|
ជម្រាបសួរប្អូនៗសិស្សានុសិស្សទាំងអស់គ្នា សូមស្វាគមន៍មកកាន់ថ្នាក់រៀនជីវវិទ្យា សម្រាប់ថ្នាក់ទី ១២ |
|
|
គ្រូឈ្មោះ |
|
|
លេខទំនាក់ទំនង |
|
|
អ៊ីមែល |
|
តាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយក្រៅពីជំនឿផ្សេងៗ ខ្មែរយើងបានទទួលឥទ្ធិពលពីសាសនាធំៗពីរ គឺព្រាហ្មណ៍សាសនា និងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ទោះបីបច្ចុប្បន្ន មានវប្បធម៌បរទេសមួយចំនួនកំពុងតែផ្សព្វផ្សាយឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនមកលើសន្តានចិត្តប្រជាជនខ្មែរយើងក៏ដោយ ក៏លទ្ធិសាសនាព្រាហ្មណ៍ និងព្រះពុទ្ធសាសនានៅតែដក់ជាប់ក្នុងផ្នត់គំនិត ជំនឿ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ សីលធម៌សង្គម អក្សរសាស្ត្រ អក្សរសិល្ប៍ជាដើម។ ក្នុងនោះស្មារតីជាតិនិយមក៏នៅតែលេចធ្លោឡើងតាមរយៈស្នាដៃជាច្រើនរបស់កវីអ្នកនិពន្ធខ្មែរ ដែលមិនទទួលពីឥទ្ធិពលពីសាសនា ឬមនោគមវិជ្ជាបរទេសណាមួយឡើយ។ អក្សរសិល្ប៍បែបនេះគេចាត់ជាអក្សរសិល្ប៍ខេមរនិយម។ អក្សរសិល្ប៍ខេមរនិយម ឬខ្មែរនិយមជាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ទាំងឡាយណាដែលបានបង្ហាញពីផ្នត់គំនិត ជំនឿ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី មុខរបរ បញ្ហាសង្គម និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនខ្មែរក្នុងសម័យកាលនីមួយៗ ។
អក្សរសិល្ប៍ព្រាហ្មណ៍និយម គឺជាអក្សរសិល្ប៍ដែលទទួលឥទ្ធិពលពីព្រាហ្មណ៍សាសនា។ រឿងក្នុងគោលព្រាហ្មណ៍និយម គឺជារឿងដែលមានលក្ខណៈអស្ចារ្យ អច្ឆរិយៈហួសពីសមត្ថភាពរបស់មនុស្សទៀតផង។ គោលគំនិតជាចម្បង ឬមូលបញ្ហារឿងបែបព្រាហ្មណ៍និយម គឺបង្ហាញពីមហិទ្ធិឬទ្ធិអំណាចរបស់តួអង្គដ៏ខ្លាំងពូកែ ដែលជាតួអង្គអវតារតំណាងអាទិទេព។ មធ្យោបាយដើម្បីយកជ័យជម្នះ គឺសង្គ្រាម។ ចំណែកតួអង្គឯកបុរស គឺជាកំពូលបុរសខ្លាំងពូកែ ខ្លាំងលើសគេលើត្រៃភព។ ចំណែកតួអង្គស្រី ជាកំពូលនារីល្អលើសគេ ល្អលើសទេពកញ្ញានៅស្ថានសួគ៌ ហើយជាអ្នកដែលមានឥទ្ធិពលលើកំពូលបុរសដែលជាតួអង្គឯក។ តួអង្គអាក្រក់តំណាងឱ្យសភាវៈអាក្រក់ (យក្ស...) ជាអ្នកមានកំហុសហើយត្រូវទទួលផ្ដន្ទាទោសពីតំណាងសភាវៈល្អនៅទីបញ្ចប់តំណាង សភាវៈល្អ ឈ្នះលើតំណាងសភាវៈអាក្រក់។
