មេរៀនទី៧៖ (សង្ខេបមេរៀន) អំណាន៖ នៅពេលស្លាប់

        នៅក្នុងគ្រួសារខ្មែរ ក៏ដូចជាគ្រួសារជាតិសាសន៍ ដទៃទៀតកាលបើមានមនុស្សស្លាប់គេតែងរៀបចំធ្វើបុណ្យជូនដំណើរខ្មោចនោះតាមទំនៀមទម្លាប់ដែលប្រែប្រួលទៅតាមសម័យកាល និងប្លែកគា្នខ្លះតាមតំបន់នីមួយៗខ្មែរចាត់ទុកពិធីបុណ្យខ្មោច ឬបូជាសពជាករណីយកិច្ចមួយដែលគ្រួសារសពត្រូវបំពេញកាលណាគេរំលងប្រពៃណីដោយទុកឱ្យឪពុកម្ដាយជីដូនជីតាបងប្អូនស្លាប់ដូចសត្វធាតុនោះនឹងត្រូវទទួលរងនូវការរិះគន់ពីសង្គមហើយនឹងមានការស្ដាយក្រោយជាពុំខាន។

        ការស្លាប់មានច្រើនបែបយ៉ាងណាស់ ដូចជាស្លាប់ដោយលង់ទឹក ចងក រន្ទះបាញ់ គ្រោះថ្នាក់ ផ្សេងៗជាដើម។ មនុស្សដែលស្លាប់បែបនេះហៅថា “ខ្មោចតាយហោង” គឺស្លាប់មិនតាមកាលដែលគេពុំអាចប្រុងប្រៀបទុកជាមុនបានតាមទំនៀមនេះគេពុំយកខ្មោចតាយហោងទៅបូជាទេ គេយកទៅកប់សិននឹងរង់ចាំបានពេលល្អទើបគាស់យកឆ្អឹងមកធ្វើបុណ្យវិញ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃគេពុំសូវយកទៅកប់ទេដោយខ្វះដីកប់នោះផងហើយដោយទំនៀមទម្លាប់ប្រែប្រួលផង គេក៏យកខ្មោចប្រភេទនេះមករៀបចំធ្វើបុណ្យបូជាដែរ។ ឯមនុស្សស្លាប់តាមកាល ដូចជាស្លាប់ដោយមានជំងឺមើលពុំជា ឬស្លាប់ដោយចាស់ជរា (ទុំជ្រុះ) គេអាចប្រុងប្រៀបរៀបចំជាមុនបានដូចមានសេចក្តីអធិប្បាយខាងក្រោមនេះ ៖
    + មុនពេលស្លាប់
        ◆ គេនិមន្តព្រះសង្ឃ៤អង្គ ឬ១អង្គ មកសូត្រធម៌ឱ្យអ្នកជំងឺស្ដាប់
        ◆ ត្រូវរកអាចារ្យម្នាក់នៅជួយមើលការងារខុសត្រូវ ក្នុងកិច្ចរហូតដល់ដង្ហើមចុងក្រោយ
        ◆ បងប្អូនកូនចៅ មកសុំខមាទោស
        ◆ អ្នកជំងឺទន្ទេញធម៌ «ពុទ្ធោ អរហំ» ដោយតាំងស្មារតីឱ្យ នឹងនឹករឭកទៅរកអំពើល្អដែលខ្លួនបានធ្វើកន្លងមក
        ◆ រៀបចំគ្រឿងបន្លុង និងប្រដាប់ប្រដាផ្សេងៗបង្ហាញដល់អ្នកជំងឺ
        ◆ អាចារ្យលុញទៀនកល្ប ទៀនគោល ធ្វើស្លាត្រួយ ទង់ព្រលឹង និងសុពារបាត ៦សន្លឹក
        ◆ ពេលជិតដាច់ខ្យល់ ឬពេលស្លាប់ភ្លាមគេដុតទៀនកល្ប
        ◆ គេដាក់ទៀនព្រលឹងនៅលើក្បាលដំណេកអ្នកជិតស្លាប់
        ◆ គេចង់កំណាត់សំពត់ ស ឬព្រះបត់នៅជុំវិញនិងនៅខាងលើអ្នកជំងឺ ដើម្បីឱ្យគាត់មើលឃើញ នឹករឭកដល់គុណព្រះរតនត្រ័យ។

    + ពេលស្លាប់
        ◆ អាចារ្យចូលទៅបិទភ្នែក និងមាត់ធ្មេញហើយយកសុពារបាតទាំង ៦សន្លឹកមកដាក់នៅត្រង់ ក្បាល ថ្ងាស បបូរមាត់ ចង្កា ក្នុងដៃប្រណម្យនៅលើទ្រូង។
        ◆ អុជទៀនកល្បដាក់ក្បាលគ្រែ ទៀនគោល ៥ដើម អុជក្បែរក្បាល ស្មា និងជើង។ ទៀនកល្បដែលនៅក្បាលគ្រែត្រូវជំនួសដោយចង្កៀងប្រងកាតវិញ។
        ◆ រៀបទៀនត្បូង ស្រូវពន្លៃមួយល្អី ប្រាក់ ១បាត សំពត់ស៥ហត្ថ ចេកទុំ ១ស្និត ដាក់នៅខាងចុងជើង។ ខាងក្រោមកន្លែងតម្កល់សព គេដាក់ថ្ម ១ដុំ និងទឹក ១ក្អម
        ◆ ដោតទង់ក្រពើដាក់នៅមុខផ្ទះពិធី ដើម្បីជាសញ្ញាសម្គាល់ថាមានមនុស្សស្លាប់ថ្មីៗ
        ◆ លើសពចំអាសទឹកដោយលាយទឹកអប់ និងផ្កាក្រអូប សិតសក់ទៅខាងមុខ៣ដង និងទៅក្រោយ៣ដង
        ◆ គេយកសំពត់៤ហត្ថ ស្លៀកឱ្យសពដោយដាក់ថ្នក់ខាងមុខ
        ◆ ៤ហត្ថដាក់ថ្នក់ទៅខាងក្រោយិញ និង ៤ហត្ថទៀតពានាពាក់លើស្មាខាងស្ដាំ
        ◆ គេយកខ្សែបាសចងក កដៃ និងកជើង
        ◆ គេយកប្រាក់ ឬមាស ១កាក់ទៅដាក់ក្នុងមាត់សព
        ◆ ទីបញ្ចប់គេយកសំពត់ប្រវែង ១ចំអាម ៤ជ្រុង គ្របមុខសពរួចលើកដាក់លើស្នបបហរវែង១២ហត្ថហើយចងខ្សែបាសម្ដងទៀតទើបលើកដាក់ក្នុងមឈូស និងនិមន្តព្រះសង្ឃបង្សុកូល។

    + ក្រោយពេលស្លាប់
        ក្រោយ​ពេលធ្វើ​ពិធីទុកដាក់​សពរួចហើយ​ ប្រជាជនខ្មែរ​យើងតែងប្រារព្ធពិធីបុណ្យជាហូរហែមានជាអាទិ៍ បុណ្យ ៧ថ្ងៃ បុណ្យ ១០០ថ្ងៃ និងបុណ្យខួប ១ឆ្នាំជាដើម។