(ជ៣) មេរៀនទី២៖ (មេរៀនសង្ខេប) ការបំពុលអាកាស

ជំពូក៣ បញ្ហាបរិស្ថានពិភពលោក

មេរៀនទី២ ការបំពុលអាកាស

មេរៀនសង្ខេប

សេចក្ដីផ្ដើម

    អាកាស គឺជាទំហំមួយព័ទ្ធជុំវិញផែនដី ហើយមានល្បាយឧស្ម័នដូចជា ឧស្ម័នកាបូនិច អាសូត អុកស៊ីសែន ចំហាយទឹក ឧស្ម័នផ្សេងទៀត​ និងភាគល្អិតរឹង រាវ។ ការបំពុលអាកាស ជាការបន្ថែមឧស្ម័នពុលចូលក្នុងបរិយាកាស។

១. ការបំពុលអាកាស

    បរិយាកាស​ បានការពារផែនដីពីគ្រោះថ្នាក់នៃលំហខាងក្រៅ ដោយស្រូបយកកាំរស្មីគ្រោះថ្នាក់ និងការពារភាវៈរស់ឱ្យផុតពីឥទ្ធិពលកាំរស្មីទាំងនោះ។ សកម្មភាពមនុស្សបានបញ្ចេញសារធាតុបំពុលទៅក្នុងបរិយាកាស ដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងបំផុត ដែលបានបង្កើតឱ្យមានបាតុភូត ភ្លៀងអាស៊ីត ស្រទាប់អូសូនស្ដើង និងកំណើនកម្ដៅលើផែនដីជាដើម។ ចំណែកការបំពុលអាកាសពី  ធម្មជាតិមានដូចជា ការផ្ទុះភ្នំភ្លើង និងភ្លើងឆេះព្រៃជាដើម។ បន្ទុះ ភ្នំភ្លើងបានបញ្ចេញអ័ព្ទអាស៊ីត អ៊ីដ្រូសែនស៊ុលផួ និងឧស្ម័នពុលផ្សេងទៀត។ ចំណែកភ្លើងឆេះព្រៃវាក៏បញ្ចេញផ្សែងចូលក្នុងបរិយាកាសដែរ។ សារធាតុពុលបរិយាកាសសំខាន់ៗ មាន៖

\( \bullet \) ឧស្ម័នកាបូនិច \( \left( C{{O}_{2}} \right) \)

\( \bullet \) ស្ពាន់ធ័រឌីអុកស៊ីត \( \left( S{{O}_{2}} \right) \) ស្ពាន់ធ័រទ្រីអុកស៊ីត \( \left( S{{O}_{3}} \right) \)

\( \bullet \) Xអាសូតម៉ូណូអុកស៊ីត \( \left( NO \right) \) អាសូតឌីអុកស៊ីត \( \left( N{{O}_{2}} \right) \) ឌីអាសូតម៉ូណូអុកស៊ីត\( \left( {{N}_{2}}O \right) \)

\( \bullet \) សមាសធាតុសរីរាង្គហើរ៖ មេតាន \( \left( C{{H}_{4}} \right) \) បង់សែន \( \left( {{C}_{6}}{{H}_{6}} \right) \)ក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន \( \left( CF{{C}_{s}} \right) \)​ ។

\( \bullet \)​ ភាគល្អិតអណ្ដែតវិលវល់៖ ភាគល្អិតរឹងដូចជា ធូលី សំណ​ ប្រេង ថ្នាំសំលាប់សត្វចង្រៃ...។

២. ប្រភពនៃការបំពុលអាកាស

    ប្រភពនៃការបំពុល គឺមកពីមនុស្សនិងធម្មជាតិ ប៉ុន្តែការបំពុលភាគច្រើនបណ្ដាលមកពីសកម្មភាពមនុស្ស។ បញ្ហាបរិយាកាសបច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ទូទាំងពិភពលោក។ ប្រភពនៃការបំពុលសំខាន់ៗមានដូចជា៖

    ចំហេះផូស៊ីលឥន្ធនៈ ចេញពីរថយន្ត ទោចក្រយានយន្ត រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ នាវា យន្តហោះ...។

    ការដុតអុស លាមកសត្វ និងកាកសំណល់ពីដំណាំដាំស្ល បំភ្លឺ និងយកកម្ដៅ...។ ការដុតព្រៃឈើ និងវាលស្មៅនៅតំបន់ផ្សេងៗ ដើម្បីរានដីធ្វើលំនៅឋាន កសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម និងចិញ្ចឹមសត្វ។

    ការធ្វើកសិកម្ម ដូចជាការប្រើប្រាស់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតចង្រៃ និងការប្រើប្រាស់ជីគីមី។

    ការប្រើប្រាស់អាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌផ្សេងៗ នៅក្នុងសង្គ្រាម។

    កត្តាធម្មជាតិ មានការបំពុលដូចជា ការផ្ទុះភ្នំភ្លើង ភ្លើងឆេះព្រៃ និងព្យុះជាដើម។

    ឧទាហរណ៍ ៖ បន្ទុះភ្នំភ្លើងមួយនៅប្រទេសអៀកឡង់ កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ2010 វាមិនត្រឹមតែបំពុលអាកាសប៉ុណ្ណោះទេ វាថែមទាំងរាំងស្ទះដល់ផ្លូវអាកាសនៅបណ្ដាប្រទេសក្នុងតំបន់អ៊ឺរ៉ុបទៀតផង។