អក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធនិយម គឺជាអក្សរសិល្ប៍ទាំងឡាយណាដែលទទួលឥទ្ធិពលពីព្រះពុទ្ធសាសនា។ រឿងក្នុងគោលលិទ្ធិពុទ្ធនិយមមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីរឿងក្នុងគោលលិទ្ធិព្រាហ្មណ៍និយមដោយគោលគំនិតធំឬមូលបញ្ហានៃរឿងពុទ្ធនិយម គឺជាការសាងបារមី ព្រះពោធិសត្វ ដើម្បីបានត្រាស់ដឹងជាព្រះពុទ្ធ។ រីឯដំណោះស្រាយបញ្ហាក្នុងរឿងពុទ្ធនិយម គឺអហិង្សា ឬសន្តិវិធី។ ម្យ៉ាងទៀតតួអង្គឯកប្រុសក្នុងរឿងជាព្រះពោធិសត្វ និងតួអង្គឯកស្រីជាកន្សៃសព៌េជ្ញ។ ចុងបញ្ចប់នៃសាច់រឿង គឺការសរជាតិ។ រឿងក្នុងអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធនិយមមានបីបែប គឺរឿងពុទ្ធនិយមសុទ្ធសាធ រឿងពុទ្ធនិយមក្លាយ រឿងពុទ្ធនិយមក្លាយហួសហេតុ។
ពាក្យសិល្បៈ (សំ.) សិប្បៈ (បា.) ដោយសារមានប្រភពចេញពីភាសាបាលី និងភាសាសំស្ក្រឹតបែបនេះហើយបាន ជាយើងមានការប្រើពាក្យ សិប្បកម្ម (ជំនាញផ្សេងៗ ការជាង...) សិប្បវិទូ (អ្នកចេះសិល្បៈ) សិប្បវន្ត (អ្នកមានសិល្បៈ)... ។ តាមវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត សិល្បៈចេញមកពីពាក្យ បាលី ថាៈ សិប្ប ឬសិល្បៈ មានន័យថាជំនាង ការជាងផ្សេងៗ ហត្ថកម្មគ្រប់បែបយ៉ាងដូចជា ចំណេះដែលត្រូវសិក្សាមាន ការជាងឈើ ការឆ្លាក់រូប រៀបឥដ្ឋ បូកបាយអរ រហូតដល់ បង្ហាត់សេះ បង្ហាត់ដំរីជាដើម។ សិល្បៈជា មែកធាងមួយរបស់វប្ប-ធម៌។ សិល្បៈ ក៏ជាអត្តសញ្ញាណជាតិមួយក្នុងចំណោម អត្តសញ្ញាណជាតិជាច្រើនទៀត។ សិល្បៈមានន័យទូលំទូលាយណាស់។ តាមន័យសិល្បៈសំដៅ យកការងារផ្សេងៗផ្នែកជំនាញហត្ថកម្មគ្រប់បែបយ៉ាងប្រកបទៅដោយសិល្ប៍ ដែលអាចខាបអន្ទង ធ្វើឱ្យជក់ចិត្ត ដិតអារម្មណ៍ ចង់មើល ចង់ឃើញ ចង់ស្ដាប់។ សិល្បៈមាន ២ប្រភេទជារួម គឺសិល្បៈ រៀមច្បង ឬបង (ស្ថាបត្យកម្ម ចម្លាក់ គំនូរ តន្រ្ដី របាំ អក្សរសិល្ប៍ ភាពយន្ដ) និងសិល្បៈប្អូនពៅ (ការប៉ាក់ ការរៀបចំមម្ហូបអាហារ ការតាក់តែង ក្រង កម្រងផ្កា...។)។
គ្រប់ជាតិសាសន៍ គ្រប់ប្រទេសទាំងអស់សុទ្ធតែមានសិល្បៈជាច្រើនប្រភេទទៅតាមការច្នៃប្រឌិត និងការនិយមចូលចិត្តរបស់ជាតិសាសន៍របស់ពួកគេ។ ល្ខោន ក៏ជាសិល្បៈមួយប្រភេទដែលបញ្ជាក់ពីអត្តសញ្ញាណជាតិសាសន៍នីមួយៗ។ ក្រៅតែពីនោះ ខ្មែរយើងក៏មានល្ខោនជាច្រើនប្រភេទដូចជា៖ ល្ខោនបាសាក់ ល្ខោនមហោរី ល្ខោនខោល ល្ខោនយីកេ ល្ខោនស្រមោល ល្ខោនបើកបទ ល្ខោនតុក្កតា ល្ខោនអាប៉េ ល្ខោនអាយ៉ៃ ល្ខោនចាប៉ី ល្ខោនសៀក ល្ខោនបាមោជ្ជទ័យ ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យ។ល។ ក្នុងនោះផងដែរការវិវត្តពីសម័យកាលមួយទៅសម័យកាលមួយ ការនិយមពេញចិត្តរបស់មនុស្សកាន់តែប្លែកទៅៗ ម៉្យាងទៀតដោយសារការរីកចម្រើនជឿនលឿនខាងបច្ចេកវិទ្យាផងនោះ ដូច្នេះប្រភេទល្ខោនបុរាណទាំងនោះត្រូវបានបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាពហើយប្រភេទល្ខោនខ្លះទៀតក៏បាត់បង់បន្តិចម្តងៗ រហូតដល់បាត់ខ្លួនតែម្តង។
