ជំពូកទី១ ពិភពលោក
មេរៀនទី២ ប្រទេសអេហ្ស៊ីបបុរាណ
ពន្យល់ពាក្យ
-
នីល ៖ ទន្លេមួយនៃទ្វីបអាហ្វ្រិកមានប្រភពនៅបឹងវិចថូរា ហូរកាត់ទីក្រុងគែរ ប្រទេសអេហ្សីបចាក់ទៅក្នុងសមុទ្រ មេឌីទែរ៉ាណេប្រវែង 6500 Km ។
-
អ្វាស៊ីស ៖ លំហមួយដែលមានមនុស្សរស់នៅ និងដាំដំណាំបានដោយសារវត្តមាននៃទឹក ។
-
ស្ថិតសេ្ថរ ៖ ដែលឋិតនៅយូរ, អង្វែង, ដែលតាំងនៅមាំមួន, ខ្ជាប់ខ្ជួន,ដែលជាប់បានយូរ ។
-
ដីសណ្ដ ៖ គឺដីត្រីកោណដែលដុះលយចូលទៅក្នុងសមុទ្រ ។
-
ផារ៉ាអុង ៖ គោរម្យងាស្ដេចអេហ្ស៊ីប ដែលជាវណ្ណៈខ្ពស់បំផុត ។
-
ប៉ាពីរូស ៖ ដើមត្រែងប្របុសធំៗ ។
-
ពីរ៉ាមីត ៖ ចេតិយ ឬប្រាសាទរាងសាជីជ្រុង បួនជ្រុងដែលសាងសង់ដោយព្រះចៅផារ៉ាអុង ។
-
អក្សរក្រម ៖ អក្សរតាមលំដាប់ក្បួន ។
១. ស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រ
+ ចូរនិយាយពីស្ថានភាពភូមិសាស្រ្តនៅអេហ្ស៊ីបសម័យបុរាណ។
- ស្ថិតនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកប៉ែកខាងកើតនៃវាលខ្សាច់សាហារ៉ាក្បែរសមុទ្រក្រហម ។
+ ដើម្បីការពារពីការវាយលុករបស់សត្រូវ តើប្រទេសអេហ្ស៊ីបមានរបាំងការពារធម្មជាតិអ្វីខ្លះ? ចូរបញ្ជាក់។
- ផ្នែកខាងត្បូង មានល្បាក់ទឹកធ្លាក់
- ផ្នែកខាងកើតនិងខាងលិច មានវាលខ្សាច់
- ផ្នែកខាងជើង មានសមុទ្រមេឌីទែរ៉ានេ
+ទន្លេនីលបានផ្តល់នូវសារៈប្រយោជន៍ជាច្រើនដូចជា ៖
- ជាកន្លែងនាវាចរ
- សម្បូរត្រី
- ដីមានជីជាតិ
- ងាយស្រួលប្រើប្រាស់ទឹក
- ងាយស្រួលខាងកសិកម្ម... ។
+ បើពុំមានទឹកទន្លេនីលនោះទេប្រទេសអេហ្ស៊ីបនឹងពោរពេញដោយវាលខ្សាច់ដ៏ក្តៅរោលរាល។
+ ប្រជាជនអេហ្ស៊ីបបាននិយាយថាទន្លេនីលគឺជាទន្លេដែលព្រះប្រទាន។
២. ប្រវត្តិសាស្ត្រអេហ្ស៊ីប
២.១. ការស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រ
+ ដើម្បីស្គាល់ពីអេហ្ស៊ីបបុរាណតើគេធ្វើដូចម្តេច?
