ភ្នែក ជាសរីរាង្គគំហើញវាផ្ដល់ព័ត៌មានជាង៨០% ដែលយើងទទួលបានពីពិភពខាងក្រៅ។ ភ្នែកមាននាទីប្រមូលផ្ដុំកាំរស្មីពន្លឺពីមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញខ្លួនយើងហើយបង្កើតជារូបភាពនិងប្រាប់ទៅខួរក្បាលពីរូបភាពនោះ។ ខួរក្បាលចាប់យករូបភាពពីភ្នែកខាងឆ្វេង និងភ្នែកខាងស្ដាំ
ហើយសំយោគបញ្ចូលគ្នាទៅជារូបភាពតែមួយ ដែលផ្ដល់នូវគំហើញនៃវិមាត្របីបែបសម្រាប់ធ្វើការវិនិច្ឆ័យពីប្រវែង ទំហំ នៃរូបភាព។
គ្រាប់ភ្នែក មានរាងស្វែរមានអង្កត់ផ្ចិត ២.៥ cm ដែលស្ថិតនៅក្នុងប្រឡង់ភ្នែកនៃលលាដ៍ក្បាល វាត្រូវបានការពារដោយឆ្អឹងលើកលែងតែផ្នែកខាងមុខ ហើយមាននាទីដូចជាម៉ាស៊ីនថតរូប។
គ្រាប់ភ្នែករបស់មនុស្សមានភ្នាសបីស្រឡាប់គឺ ក្លេរ៉ូទិច កូរ៉ូអ៊ីត រេទីន និងស្រោបដោយមជ្ឈដ្ឋានថ្លា។
- ក្លេរ៉ូទិច (Sclerotique) ជាស្រទាប់ក្រៅបង្អស់ ពណ៌ស ក្រាស់ រឹង ហើយស្វិត។ ផ្នែកខាងមុខភ្នែកស្រទាប់ក្រៅឡើងប៉ោងថ្លាគឺជា ករនេ។ ករនេមានលក្ខណៈកោងជាងទម្រង់គ្រាប់ភ្នែកទាំងមូល វាមាននាទីពត់កាំរស្មីពន្លឺដែលចាំងចូលក្នុងភ្នែកឱ្យរូបជួបគ្នានៅកន្លែងតែមួយលើរ៉េទីន។
- កូរ៉ូអ៊ីត (Choroide) ស្រទាប់នេះសំបូរសរសៃឈាមដែលមាននាទីដឹកនាំសារធាតុចិញ្ចឹមO2ដល់ស្រទាប់រេទីន និងទ្រទ្រង់លំនឹងសីតុណ្ហភាពក្នុងភ្នែក
និងជាតិពណ៌ត្នោតចាស់ដែលបង្ការការជះត្រឡប់វិញនៃពន្លឺ នៅក្នុងគ្រាប់ភ្នែក។
អង្គស៊ីលីយែ ជាសាច់ដុំរលីងដែលស្ថិតនៅជុំវិញភ្នែក។ កែវភ្នែកត្រូវបានភ្ជាប់នឹងអង្គស៊ីលីយែដោយសរសៃចំណង។ ប្រស្រីភ្នែក ជាសាច់ដុំរលីងដែលបង្កើតពីស្រទាប់កូរ៉ូអ៊ីតនៅផ្នែកខាងមុខនៃភ្នែកព្រមទាំងមានជាតិពណ៌។ នៅកណ្ដាលប្រស្រីភ្នែកមានរន្ធមួយហៅថា
រន្ធប្រស្រី។ រន្ធប្រស្រីរីកធំពេលពន្លឺខ្សោយ ហើយរួមតូចពេលពន្លឺខ្លាំង ទំហំរន្ធប្រស្រីភ្នែកត្រួតពិនិត្យដោយប្រព័ន្ធប្រសាទស្វ័យប្រវត្តិ។
- រេទីន(Retine) គឺជាស្រទាប់ក្នុងបង្អស់នៃគ្រាប់ភ្នែក និងជាធ្មួលរួសនឹងពន្លឺ។ ធ្មួលពន្លឺមានកោសិកាពីរបែបគឺ កោសិកាកោន និងកោសិកាដំបង។ ផូវៀ ជាតំបន់រួសនឹងពន្លឺជាងគេលើស្រទាប់រេទីន ដែលបង្កឡើងពីកោសិកាកោន និងកោសិកាដំបង។ ចំណុចខ្វាក់ ជាកន្លែងដែលសរសៃឈាម
