ជំពូកទី ២ ប្រវត្តិសាស្រ្តប្រទេសកម្ពុជា
មេរៀនទី ២ សម័យចតុមុខសតវត្សទី១៥
ពន្យល់ពាក្យ
១. រាជវង្សខ្មែរសម័យចតុមុខ
+តើព្រះបាទពញាយ៉ាតសោយរាជ្យនៅរាជធានីអង្គរអស់រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ?
ពីឆ្នាំណាដល់ឆ្នាំណា?
- ព្រះបាទពញាយ៉ាតសោយរាជ្យនៅរាជធានីអង្គរអស់រយៈពេល១០ឆ្នាំ ពី១៤២១-១៤៣១។
+តើព្រះអង្គបានផ្លាស់រាជធានីពីអង្គរទៅតាំងរាជធានីនៅឯណា?
- ព្រះអង្គបានផ្លាស់រាជធានីពីអង្គរទៅតាំងរាជធានីនៅឯទួលបាសាន ក្នុងខេត្ត
ស្រីសឈរ (កំពង់ចាម)វិញ។
+តើមូលហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គបោះបង់រាជធានីនៅទួលបាសាន? 
- បានជាព្រះអង្គបោះបង់រាជធានីនៅទួលបាសានពីព្រោះ នៅតំបន់នោះមានគ្រោះទឹកជំនន់។
+ តើក្រោយចាកចេញពីទួលបាសាន ព្រះអង្គបានតាំងរាជធានីនៅឯណា?
តើព្រះនគរមាននាមដូចម្ដេច?
- ក្រោយចាកចេញពីទួលបាសាន ព្រះអង្គបានតាំងរាជធានីនៅ ចតុមុខ។ ព្រះនគរមាននាមថា៖
«ក្រុងចតុមុខមង្គល សាកលកម្ពុជាធិបតី សិរីធរ បវរឥន្ទបត្តបុរីរដ្ឋ រាជសីមា មហានគរ»។
+ ចូររៀបរាប់ពីរាជវង្សខ្មែរនៅក្នុងសម័យចតុមុខ។
v រាជវង្សខ្មែរនៅក្នុងសម័យចតុមុខមានដូចជា ៖
· ព្រះបាទពញាយ៉ាត(១៤៣៤-១៤៦៣)
· ព្រះបាទនារាយណ៍រាជា(១៤៦៣ -១៤៦៩)
· ព្រះបាទស្រីរាជា(១៤៦៩ - ១៤៨៥)
· ព្រះបាទធម្មរាជា(១៤៨៥ - ១៥០៤)
· ព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទ(១៥០៤ -១៥១២ )
· ព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា(ស្ដេចកន) (១៥១២ - ១៥១៦)។
១.១. ព្រះបាទពញាយ៉ាត(១៤៣៤-១៤៦៣)
+ តើព្រះបាទពញាយ៉ាតមានអ្នកម្នាងប៉ុន្មានព្រះអង្គ? មានបុត្រាព្រះនាមអ្វីខ្លះ?