បើគេនិយាយពីវប្បធម៌-អរិយធម៌ខ្មែរបច្ចុប្បន្នគេគប្បីដឹងថាជាផល នៃការវិវត្តចេញពីមូលដ្ឋានគ្រឹះមន-ខ្មែរ និងឥណ្ឌា គឺពុំអាចផ្ដាច់ចេញពីគ្នាបានឡើយ។ ការសំយោគនៃវប្បធម៌ខាងលើនេះ ជាហេតុនាំឱ្យវប្បធម៌-អរិយធម៌ខ្មែរសម្បូរ បែប។ ប៉ុន្តែមុនពេលសំយោគនៃវប្បធម៌នេះវាបានផ្ដើមឡើងនាសម័យប្រវត្តិសាស្រ្ដ ឬមុននេះបន្ដិចដែលវប្បធម៌ខ្មែរមានលក្ខណៈជាតិខ្លួនរួចស្រេចមកហើយ។ ចំពោះលក្ខណៈពិសេសនេះត្រូវបានបន្ដដោយសហគមន៍ស្ថិននៅក្នុងអំបូរមន-ខ្មែរនៅឥណ្ឌូចិន និងម៉ាឡាយូរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះដែលមានអ្នករស់នៅតំបន់ខ្ពង់រាប ឬតាមតំបន់ព្រៃភ្នំហើយពុំអាចទទួលឥទ្ធិពលពីឥណ្ឌា ចិនឬអ៊ឺរ៉ុបនៅឡើយ។ ដូច្នេះ ពួកគេមិនត្រូវបំភ្លេចបំបាត់នូវរាល់តួនាទីជាប្រវត្តិសាស្រ្ដរបស់ជនជាតិខ្មែរ ព្រមទាំងកុលសម្ពន្ធមន-ខ្មែរ ដែលកំពុងរស់នៅពាសពេញភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះដែរ។ ដូចនេះគេត្រូវស្គាល់ជនជាតិខ្មែរឱ្យបានច្បាស់លាស់ ជាជនជាតិចាស់ និងមានសាវតាដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយ។ យ៉ាងនេះហើយទើបអក្សរសាស្រ្ដ និងសិល្បៈដែលចាក់ឬសយ៉ាងជ្រៅទៅក្នុងផ្នត់គំនិតខ្មែរ ក៏បានបង្ហាញខ្លួនតាមរយៈសិលាចារឹករាប់ពាន់ផ្ទាំង ក្បាច់សម្ដែងរាប់មិនអស់មានអត្ថន័យផ្សេងៗ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីជីវភាពខ្មែរនាសម័យដើម។ ជាមួយនឹងភាពមិនចេះរីងស្ងួតនៃមរតកវប្បធម៌ដែលបន្សល់ទុកដោយបុព្វបុរសយើងបែបនេះហើយ ទើបជនជាតិខ្មែរមានកិត្យានុភាពល្បីសុសសាយពាសពេញទ្វីបលោក។
បើគេនិយាយដល់ជនជាតិខ្មែរ គេនឹងនឹកឃើញភ្លាមនូវសមិទ្ធិផលវប្បធម៌មិនចេះរីងស្ងួត និងសម្បូណ៌បែប ដែលបន្សល់ទុកនៅគ្រប់ទិសទីនៅលើទឹកដីកម្ពុជាយើងនេះ។ ដោយឡែកតែទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី ដែលជាផ្នែកមួយនៃវប្បធម៌របស់ជនជាតិខ្មែរ ក៏បានស្ដែងចេញតាំងពីសម័យបុរាណរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ហើយមានទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរច្រើនណាស់បានផ្សារភ្ជាប់ទៅ នឹងផ្នត់គំនិតខ្មែរ ចិត្តគំនិតខ្មែរ ព្រមទាំងបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីលក្ខណៈខ្មែរ។ ដោយបានមើលឃើញពីតម្លៃមរតកជាតិខាងលើនេះហើយទើបមានកុលបុត្រធីតាខ្មែរតែងតែធ្វើការស្រាវជ្រាវ និងចងក្រងវប្បធម៌ ប្រពៃណីខ្មែរនេះជាបន្ដបន្ទាប់ដើម្បីបន្សល់ទុកជាកេរដំណែលដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយឱ្យបានស្គាល់ និងបានយល់ដឹងបន្ថែមទៀត។
កំណាព្យ គឺជាកម្រងពាក្យសម្តីដែលមានការចាប់ចំណាប់ចុងចួន ពីរោះរណ្ដំណែងណងមានឃ្លាមានល្បៈ និងមានកម្រិតចំនួនព្យាង្គជាកំណត់... ចេញពីទឹកចិត្តរំភើប និងធ្វើឱ្យអ្នកអានចង់រំភើបជាមួយ។ កំណាព្យ ជាកេរដំណែលវប្បធម៌ដ៏ល្អប្រសើថ្លៃថ្លារបស់ជាតិ។ បុព្វបុរសខ្មែរបានបង្កើតស្នាដៃជាច្រើន តាំងពីសម័យដើមរហូតបច្ចុប្បន្ននេះ គឺជាមោទនភាពដ៏វិសេសវិសាលដែលបុព្វកវីជំនាន់មុនបន្សល់ទុកមក ព្រមទាំងមានក្បួនខ្នាតតាក់តែងត្រឹមត្រូវទៅតាមបទនីមួយៗ យ៉ាងល្អឥតខ្ចោះពោរពេញដោយសិល្ប៍វិធី និងរូបារម្មណ៍ទាក់ទាញ ហើយមានអត្ថន័យអប់រំជ្រាលជ្រៅ ស្ដែងចេញតាមរយៈមនោសញ្ចេតនា កម្សត់ សប្បាយ រំភើប ញាប់ញ័រ សេចក្ដីទុក្ខព្រួយ ឬភាពស្រងេះស្រងោច លន្លង់លន្លោចគួរឱ្យជក់ចិត្តចាប់អារម្មណ៍ក្រៃលែង។
ទំនាក់ទំនង គឺជាការទាក់ទងគ្នាក្នុងសង្គមដែលមានសារៈសំខាន់បំផុតសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល ដែលពុំអាចខ្វះបាន។ ការមានទំនាក់ទំនងល្អរវាងគ្នា និងគ្នារវាងប្រទេសនិងប្រទេស រវាងកិច្ចការមួយទៅកិច្ចការមួយ។ល។ តែងនាំមកនូវមិត្តភាព និងការស្រឡាញ់រាប់អានកាន់តែជិតស្និទ្ធកាន់តែរឹងមាំប្រកបដោយការយោគយល់អធ្យាស្រ័យល្អជានិច្ច។ ទំនាក់ទំនងល្អតែងនាំមកនូវការផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិតថ្មីៗ ការច្នៃប្រឌិតកាន់តែខ្ពស់ទាំងផ្នែកវប្បធម៌ អរិយធម៌ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច ឬនយោបាយដែលនាំឱ្យសង្គមកាន់តែមានភាពជឿនលឿនរីកចម្រើនខ្លាំងក្លា។
ការសិក្សាអក្សរសិល្ប៍ជាតិធ្វើឱ្យយើងស្វែងយល់ពីថភាពសង្គមរបស់ខ្លួន ដែលមានតាំងពីអតីតកាលរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ ការសិក្សាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍អន្ដរជាតិ ឬអក្សរសិល្ប៍បរទេសក៏អាចធ្វើឱ្យយើងបានដឹងពីសង្គមខាងក្រៅ ជាពិសេសបណ្ដាប្រទេសដែលមានអរិយធម៌ដ៏ចំណាស់។
