(ជ១) មេរៀនទី៣៖ (មេរៀនសង្ខេប) ការគ្រប់គ្រងនិងការការពារប្រភពទឹក

ជំពូក១ ទឹកសាបនិងការបំពុល

មេរៀនទី៣ ការគ្រប់គ្រងនិងការការពារប្រភពទឹក

មេរៀនសង្ខេប

សេចក្ដីផ្ដើម

          ធនធានទឹកតែងទទួលការគំរាមកំហែងពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានក្នុងបណ្ដាប្រទេសនានាតាមរយៈការប្រើប្រាស់ទឹក និងកត្តាផ្សេងៗទៀត។ ទន្ទឹមនឹងការបំពុលប្រទេសខ្លះ មានការគ្រប់គ្រង និងវិធានការការពារប្រភពទឹកបានល្អ។

១. សារប្រយោជន៍នៃប្រភពទឹក

          ទឹកជាធនធានមានសារប្រយោជន៍មិនអាចខ្វះបានចំពោះមនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិទាំងឡាយលើផែនដី។

១.១. សារប្រយោជន៍នៃប្រភពទឹកសាប

          នៅលើភពផែនដីយើងមានទឹកសាបជាច្រើនដូចជា ទន្លេ ព្រែក ស្ទឹង បឹង ជ្រោះ អូរ និងទឹកក្នុងដី។ ប្រភពទឹកសាបទាំងនោះ មានសារប្រយោជន៍ចំពោះការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ និងសង្គមជាតិដូចជា សម្រាប់ការប្រើប្រាស់ក្នុងលំនៅស្ថានប្រចាំថ្ងៃ ឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម សំណង់ ថាមពល គមនាគមន៍ ទេសចរណ៍ និងជីវៈចម្រុះ...។

១.២. សារប្រយោជន៍នៃប្រភពទឹកប្រៃ

          ប្រភពទឹកប្រៃមាននៅ មហាសមុទ្រធំៗដូចជា មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីភិច អាត្លង់ទិច ឥណ្ឌា និងមហាសមុទ្រទឹកកកអាក់ទិច។ ចំណែកសមុទ្រតូចៗជាច្រើនដូចជា សមុទ្រចិន សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ សមុទ្រខ្មៅ សមុទ្រកាស់ព្យែន សមុទ្រក្រហម...។ មហាសមុទ្រ និងសមុទ្រទាំងអស់ ជាប្រភពធនធានទឹកប្រៃ។ ទឹកប្រៃ ក៏មានសារប្រយោជន៍ចំពោះការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមផងដែរ ដូចជាប្រើក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ថាមពល គមនាគមន៍ ទេសចរណ៍​ និងជីវៈចម្រុះ។

២. ការគ្រប់គ្រងនិងវិធានការការពារប្រភពទឹក

២.១. ការគ្រប់គ្រងទឹក

ដំណើរប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកសំអុយ

          ទឹកសាបដែលយើងប្រើប្រាស់សព្វថ្ងៃមានចំនួនតិចតួច ហើយកំពុងទទួលរងសារធាតុពុលនានា ដែលធ្វើឱ្យទឹកកខ្វក់។ ដូច្នេះ យើងត្រូវគ្រប់គ្រងទឹកសាបឱ្យបានល្អ សម្រាប់ជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិ។ ដើម្បីគ្រប់គ្រង​ យើងត្រូវសិក្សាពីសារធាតុពុលនានា ដែលហូរចូលក្នុងទឹកមានដូចជា៖

\( \bullet \) មីក្រុបបង្ករោគ ទឹកប្រើប្រាស់ត្រូវពិនិត្យពីកូលីបាស៊ី (ប្រភេទបាក់តេរី) ព្រោះវាជាភ្នាក់ងារចម្លងរោគ។

\( \bullet \) ការរក្សាបរិមាណអុកស៊ីសែនក្នុងទឹក បរិមាណអុកស៊ីសែននៅក្នុងទឹក គឺជាសន្ទស្សន៍បង្ហាញពីគុណភាពទឹក និងប្រភេទនៃជីវិតដែលជាមជ្ឈដ្ឋានទឹកអាចទ្រទ្រង់បាន។ កាលណាកម្ដៅកាន់តែខ្លាំង បរិមាណអុកស៊ីសែនកាន់តែថយចុះ។ បរិមាណអុកស៊ីសែនក្នុងទឹកវាទាក់ទងនឹងទឹកសំអុយ សំណល់រោងចក្រ និងសំណល់ផ្សេងៗ ពេលចាក់ចូលក្នុងទឹក ដែលត្រូវការអុកស៊ីសែនបំបែកធាតុទាំងនោះ នាំឱ្យអុកស៊ីសែនក្នុងទឹកធ្លាក់ចុះ។