v ព្រះបាទពញាយ៉ាតមានអ្នកម្នាង ៣អង្គ និងបុត្រា៣ព្រះអង្គ រួមមាន ៖
· ព្រះបាទនារាយណ៍រាជា ជាបុត្រជាមួយអ្នកម្នាងទេវី
· ព្រះបាទស្រីរាជា ជាបុត្រជាមួយអ្នកម្នាងបុទមកេសរ
· ព្រះបាទធម្មរាជា ជាបុត្រជាមួយអ្នកម្នាងស៊ីសាងាម(សៀម)។
+ ចូររៀបរាប់ពីស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះបាទពញាយ៉ាត។
- ព្រះបាទពញាយ៉ាតមានស្នាព្រះហស្តដូចជា រំដោះរាជធានីអង្គរ ពីសៀម (ពញាព្រែក) លើសពីនេះព្រះអង្គបានកសាងរាជធានីនៅ
ចតុមុខ ហើយជាពិសេសធ្វើឱ្យប្រជារាស្រ្ដព្រមទាំងប្រទេសជាតិទាំងមូលមានសេចក្ដីសុខសាន្ដ។
១.២. ព្រះបាទនារាយណ៍រាជា(១៤៦៣ -១៤៦៩)
· បុត្រច្បងរបស់ព្រះបាទពញ្ញាយ៉ាតជាមួយអ្នកម្នាងទេវី។
· ១៤៦៧ សង់ចេតិយបញ្ជុះព្រះបរមអដ្ធិធាតុព្រះបិតាលើភ្នំដូនពេញ
· ១៩១៧ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិសង់ចេតិយធំជាងមុនទុកដល់សព្វថ្ងៃ
· រាជធានី ចតុមុខ
· ព្រះបាទស្រីសុរិយោទ័យ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់ព្រះបាទនរាយណ៍រាជា
· រាជធានី៖ ទួលបាសាន (១៤៧៣-១៤៨៥)
· កាន់កាប់ទឹកដី៖ អបគមន៍បំបែកទឹកដីនៅត្រើយខាងកើតដោយសារ
· មិនបានសោយរាជ្យបន្តពីព្រះបិតា។
១.៣. ព្រះបាទស្រីរាជា(១៤៦៩ - ១៤៨៥)
· បុត្រទីពីរនៃព្រះបាទពញាយ៉ាតជាមួយអ្នកម្នាងបុទុមកេសរ
· ១៤៧៥ វាយសៀមយកខេត្តខាងលិច។
· រាជធានីៈ ចតុមុខ។
១.៤. ព្រះបាទធម្មរាជា(១៤៨៥ - ១៥០៤)
· បុត្រទី៣ របស់ព្រះបាទពញាយ៉ាតនិងអ្នកម្នាងស៊ីសាងាម។
· ពឹងស្តេចសៀមក្នុងវិបត្តិរាជវង្សខ្មែរ
· និងដាក់ប្រទេសចំណុះសៀម
· មានបុត្រ២ ព្រះស្រីសុគន្ធបទ និងព្រះចន្ទរាជា
· រាជធានី៖ ចតុមុខ។
១.៥. ព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទ(១៥០៤ -១៥១២ )
· បុត្រាច្បងរបស់ព្រះធម្មរាជា
· រាជធានី៖ ទួលបាសាន(ឃុំបារាយណ៍ ស្រុកស្រីសឈរ)។
· ប្អូនថ្លៃព្រះស្រីសុគន្ធបទ
១.៦. ព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា(ស្ដេចកន ១៥១២ -១៥១៦)
· ប្អូនប្រុសរបស់ ស្រីស(នាងពៅ)
· រាជធានី៖ ក្រុងស្រឡប់
· ពិជ័យព្រៃនគរ ឬស្រឡប់ដូនតី
· ព្រៃនគរ(ចន្លោះត្បូងឃ្មុំ និងខេត្តបាភ្នំ ត្រង់ភូមិស្រឡប់)។
២. សង្គ្រាមរំដោះខេត្តខាងលិចពីសៀម
+ តើព្រះបាទស្រីរាជា ជាស្ដេចដូចម្ដេច? 
- ព្រះបាទស្រីរាជា ជាស្ដេចដែលមានមនសិការជាតិខ្ពស់ស្ដាយស្រណោះទឹកដីប៉ែកខាងលិច
ដែលបាត់បង់ដោយសៀមរឹបអូសលេបត្របាក់យកកន្លងទៅ ក្នុងនោះដែលព្រះអង្គតែងតែចិញ្ចឹម
ចិត្តដឹកនាំប្រទេសជាតិ ឱ្យបានថ្កុំថ្កើងរុងរឿងសម្បូរសប្បាយ។
+ តើនៅឆ្នាំណាដែលព្រះបាទស្រីរាជាប្រកាសធ្វើចម្បាំងរំដោះទឹកដីប៉ែកខាងលិចពីសៀម?