និងសរសៃប្រសាទភ្ជាប់នឹងគ្រាប់ភ្នែក។ ចំណុចនេះគ្មានកោសិការួសនឹងពន្លឺទេ ហើយវាមិនផ្ដល់ព័ត៌មានទៅខួរក្បាលដែរ។
- កែវភ្នែក ជាផ្នែកទន់ថ្លា។ កែវភ្នែកភ្ជាប់ និងអង្គស៊ីលីយែដោយសរសៃចំណង។
- ឃ្លប់គ្រាប់ភ្នែក ចែកជាបីផ្នែកគឺចាប់ពីផ្នែកខាងក្រោយនៃភ្នែកមានករនេ
អ៊ុយម័រទឹកនិងអ៊ុយម័រខន់ ។
- អ៊ុយម័រទឹក ផលិតដោយសរសៃប្ដូរនៅក្នុងអង្គស៊ីលីយែវាមាននាទីរក្សាលំនឹងនៅក្នុងឃ្លប់គ្រាប់ភ្នែក។
- អ៊ុយម័រខន់ ផលិតដោយអង្គស៊ីលីយែ និងផ្ដល់នូវសារធាតុចិញ្ចឹមបន្ថែមសម្រាប់កែវភ្នែក និងស្រទាប់រេទីន។ វាផ្ដល់ទម្រង់មាំដល់ភ្នែក និងការពារភ្នែកពីសម្ពាធខាងក្រៅ។
ផ្នែកផ្សេងៗទៀតនៃភ្នែកមានប្រឡង់ភ្នែក ត្របកភ្នែក រោមភ្នែក ក្រពេញទឹកភ្នែក និងសាច់ដុំ។
- ប្រឡង់ភ្នែក ជាប្រហោងដែលព័ទ្ធជុំវិញដោយឆ្អឹង ប្រឡង់ភ្នែក សម្រាប់ការពារភ្នែក ទប់នឹងការប៉ះទង្គិចពីខាងក្រៅ។
- ត្របកភ្នែក មានរោមភ្នែកជាច្រើន សម្រាប់ការពារភ្នែកកុំឱ្យធូលីចូលភ្នែក។
- ក្រពេញទឹកភ្នែកស្ថិតនៅខាងក្រោយត្របកភ្នែកលើមាននាទីធ្វើឱ្យប្រឡង់ភ្នែកមានភាពសើមជានិច្ចទឹកភ្នែកកើតឡើងពីទឹក
អំបិល លីសូសូម និងសមាសធាតុសរីរាង្គផ្សេងៗដែលផលិតចេញពីភ្នាសស្លេស្ម។
- លីសូសូម (Lysosome) ជាធាតុកោសិកាមានភ្នាសព័ទ្ធជុំវិញ ដែលផ្ទុកអង់ស៊ីមរំលាយ។
សត្វឆ្អឹងកង អាចធ្វើចលនាបង្វិលគ្រាប់ភ្នែកបានដោយសារសាច់ដុំប្រាំមួយដែលសាច់ដុំនីមួយៗទទួលខុសត្រូវចំពោះ ចលនានៅក្នុងទិសដៅពិសេសមួយ ដើម្បីមើលរូបភាពមួយដែលមានវិមាត្របី ហើយតម្រូវដោយសរសៃប្រសាទលលាដ៏ក្បាល។
ស្រទាប់រេទីន កើតឡើងពីស្រទាប់កោសិកាខុសៗគ្នាគឺ៖
- កោសិការាងកោន ត្រូវការពន្លឺច្រើន ហើយផ្ដល់ឱ្យយើងនូវរូបភាពភ្លឺច្បាស់។ កោសិការាងកោនមានបីប្រភេទ ហើយកោសិកានីមួយៗរួសទៅនឹងជាតិពណ៌ផ្សេងៗគ្នាដូចជា ពណ៌ខៀវ
បៃតង និងក្រហម។
