលាស់(គេធ្វើស្រែចម្ការ)

        • រដូវក្ដៅ(គេរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ )

        • រដូវស្លឹកឈើជ្រុះ(គេធ្វើបុណ្យនិងរៀបចំខ្លួនទទួលរដូវរងា) ។ 

- ហើយប្រជាជនចិនភាគច្រើនប្រកបរបរកសិកម្ម និងនេសាទ។

៤.៣. ជំនឿសាសនា

+ តើសាសនាចិនមានលក្ខណៈដូចម្ដេច? 

- សាសនាចិនមានជំនឿ ៖

- សាសនាជំនាន់បុរាណមានបំណងសូមឱ្យមេឃជួយ កសិកម្ម។

- នៅលើមេឃមានអាទិទេពធំមួយសោយរាជ្យ ចំណែកនៅលើផែនដីមានស្តេចមួយអង្គ

- ក្នុងឋានៈជាបុត្រានៃអាទិទេព ឬស្តេចឋានៈលើ ព្រះមហាក្សត្រមានសមត្ថកិច្ចសុំទឹកភ្លៀង

   កំណត់ ប្រតិទិនកសិកម្ម។

- បុណ្យសំខាន់ជាងគេប្រហែលត្រូវរៀបចំក្រោយពេល ច្រូតកាត់

- ចាប់តាំងពីសម័យនោះហើយ ដែលមានកើត សក្ការៈ ដូនតាក្នុងចំណោមពួកអភិជន និងសក្ការៈ ទេពតាដី

  មានពិធីបូជាយញ្ញ ដែលនាំឱ្យមានការសម្លាប់សត្វ ហើយជូនកាលសម្លាប់រហូតដល់មនុស្សទៀតផង។