៣. ផលប៉ះពាល់នៃការបំពុលអាកាសទៅលើសុខភាពមនុស្ស

    ការបំពុលអាកាសមានបញ្ហា យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងដល់សុខភាពមនុស្ស ដែលមានកត្តាដូចជា លក្ខខណ្ឌនៃបរិយាកាស បរិមាណសារធាតុបំពុលដែលបញ្ចេញចោល រយៈពេលនៃការស្ថិតនៅជាមួយសារធាតុពុល ចម្ងាយពីប្រភពសារធាតុបំពុល អាយុ ស្ថានភាពសុខភាព កម្រិតភាពពុលនៃសារធាតុបំពុល​ ឬស្រឡាយរបស់វា។

    លទ្ធផលទាំងនេះបានធ្វើឱ្យកុមារ មនុស្សចាស់ ជាពិសេសអ្នកជំងឺបេះដូង និងសួតសុទ្ធតែងាយរងឥទ្ធិពលពីការបំពុលអាកាសធ្ងន់ធ្ងរដល់សុខភាព។ សុខភាពមនុស្សពីតំបន់មានការបំពុលខ្លាំង ភាគច្រើនកើតជំងឺផ្លូវដង្ហើម ជំងឺមហារីកនិងជំងឹខួរក្បាលចំពោះកុមារ ដែលខុសគ្នាពីសុខភាពមនុស្សក្នុងតំបន់ដែលមានការបំពុលតិចតួច។

៤. វិធីកាត់បន្ថយការបំពុលអាកាស

    ក្នុងការបំពុលនេះ យើងមិនអាចទាញយកធាតុកខ្វក់ចេញពីអាកាស ឬធ្វើឱ្យអាកាសបរិសុទ្ធ ដើម្យីយកមកប្រើប្រាស់ឡើងវិញបានឡើយ ប៉ុន្តែយើងអាចត្រួតពិនិត្យ និងកាត់បន្ថយនូវអ្វីៗ ដែលបញ្ចេញចោលទៅក្នុងអាកាស។ ពេលយើងបានដឹង និងស្គាល់ពីសារធាតុបំពុលអាកាស នោះយើងអាចរកវិធានការទប់ស្កាត់ និងកាត់បន្ថយការបំពុលអាកាសបានក្នុងកម្រិតមួយអាចធ្វើបាន។ វិធានការកាត់បន្ថយការបំពុលអាកាស រួមមាន៖

    \( \bullet \) មិនត្រូវដុតសំរាមក្រៅឡ តាមលំនៅឋាន សាលារៀន ភោជនីយដ្ឋាន កន្លែងក្មេងលេងកំសាន្ត

    \( \bullet \) ប្រើប្រាស់ប្រេងសាំងគ្មានជាតិសំណ

    \( \bullet \) ប្រើប្រាស់ផលិតផលប្រេងកាតមានកម្រិតជាតិស្ពាន់ធ័រទាប

    \( \bullet \) ដាំដើមឈើតាមបណ្ដោយផ្លូវមានចរាចរណ៍មមាញឹក ព្រោះវាអាចស្រូបធូលី

    \( \bullet \) កាត់បន្ថយយានយន្តប្រើប្រាស់ផូស៊ីលឥន្ធនៈ

    \( \bullet \) តំបន់ឧស្សាហកម្ម ​និងកន្លែងចាក់សំរាមត្រូវនៅឱ្យឆ្ងាយពីទីប្រជុំជន

   \( \bullet \) ត់បន្ថយយានយន្តឯកជន តាមផ្លូវសាធារណៈ និងលើកទឹកចិត្តប្រជាជនប្រើទោចក្រយាន ឬថ្មើរជើងវិញ

    \( \bullet \) សាងសង់ផ្លូវធំៗ និងអគារទាបៗ ព្រោះផ្លូវតូច និងអគារខ្ពស់ៗជាកន្លែងប្រមូលផ្ដុំសារធាតុបំពុលកម្រិតខ្ពស់

    \( \bullet \) រៀបចំធ្វើផែនការកសាងទីក្រុង ដោយយកចិត្តទុកដាក់ដល់សុខភាពប្រជាជនជាបឋម

    \( \bullet \) សង់បំពង់ផ្សែងរោងចក្រដោយបច្ចេកវិទ្យាសមរម្យ ទាញយកភាគល្អិត អាសូតអុកស៊ីត និងស្ពាន់ធ័រអុកស៊ីត

    \( \bullet \) អនុវត្តយកពន្ធលើការបញ្ចេញចោល ឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីត និងស្ពាន់ធ័រឌីអុកស៊ីត

    \( \bullet \) ប្រើប្រាស់ឧបករណ៍បំប្លែងកាតាលីកម្ម ដើម្បីជួយដល់ការត្រួតពិនិត្យកាកសំណល់ផ្សេងៗ។