- កោសិការាងដំបង គឺរួសនឹងពន្លឺខ្សោយ(ពន្លឺស្រអាប់ខ្លាំង)តែវាមិនផ្ដល់រូបភាពច្បាស់ទេ។
នៅពេលពន្លឺប៉ះនឹងកោសិកាកោនឬកោសិកាដំបងវាបំបែកសម្ព័ន្ធគីមីរវាងជាតិពណ៌នៃស្រទាប់រេទីននិងប្រូតេអ៊ីន
បង្កើតឱ្យមាន អាំងភ្លុចប្រសាទ ដឹកនាំទៅកាន់ខួរក្បាល តាមសរសៃប្រសាទអុបទិច ហើយខួរក្បាលធ្វើការបកស្រាយជាគំហើញ។
+ សរសៃប្រសាទអុបទិច កើតពីសរសៃប្រសាទចេញពីកោសិកាកោន ឬកោសិកាដំបងរួមគ្នា។
+ មនុស្សខ្វាក់មាន់ បណ្ដាលមកពីខ្វះវីតាមីនអា ដែលមិនអាចមើលឃើញក្នុងពន្លឺខ្សោយទេ។
គំហើញស ខ្មៅ និងពណ៌កើតឡើងដោយសារមានជាតិពណ៌ និងវត្តមានវីតាមីនអា។ ការចាប់យកពន្លឺបានអាស្រ័យដោយកោសិការួសនឹងពន្លឺនៅលើរេទីន ដែលអាចដាលទៅខួរក្បាល ត្រឹមពន្លឺណាដែលអាចចូលទៅក្នុងភ្នែកប៉ុណ្ណោះ។ ដំបូងពន្លឺនីមួយៗដាលទៅខួរក្បាលត្រឹមតែបំណែកតូចៗនៃរូបភាពដែលវាចាប់បាន។ បន្ទាប់មកខួរក្បាលផ្គុំបំណែកតូចៗទាំងនោះបញ្ចូលជាមួយគ្នាឱ្យទៅជារូបភាពមួយពេញលេញ។ អង្គស៊ីលីយែនិងសរសៃចំណងជួយតម្រូវកែវភ្នែកដើម្បីបង្កើតរូបភាពច្បាស់ល្អ។
ការប្ដូរថាមពលត្រូវធ្វើឡើងនៅលើរេទីន ព្រោះទីនោះមានកោសិកាប្រសាទ១២០លាន។
កែវភ្នែកឡើងក្រាស់នៅចំកណ្ដាល ហើយគែមជុំវិញស្ដើងគឺ កែវប៉ោង។ កែវប៉ោង អាចចាប់យកកាំរស្មីពន្លឺដែលរាយប៉ាយ ហើយពត់កាំពន្លឺទាំងនោះឱ្យជួបគ្នាគឺ ចំណុចប្រសព្វគ្នានៃពន្លឺ។
ការសម្របតម្រូវ របស់កែវភ្នែកគឺ ដើម្បីមើលឃើញវត្ថុផ្សេងៗដែលមានចម្ងាយខុសៗគ្នាឱ្យបានច្បាស់ល្អ។
ដើម្បីមើលរូបភាពមួយច្បាស់ល្អ កែវភ្នែកត្រូវមានកម្រាស់ត្រឹមត្រូវ៖
- បើចង់មើលវត្ថុជិត
អង្គស៊ីលីយែ កន្រ្តាក់(រួមតូច) សរសៃចំណងប្រែជាធូរ នាំឱ្យកែវភ្នែកឡើងក្រាស់។
- បើចង់មើលវត្ថុឆ្ងាយ អង្គស៊ីលីយែបន្ធូរ សរសៃចំណងឡើងតឹងទាញកែវភ្នែកឱ្យស្ដើងធ្វើឱ្យមើលឃើញរូបភាពនៃវត្ថុបានច្បាស់។
បំណិនបែបនេះធ្វើឱ្យកែវភ្នែកមានកម្រាស់ត្រឹមត្រូវអាចមើលឃើញវត្ថុផ្សេងៗស្ថិតក្នុងចម្ងាយខុសៗគ្នា។ នេះហៅថា កម្លាំងនៃសម្របតម្រូវ។
សោតវិញ្ញាណ មាននាទី២យ៉ាងគឺ រួសនឹងសូរ និងតំហែររក្សាលំនឹង។
ត្រចៀកចែកជាបីផ្នែក៖ ត្រចៀកក្រៅ ត្រចៀកកណ្ដាល និងត្រចៀកក្នុង។
ត្រចៀកក្រៅ មានស្លឹកត្រចៀក និងបំពង់សោតវិញ្ញាណខ្លីមួយ។ ស្លឹកត្រចៀកមានលក្ខណៈជាបន្ទះស្បែករាងដូចជីឡាវទ្រទ្រង់ដោយឆ្អឹងខ្ចីវាមាននាទីប្រមូលផ្ដុំរលកសូរ។ បំពង់សោតវិញ្ញាណ កើតឡើងពីឆ្អឹងខ្ចីដែលមានប្រវែង៣ទៅ ៤cm និងមានរោមល្អិតៗនៅក្នុងបំពង់សោតវិញ្ញាណ ហើយនៅចុងម្ខាងនៃបំពង់មានភ្នាសស្ដើង យឺត ហៅថាក្រដាសត្រចៀក។
ត្រចៀកកណ្ដាល ជាប្រហោងមួយពេញដោយខ្យល់ចាប់ពីក្រដាសត្រចៀក មានឆ្អឹងតូចៗបីបន្តជាប់គ្នាបង្កើតបានជាស្ពានឆ្លងកាត់ត្រចៀកកណ្ដាល ដែលភ្ជាប់ក្រដាសត្រចៀកនឹងភ្នាសមួយទៀតគឺ បង្អួចរាងពងក្រពើ។ ប្រមោយអឺស្តាស ធ្វើអោយសម្ពាធក្នុងត្រចៀកកណ្ដាល ស្មើនឹងសម្ពាធនៃបរិយាកាសខាងក្រៅសារពាង្គកាយ។ វាមាននាទីបង្ការការរហែកក្រដាសត្រចៀក។
ត្រចៀកក្នុង មានបំពង់រាងគូទខ្យង និងបំពង់រាងពាក់កណ្ដាលរង្វង់។
- បំពង់រាងគូទខ្យងជាសរីរាង្គល្បឺពេញដោយសារធាតុរាវហើយមានស្រទាប់កោសិកាធ្មួលដែលមានរោម
ល្អិតៗ នៅលើភ្នាសខាងក្នុងនៃបំពង់។ កោសិកាធ្មួលរួសនឹងរំញ័រ។
- បំពង់រាងពាក់កណ្ដាលរង្វង់ ពេញដោយសារធាតុរាវ និងពាសដោយកោសិកាធ្មួល មានពន្លយឆ្មារៗ ដែលជួយឱ្យសារពាង្គកាយរក្សាលំនឹង។
ពេលរលកសំឡេង ធ្វើដំណើរទៅកាន់ត្រចៀកក្នុងកោសិកាធ្មួលប្ដូររំញ័រទៅជាអាំងភ្លុចប្រសាទ។ បន្ទាប់មកអាំងភ្លុចប្រសាទ ដឹកនាំទៅកាន់ខួរក្បាលតាមសរសៃប្រសាទសោតវិញ្ញាណ។
តំហែរក្សាលំនឹង ជានាទីរបស់ត្រចៀកក្នុង និងខួរតូច។ នៅក្នុងត្រចៀកក្នុងមានបំពង់ពាក់កណ្ដាលរង្វង់ចំនួនបី ដែលពេញទៅដោយសារធាតុរាវ និងមានស្រទាប់កោសិការោមញ័រ។
នៅលើផ្ទៃអណ្ដាត មានគ្រាប់តូចល្អិតៗ គឺជាពន្លកជីវ្ហាវិញ្ញាណ។ ពន្លកជីវ្ហាវិញ្ញាណជាធ្មួលវិញ្ញាណគីមីដែលរួសនឹងរសជាតិ។ កោសិកាទាំងនេះស្ថិតនៅក្នុងអញ្ជ្រាញលើផ្ទៃអណ្ដាត។ អណ្ដាតរួសនឹងរសជាតិមានមូលដ្ឋានបួនគឺ ជូរ ល្វីង ប្រៃ និងផ្អែម។
ច្រមុះ ជាសរីរាង្គមួយមាននាទីសំខាន់ក្នុងដំណកដង្ហើមនិងទទួលក្លិន។ ប្រហោងច្រមុះ មានស្រទាប់សើម