- នៅឆ្នាំ១៨២២ អ្នកប្រាជ្ញជនជាតិបារាំងឈ្មោះសំប៉ូល្យុងទទួលជ័យជំនះក្រោយពីបានសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងបកប្រែលើសិលាចារឹកមួយផ្ទាំងដែលសសេរជាបីអក្សរគឺ អក្សររូបអក្សរកុប
និងអក្សរក្រិចហើយបានធ្វើឱ្យគេដឹងពីដំណើរប្រវត្តិសាស្រ្តអេហ្ស៊ីបបុរាណចាប់តាំងពីពេលនោះមក។
២.២. ដំណើរប្រវត្តិសាស្ត្រ
+ គេចែកសម័យដ៏រុងរឿងរបស់អេហ្ស៊ីបជាបីសម័យ គឺ ៖
- សម័យចក្រភពបុរាណ៖ (២៨០០ដល់២២០០មុនគ.ស.) មានទីក្រុងឈ្មោះម៉មភីស។
- សម័យចក្រភពកណ្តាល៖ (២១០០ដល់១៦៥០មុនគ.ស.) មានទីក្រុងឈ្មោះតែប។
- សម័យចក្រភពថ្មី៖ (១៥៥០ដល់១១០០មុនគ.ស.) មានទីក្រុងឈ្មោះតែប។
២.៣. ការធ្លាក់ចុះ
+ អេស៊ីបត្រូវបានពួកបរទេសចូលលុកលុយជាញឹកញាប់ដូចជាពួក អាស៊ីរី ពែក ក្រិច និងរ៉ូម។
+ នៅឆ្នាំ៦៦៤មុនគ.ស. ពួកអាស៊ីរីចូលលុកលុយអេហ្ស៊ីបនិងវាយយកទីក្រុងតែប លុះក្រោយមក
ស្តេចអេហ្ស៊ីបឈ្មោះ សាអ៊ីស និងណេចាវបានបណ្តេញពួកអាស៊ីរីឱ្យចេញពីអេហ្ស៊ីបវិញ។
៣. វណ្ណៈសង្គម
+ នៅក្នុងសង្គមអេហ្ស៊ីបបុរាណគេចែកមនុស្សជា៤ វណ្ណៈ គឺ ៖
- ព្រះចៅផារ៉ាអុង ៖ ជាបុត្ររបស់អាទិទេព
- បុព្វជិត ៖ ជាអ្នករៀបចំខាងសាសនា
- មន្ត្រី ៖ ជាអ្នកទទួលកិច្ចការបន្តពីព្រះចៅផារ៉ាអុង
- រាស្ត្រតូចតាច ៖ ប្រកបរបរកសិកម្ម និងសិបក្បម្ម
+ សិបក្បម្មសំខាន់ៗរបស់អេហ្ស៊ីបបុរាណមានដូចជា ៖
- ជាងតម្បាញ
- ជាងឈើ
- ជាងដែក
- ជាងគំនូរ
- ជាងកំបោរ
- ជាងទង...។
៤. សាសនាអេហ្ស៊ីបបុរាណ
- បុរាណវត្ថុទាំងឡាយដែលគេជួបប្រទះនៅប្រទេសអេហ្ស៊ីបច្រើនតែ វិហារ និងចេតិយ។
៤.១. ជំនឿ
+ អាទិទេពសំខាន់ៗរបស់អេហ្ស៊ីបមានពីរគឺ
- អាទិទេពហូរូស
- និងអាទិទេពរ៉ា ។
៤.២. វិហារ
+ នៅអេហ្ស៊ីបបុរាណ តើគេចាត់ទុកវិហារគឺជាអ្វី?
- គេចាត់ទុកវិហារគឺជាទីលំនៅរបស់អាទិទេព ជនសាមញ្ញមិនអាចចូលបានទេ គមានតែជនដែលមានឋានៈខ្ពស់ៗដូចជា ស្តេច បុព្វជិត និងមន្ត្រីទើបអាចចូលបាន ។
៤.៣. ចេតិយ
+ នៅអេហ្ស៊ីបបុរាណ តើគេចាត់ទុកចេតិយគឺជាអ្វី?
- សម្រាប់ថែរក្សាសពមិនអោយរលួយ គឺការថែរក្សាសពបែបម៉ូមីសពនៅក្នុងចេតិយ ចេតិយធំៗ មានរាង
ជាសាជីជ្រុងសម្រាប់ព្រះចៅផារ៉ាអុងឬមន្រ្តីមានឋានៈខ្ពស់ ។
Last modified: Wednesday, 20 August 2025, 4:25 PM