\( \bullet \) កម្ទេចកំណដី គឺជាមូលហេតុនៃការបំពុលទឹកភាគច្រើន។ ប្រភពចម្បងកម្ទេចកំណដី គឺសំណឹកដីតំបន់កសិកម្ម ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើតាមដងទន្លេ តំបន់ជម្រាលតាមមាត់បឹង ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ និងការលាងខ្សាច់ ក្រួស។ ទឹកទន្លេ និងស្ទឹងតែងដឹកជញ្ជូនកម្ទេចកំណចូលបឹង ទន្លេ និងសមុទ្រ ហើយកកររងធ្លាក់ទៅបាតបណ្ដាលឱ្យរាក់ និងថយចុះដង់ស៊ីតេ បណ្ដាភាវៈ និងប្រភេទសត្វមួយចំនួនដែលរស់នៅក្នុងទឹក។

\( \bullet \) សំណល់រាវផ្សេងៗ ត្រូវគ្រប់គ្រងប្រភពនៃការបំពុលឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ សំណល់រាវដែលមានប្រភពមកពីការបំពុលទាំងពីរ (ប្រភពចំណុច​ និងប្រភបរាយប៉ាយ) ត្រូវធ្វើប្រព្រឹត្តិកម្មសិនទើបបង្ហូរចូលក្នុងទឹកបឹង ស្ទឹង ទន្លេ...។ លទ្ធផលនៃការធ្វើប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកសំអុយ អាចយកទៅស្រោចស្រពដំណាំផ្សេងៗបានល្អប្រសើរ។

ការគ្រប់គ្រងទឹក គឹជាមធ្យោបាយតែមួយគត់អាចធានាទាំងបរិមាណ និងគុណភាពទឹក។ ការគ្រប់គ្រងធនធានទឹក ត្រូវតែធ្វើឱ្យល្អប្រសើរពីព្រោះតម្រូវការទឹកក្នុងជីវភាពនៅប្រចាំថ្ងៃ វិស័យកសិកម្ម និងឧស្សាហកម្មកាន់តែកើនឡើងជាលំដាប់។ សកម្មភាពនានាក្នុងការគ្រប់គ្រងទឹកមានវិនិយោគលើអណ្ដូង ប្រព័ន្ធស្រោពស្រព ប្រឡាយទឹក ទំនប់ទឹក រោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្មសម្អាតទឹកស្អាត ការធ្វើប្រព្រឹត្តិកម្មសម្អាតសំណល់រាវ ការគ្រប់គ្រងតម្រូវការទឹក និងការលើកទឹកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋឱ្យចេះជួយថែរក្សាប្រភពទឹក និងចេះប្រើប្រាស់ទឹកដោយសន្សំសំចៃ។

២.២. វិធីការពារប្រភពទឹក

\( \bullet \) ដើម្បីការពារប្រភពទឹកកុំឱ្យទទួលរងការបំពុល យើងត្រូវ៖

\( \bullet \) មិនសង់បង្គន់ក្បែរប្រភពទឹក និងលើប្រភពទឹក

\( \bullet \) មិនសង់ប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹកសំអុយចូលក្នុងប្រភពទឹក

\( \bullet \) មិនចោលសំរាមផ្សេងៗចូលក្នុងប្រភពទឹក ជាពិសេសសំបកដប និងកំប៉ុងថ្នាំពុលគីមីសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុង  វិស័យកសិកម្ម

\( \bullet \) មិនដាក់សម្រះក្នុងប្រភពទឹក​ ដើម្បីនេសាទត្រីឡើយ

\( \bullet \) មិនប្រើប្រាស់ថ្នាំពុលគីមីក្នុងវិស័យកសិកម្ម

\( \bullet \) មិននេសាទត្រីហួសកម្រិត ព្រោះត្រីក៏ជួយធ្វើឱ្យទឹកថ្លាផងដែរ

\( \bullet \) ត្រូវធ្វើរបងព័ទ្ធជុំវិញប្រភពទឹកដែលប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ

\( \bullet \) ត្រូវចិញ្ចឹម និងទុកដាក់សត្វឱ្យឆ្ងាយពីប្រភពទឹក

\( \bullet \) ត្រូវរក្សាទុករុក្ខជាតិឱ្យដុះនៅតាមមាត់ទន្លេ ព្រោះវាអាចជួយការពារការហូរច្រោះដី ច្រោះទឹកឱ្យថ្លា និងស្រូបយកសារធាតុពុលផ្សេងៗ

\( \bullet \)ត្រូវដាំដើមឈើឱ្យបានច្រើន ដើម្បីកាត់បន្ថយការហូរច្រោះ និងកាកសំណល់ផ្សេងៗចូលក្នុងប្រភពទឹក

\( \bullet \) ត្រូវចូលរួមសម្អាតបរិវេណជុំវិញប្រភពទឹកឱ្យមានអនាម័យល្អ។

ប្រជាជននៃភូមិបណ្ដែតទឹក គួរយកចិត្តទុកដាក់លើការប្រើប្រាស់ និងការបំពុលប្រភពទឹកឱ្យបានហ្មត់ចត់ ចៀសវាងប្រើប្រាស់ទឹកក្បែរកន្លែងបន្ទោបង់ បោកគក់ និងសង់បង្គន់នៅខាងក្រោមខ្សែទឹក។