ដែលកើតពីកោសិកាបីស្រទាប់គឺស្រទាប់កោសិកាទ្រទ្រង់ ស្រទាប់កោសិកាមូលដ្ឋាននិងស្រទាប់កោសិកា
ឃានវិញ្ញាណ។ភ្នាសសើមដែលពាសក្នុងរន្ធច្រមុះសំបូរដោយសរសៃឈាមមានពណ៌ផ្កាឈូក។
ភ្នាសសើម
នេះមានក្រពេញ រំអិលជាច្រើនដែលជួយរក្សាភាពសើមជានិច្ច។
កាយវិញ្ញាណ ជាធ្មួលវិញ្ញាណមេកានិចរួសនឹងការប៉ះទង្គិច និងសីតុណ្ហភាព។ ធ្មួលវិញ្ញាណនេះមាននៅពាសពេញសារពាង្គកាយ ហើយវាទទួលរំញោចខុសៗគ្នាដូចជា ក្ដៅ ត្រជាក់ ធ្ងន់ ស្រាល...។
ស្បែកមាននាទី៖
- បង្ការការជ្រៀតចូលនៃមេរោគ
- ការពារសារពាង្គកាយពីឥទ្ធិពលរូប
គីមីនៃមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅ
- បង្ការការបាត់បង់ជាតិទឹក
- ជាកន្លែងសម្រាប់ធ្វើបណ្ដូរឧស្ម័ន
- ការពារកាំរស្មីស្វាយអ៊ុលត្រា
- បញ្ចេញកាកសំណល់មេតាបូលីស
តាមក្រពេញញើស
- ថែរក្សាផ្ទៃសារពាង្គកាយឱ្យសើមជានិច្ច
- បញ្ចេញជាតិខ្លាញ់ និងស្រូបយកសារធាតុឱសថមួយចំនួន
- ទទួលរំញោចផ្សេងៗពីបម្រែបម្រួលសីតុណ្ហភាព
ការប៉ះទង្គិចជាដើម។
ស្បែកមានពីរស្រទាប់គឺ អេពីឌែម និងឌែម។ អេពីឌែម ជាស្រទាប់កោសិកាក្រៅបង្អស់របស់សារពាង្គកាយមានកម្រាស់ប្រហែល០.៧ម.ម វាគ្មានសរសៃឈាមទេ តែវាទទួលសារធាតុចិញ្ចឹមតាមរយៈបន្សាយដែលចេញពីសរសៃឈាមក្នុងស្រទាប់ឌែម។ កោសិកាមេឡាណូស៊ីត (Melanocyte) នៃស្រទាប់អេពីឌែមផលិតមេឡានីនដែលផ្ដល់ពណ៌ឱ្យស្បែក។
ឌែម ជាស្រទាប់ដែលកើតពីជាលិកាសន្ធានសរសៃយឺត និងកូឡាសែន(Collagen)សម្បូតសរសៃឈាមនិងចុងភីបប្រសាទ។ ស្រទាប់នេះផ្គត់ផ្គង់សារធាតុចិញ្ចឹមដល់កោសិកានិងតម្រូវសីតុណ្ហភាពក្នុងស្បែក។
សរីរាង្គបន្ទាប់បន្សំរបស់ស្បែកមាន ក្រពេញនៅក្នុងស្បែក រោម និងក្រចក។
ស្បែកមានក្រពេញ២បែបគឺ៖
- ក្រពេញសេបូម មាននាទីដូចជារបាំងទប់ទល់នឹងជំងឺដែលបង្កដោយបាក់តេរី
និងផ្សិត។
- ក្រពេញញើស មាននាទីតម្រូវសារពាង្គកាយតាមរំហួតញើស។
ធ្មួលកាយវិញ្ញាណ មាននាទីតម្រូវសីតុណ្ហភាពរបស់សារពាង្គកាយតាមរំហួតញើស។ សារពាង្គកាយមានសីតុណ្ហភាពថេរជានិច្ច ដោយហេតុថាកំដៅលើសត្រូវបានបញ្ចេញដោយរំហួតទឹកតាមការបែកញើស។