(ជ៤) មេរៀនទី២៖ (មេរៀនសង្ខេប) ប្រជាជនពិភពលោកនៅដើមសហស្សវត្សទី៣

និយមន័យ

◾ រយៈពេលកើនទ្វេ៖ ជាកំឡុងពេល ឬរយៈពេលដែលប្រជាជននៅក្នុងតំបន់ ឬប្រទេសណាមួយកើនដល់ ១០០% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។
◾ ទម្ងន់ប្រជាសាស្រ្ត៖ ចំនួនប្រជាជនច្រើនបង្កបញ្ហាក៏ច្រើនចំពោះសង្គម មានស្បៀងអាហារ ការសិក្សាអប់រំសុខភាព និងអនាម័យជាដើម។
◾ ភាពចំណាស់នៃប្រជាជន៖ គឺជាទម្រង់ប្រជាជនដែលក្នុងនោះចំនួនមនុស្សពេញវ័យមានច្រើនជាងចំនួនកុមារ។
◾ អត្រាកំណើនធម្មជាតិ៖ គឺជាចំនួនមនុស្សក្នុងតំបន់មួយ ឬប្រទេសមួយដែលកើនបានក្នុង១ឆ្នាំ ក្នុងចំនួនមនុស្ស ១០០នាក់ គិតជាមធ្យម។
◾ ជំនាន់មនុស្ស៖ មួយជំនាន់មនុស្សគិតពីគម្លាតអាយុមនុស្សចំនួន ៣០ឆ្នាំ។

១. ការប៉ាន់ស្មានចំនួនប្រជាជនតាមតំបន់ធំៗ

        ចំណោលប្រជាសាស្ត្រប្រព្រឹត្តទៅដោយផ្នែកលើរូបមន្តគណិតសាស្ត្រ និងការប្រើប្រាស់អត្រាកំណើនណាមួយជាគោល។ លើសពីនេះគេអាចគណនារយៈពេលកើនទ្វេនៃចំនួនប្រជាជនក្នុងតំបន់មួយ ប្រទេសមួយ ឬក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។ នៅឆ្នាំ ២០២៥ ចំនួនប្រជាជនប្រទេសបចិន និងឥណ្ឌា មួយផ្នែកជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកមួយផ្នែក នឹងបង្ហាញឱ្យឃើញពីគម្លាតរវាងគ្នាយ៉ាងច្បាស់។

        អ្នកប្រជាសាស្ត្រ ធ្វើការប៉ាន់ស្មានចំនួនប្រជាជនពិភពលោកដោយប្រើរូបមន្តគណិតសាស្ត្រ និងការប្រើប្រាស់អត្រាកំណើនណាមួយជាគោល ។ លើសពីនេះគេអាចគណនារយៈពេលកើនទ្វេនៃចំនួនប្រជាជនក្នុងតំបន់មួយ ប្រទេសមួយ ឬក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។

២. ប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេ

        ចំនួនប្រជាជនពិភពលោកតាមឆ្នាំមានដូចជា៖
✔ ៦០០០ ឬ ៧០០០ ឆ្នាំមុនមានចំនួន៥លាននាក់
✔ ឆ្នាំ១៨០០ មាន ២៥០លាននាក់ ទៅ ១ពាន់លាននាក់
✔ ឆ្នាំ១៩៦០ មាន ៣ពាន់លាននាក់
✔ ឆ្នាំ២០០៦ មាន ៦,៥ពាន់លាននាក់
✔ ឆ្នាំ២០២៥ មាន ៨ពាន់លាននាក់។

        យើងមានវិធីសាស្រ្ត ដើម្បីកាត់បន្ថយកំណើនប្រជាជនមាន៖
✔ ពន្យាអាយុរៀបការ
✔ ប្រើវិធីពន្យាកំណើត
✔ អនុវត្តនយោបាយកូនទោល
✔ លើកទឹកចិត្តដល់គ្រួសារមានកូនតិច
✔ ពន្យល់ពីប្រជាជនអោយដឹងពីសារៈសំខាន់កូនតិច។

៣. ការវិវត្តប្រជាសាស្ត្រ

        ការវិវត្តប្រជាសាស្ត្របានបង្កឱ្យមានបញ្ហាប្រែប្រួលចំនួនប្រជាជននៅតាមតំបន់ តាមប្រទេស និងនៅតាមទ្វីបនៅលើពិភពលោកដូចជា កំណើនប្រជាជននៅទ្វីបអាហ្វ្រិក និងតំហយល្បឿននៃកំណើនប្រជាជនដែលទាក់ទងទៅនឹងលទ្ធភាពបង្កកំណើតរបស់ស្ត្រី នយោបាយកំណត់កូនទោលនៅក្នុងប្រទេសចិន ដែលធ្វើឱ្យអត្រាកំណើនប្រជាជនធ្លាក់ចុះនៃទម្រង់ប្រជាជនក្មេងដែលជាបញ្ហារបស់ប្រទេសជាច្រើន។

        នៅឆ្នាំ២០៥០ភពផែនដីនឹងមានប្រជាជនរស់នៅប្រហែល៩ពាន់លាននាក់ដែលកំណើនប្រជាជននេះកើនឡើងខ្លាំងនៅបណ្ដាលប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍកម្រិតទាប ដោយអត្រាកំណើនកើនឡើងទ្វេរដងបើធៀបទៅនឹងប្រទេសឧស្សាហកម្ម។

៤. ប្រាំបួនពាន់លាននាក់នៅឆ្នាំ ២០៥០

        ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ និងប្រទេសអភិវឌ្ឍមានបញ្ហាប្រជាសាស្ត្រមិនដូចគ្នាទេគឺថា៖
✔ នៅក្នុងប្រទេសឧស្សាហកម្មលើកលែងតែសហរដ្ឋអាមេរិកចេញ ការមកដល់នៃអន្តោប្រវេស្តន៍បណ្ដាលឱ្យមានកំណើនប្រជាសាស្ត្រមួយ តែមិនបង្កឲ្យមានមនុស្សជំនាន់ថ្មីទេ
✔ ក្នុងលក្ខខណ្ឌនេះប្រជាជនលោកខាងជើងដែលសព្វថ្ងៃមានចំនួន១.២ពាន់លាននាក់ និងមិនសូវបានកើនឡើងទៀតទេរហូតដល់ឆ្នាំ២០៥០
✔ អង្គការសហប្រជាជាតិ ប៉ាន់ស្មានថានឹងមានតំហយប្រជាសាស្ត្រ នៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់ រុស្ស៊ី អ៊ីតាលី និងប្រទេសផ្សេងទៀតដែលបែកចេញពីសហភាពសូវៀត
✔ ផ្ទុយទៅវិញប្រជាជននៅប្រទេសក្រីក្រនឹងកើនឡើងពីឥឡូវទៅ នៅឆ្នាំ២០៥០ ពី ៥.៣ពាន់លាននាក់ ទៅ ៧.៨ពាន់លាននាក់។