(ជ៤)មេរៀនទី២៖ (សង្ខេបមេរៀន) ផលប្រយោជន៍និងគុណវិបត្តិនៃការប្រើប្រាស់ដីនិងព្រៃឈើ

សេចក្តីផ្តើម

ដី និងព្រៃឈើជាមូលដ្ឋានចំណីអាហារ ដល់ជីវិតដែលរស់នៅលើផែនដី។ បើគ្មានដី និងព្រៃឈើ ជីវិតលើផែនដីក៏គ្មានដែរ។ ដូច្នេះ យើងទាំងអស់គ្នាត្រូវតែធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យមានគុណវិបត្តិនៃការប្រើប្រាស់ដី និងព្រៃឈើ។

១. ផលប្រយោជន័នៃការប្រើប្រាស់ដី និងព្រៃឈើ

ប្រភេទដីនៅប្រទេសកម្ពុជា ផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅតាមតំបន់ រួមមាន៖

·       ដីសិលាក្រែលាយខ្សាច់៖ មាននៅតំបន់ប្រជុំភ្នំ តំបន់មាត់សមុទ្រ និងខ្ពង់រាប។ ផ្តល់ប្រយោជន៍ ចំពោះការលូតលាស់ព្រៃឈើ។

·       ដីក្រហមឬសិលាបាសាល់៖ជាប្រភេទដីដែលទទួលការពុកផុយពីសិលាបាសាល់ហើយមានពណ៌ក្រហម។     ដីប្រភេទនេះមានជីជាតិល្អណាស់សម្រាប់ដំណាំគ្រប់ប្រភេទដូចជា កៅស៊ូ កប្បាស កាផែ តែ សណ្តែក និងដំណាំហូបផ្លែ។ ដីក្រហមស្ថិតនៅខ្ពង់រាប់ទាបៗក្នុងខេត្តកំពង់ចាម និងក្រចេះ ក្រៅពីនេះគែឃើញមាននៅប៉ៃលិន ខ្ពង់រាប បរកែវ និងឆ្លូងលើ។

·       ដីខ្សាច់៖ ដីប្រភេទនេះវិវត្តមកពីល្បាប់ចាស់មាននៅខ្ពង់រាបជិតជើងភ្នំ។ វាមានកម្ពស់ខ្ពស់ជាងនីវ៉ូទឹកស្ទឹង បឹងបួរនារដូវទឹកឡើង។ ហើយវាអាចលិចទឹកក្នុងរយៈពេលខ្លីកាលណាមានទឹកជំនន់ខុសពីធម្មតា។       ដីនេះភាគច្រើនមាននៅខេត្តពោធិ៍សាត់ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ស្ពឺ និងសៀមរាប។

·       ដីល្បាយដីឥដ្ឋ៖ មាននៅតាមទំនាបទាបៗដែលរងនូវទឹកជំនន់ក្នុងរយៈពេលខ្លីពីទន្លេ ឬបឹងដែលនៅក្បែរនោះ។ ដីប្រភេទនេះច្រើនមាននៅប៉ែកខាងត្បូងប្រទេសដូចជាខេត្តព្រៃវែង ស្វាយរៀង កណ្តាល និងតាកែវដែលជាដីស្រែ។

·       ដីល្បាប់៖ ជាប្រភេទដីល្បាយ ឬដីពណ៌ត្នោតដែលមានទម្រង់ជាស្រទាប់វិវត្តខ្សោយនៅលើច្រាំងទន្លេ និងជម្រាលនៃច្រាំង។ ដីនេះកកើតនៅតាមមាត់ទន្លេ និងខ្នងជម្រាលទំនាបក្រោយតំបន់មាត់ទន្លេ ហើយតំបន់ក្រោយមាត់ទន្លេដែលជាកន្លែងដាំស្រូវដឺសំខាន់មួយតែងតែលិចទឹកនិងទទួលល្បាប់ថ្មីនៅរដូវវស្សារាល់ឆ្នាំ។ ដីនេះភាគច្រើនមាននៅខេត្តកណ្តាល ព្រៃវែង ក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង និងរាជធានីភ្នំពេញ។

v ចំពោះព្រៃឈើក៏មានសារៈសំខាន់ចំពោះការផ្គត់ផ្គង់ជាគ្រឿងសំណង់លំនៅដ្ឋានធ្វើឱ្យមានភ្លៀងធ្លាក់  ទៀងទាត់ ការពារដីកុំឱ្យទឹកហូរច្រោះ ស្រូបពន្លឺព្រះអាទិត្យ និងឧស័ន្មកាបូនិច...។

២.​ គុណវិបត្តិនៃការប្រើប្រាស់ដី និងព្រៃឈើ

ការប្រើប្រាស់ដីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កំពុងជួបវិបត្តិយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារតែប្រជាជន​ប្រើប្រាស់ជីគីមី ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត ធ្វើដំណាំតែមួយមុខ នាំឱ្យដីរេចរឹល និងខ្សោះជីជាតិ។

ការប្រើប្រាស់ឈើមិនចំបទដ្ឋាន ក៏ផ្តល់ផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដែរដូចជា៖

·       ការបាត់បង់ជម្រកសត្វព្រៃ និងមច្ឆាជាតិ

·       បាត់បង់គម្របដីលើ

·       ដីខ្សោះជីជាតិ

·       ដីក្តាំង

·       កើនឡើងនៃសីតុណ្ហភាព

·       ជួបគ្រោះរាំងស្ងួត

·       គ្រោះទឹកជំនន់

និងស្ទឹង បឹង ទន្លេ ឆាប់រាក់។