(ជ៤)មេរៀនទី២៖ (សង្ខេបមេរៀន) ប្រព័ន្ធសាច់ដុំ

ជំពូកទី៤                  ជីវវិទ្យាមនុស្ស
មេរៀនទី២                ប្រព័ន្ធសាច់ដុំ

សង្ខេបមេរៀន

យើងបានសិក្សារួចមកហើយពីតួនាទីរបស់ឆ្អឹងនិង សន្លាក់ក្នុងការបង្កើតចលនា។ ចលនាទាំងអស់នោះរួមមាន សកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃផ្សេងៗដូចជា អង្គុយរៀន ការដើរ ការរត់ និងការលេងកីឡាជាដើម។ ក្រៅពីសន្លាក់ និងឆ្អឹងសរីរាង្គ សាច់ដុំក៏មានតួនាទីក្នុងការបង្កើតចលនាដែរ។

តើក្រៅពីសន្លាក់ និង ឆ្អឹងតើមានសរីរាង្គអ្វីទៀតដែលមានតួនាទីក្នុងការបង្កើតចលនា?

ចលនាប្រព្រឹត្តទៅបានគឺដោយសាតែមានការកន្ត្រាក់ និងទាញរបស់សាច់ដុំ ។ ក្នុងសារពាង្គកាយមនុស្សមានសាច់ដុំចំនួនប្រហែល ៦០០ ហើយពួកវាមាននាទីផ្សេងៗគ្នាទៅតាមប្រភេទរបស់វា ។

១.ប្រភេទផ្សេងៗនៃសាច់ដុំ

សាច់ដុំដែលយើងអាចបញ្ជាបានហៅថា សាច់ដុំឆន្ទៈ។ ឧទាហរណ៍ ដូចជា ងើបឈរ ដើរ លើកដៃ វាជាអំពើសាច់ដុំឆន្ទៈ ។ សាច់ដុំដែលយើងមិនអាចបញ្ជាបានហៅថា សាច់ដុំអឆន្ទៈ។ ឧទាហរណ៍ ការកន្ត្រាក់នៃបេះដូង ។ជាលិកាសាច់ដុំមានបីប្រភេទគឺ សាច់ដុំជាប់ឆ្អឹង សាច់ដុំបេះដូង និងសាច់ដុំរលីង ។

១.១ សាច់ដុំជាប់ឆ្អឹង

១.២​ សាច់ដុំរលីង

 ១.៣ សាច់ដុំបេះដូង

២. ចលនា និងការកន្រ្ដាក់របស់សាច់ដុំ

២.១ សាច់ដុំធ្វើការជាគូ

សាច់ដុំធ្វើការដោយការបញ្ជាពីសរសៃប្រសាទ នៅពេលវាធ្វើការសាច់ដុំរួញខ្លីហើយរឹង ។ សាច់ដុំធ្វើការជាគូ នៅពេលកន្ត្រាក់សាច់ដុំមួយរួញ ហើយគូរបស់វារលាមកប្រវែងដើមវិញ(មួយរួញមួយរលា)។ ឧទាហរណ៍ ពេលបត់ដៃនិងលាមកត្រង់វិញ ការអង្គុយ(សាច់ដុំជើងបត់ឬលា)។ សាច់ដុំវាវពីរជាសាច់ដុំស្ថិតនៅដើមដៃធ្វើឱ្យកំភួនដៃមានចលនាសាច់ដុំនេះមានចំណុចភ្ជាប់ពីរទៅនឹងឆ្អឹង ។ សាច់ដុំវាវបីជាសាច់ដុំដើមដៃដែលធ្វើឱ្យកំភួនដៃមានចលនាវាមានចំណុចភ្ជាប់បីទៅនឹងឆ្អឹង ។

២.២ តម្រូវការសាច់ដុំនៅពេលមានចលនា

សាច់ដុំកន្ត្រាក់ ដើម្បីធ្វើចលនា វាត្រូវការថាមពលដែលបានមកពីដង្ហើមកោសិកាដែលជាប្រតិកម្មអុកស៊ីតកម្មនៃគ្លុយកូសក្នុងកោសិកា។ គ្លុយកូសមាននៅក្នុងអាហារ ផ្លែឈើ និងការបំបែកអាមីដុងក្នុងបាយ ​។ ថាមពលក៏បានមកពីខ្លាញ់ និងប្រូតេអ៊ីនផងដែរ ។ គ្លុយកូសត្រូវដឹកនាំតាមឈាម បំលែងជាគ្លីកូសែនបម្រុងទុក ។ សាច់ដុំដកដង្ហើមដោយចាប់យកអុកស៊ីសែន និងបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិច ។

៣.តំហែរក្សាសាច់ដុំ

ការធ្វើលំហាត់ប្រាណទៀងទាត់ ជួយឱ្យសាច់ដុំមានភាពរឹងមាំ និងកោសិកាសាច់ដុំឡើងធំ និងសាច់ដុំរីកធំ  សាច់ដុំមានភាពរហ័សរហួន ។ ដើម្បីរក្សាខ្លួនឱ្យមានរាងសមរម្យល្អ យើងត្រូវធ្វើលំហាត់ប្រាណឬលេងកីឡា។