- នៅឆ្នាំ១៤៧៥ព្រះបាទស្រីរាជាប្រកាសធ្វើចម្បាំងរំដោះទឹកដីប៉ែកខាងលិចពីសៀម។
+ ចូររៀបរាប់ពីសង្គ្រាមរំដោះទឹកដីប៉ែកខាងលិចពីសៀម។
ព្រះបាទស្រីរាជាបានដឹកនាំទ័ពដោយផ្ទាល់ហើយបានចាត់តាំងព្រះបាទស្រីសុរិយោទ័យ ជាក្មួយឱ្យប្រមូលកម្លាំងទ័ព ស្បៀង
ដើម្បីឧបត្ថម្ភសមរភូមិ។ ចំណែកឯព្រះបាទធម្មរាជា បានចាត់តាំងនៅថែរក្សារាជធានីនៅ ចតុមុខ។ កងទ័ពជាតិខ្មែរដឹកនាំដោយព្រះរាជា
ផ្ទាល់បានលើកសំដៅទៅទិសខាងលិច ហើយបានកម្ចាត់ពួកឈ្លានពានចេញផុតពីទឹកដី ខ្មែរយកបានអាណាខេត្តទាំងអស់មកវិញដូចជា៖
ចន្ទបុរី នគររាជសីម៉ា បស្ចឹមបុរី និងរយ៉ង ព្រះរាជាទ្រង់សប្បាយចិត្តណាស់ ដោយឃើញរាស្រ្តខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះបានងើបឡើងរួមកម្លាំង
គ្នានឹងកងទ័ពជាតិក្នុងការកម្ចាត់សត្រូវជាពិសេសព្រះរាជាខ្មែរសម្រេចព្រះទ័យវាយកម្ទេចសត្រូវសៀមរលាយអស់ក្នុងពេលនោះតែម្តងរហូត
ដល់ក្រុងអយុធ្យា ប៉ុន្តែពេលនោះឧកញ្ញាចក្រីម៉ែនដែលជាប្រមុខមេទ័ពបានទទួលមរណភាពកងទ័ពខ្មែរថមថយកម្លាំងម្យ៉ាងទៀតវិបត្តិ
រាជវង្សបានផ្ទុះឡើង។
+ តើមូលហេតុអ្វីបានជាព្រះបាទស្រីរាជាមិនអាចរំលាយរាជធានីរបស់សៀមបាន?
- មូលហេតុដែលបណ្ដាលឱ្យព្រះបាទស្រីរាជាមិនអាចរំលាយរាជធានីរបស់សៀមបាន ព្រោះដោយសារមាន
វិបត្តិរាជវង្សានុវង្សឧកញ្ញាចក្រីម៉ែនត្រូវបានទទួលមរណភាពកងទ័ពខ្មែរថមថយកម្លាំង។
៣. ធម្មរាជាពឹងសៀមក្នុងវិបត្តិរាជវង្សខ្មែរ
នៅពេលដែលព្រះបាទស្រីរាជា ជាប់ដៃប្រយុទ្ធក្នុងសមរភូមិ ព្រះបាទស្រីសុរិយោទ័យ មានគំនិតក្បត់ ហើយគេចខ្លួនពីរាជធានី
ចតុមុខទៅបំបះបោរប្រជារាស្រ្តនៅត្រើយខាងលិចទន្លេធំ «ទន្លេមេគង្គ»។ ក្សត្រអង្គនេះបានបង្កទ័ពវាយយកខេត្តជាច្រើន មានខេត្ត
ស្រីសឈរ ត្បូងឃ្មុំ បាភ្នំ ដូនណៃ។ល។ បន្ទាប់មកទន្ទ្រានយកខេត្តខាងជើងខ្លះដូចជា កំពង់សៀម ស្ទឹងត្រង់ ជើងព្រៃ បារាយណ៍។
បណ្ដាខេត្តដែលទ្រង់គ្រប់គ្រងបានបង្កើតអាណាចក្រមួយនៅខាងកើតដែលមានរាជធានីនៅស្រីសឈរ។ ម្យ៉ាងទៀតព្រះអង្គបានប៉ុនប៉ងរៀប
ទ័ពទៅស្កាត់ផ្លូវព្រះបាទស្រីរាជាថែមទៀត។ ព្រះធម្មរាជា ដែលជាឧបរាជនៅថែរក្សារាជធានីចតុមុខបានថ្វាយព័ត៌មានសព្វគ្រប់ទៅ
ព្រះស្រីរាជាព្រមទាំងបានស្នើសុំព្រះស្រីរាជានាំទ័ពទៅវាយខ្ទប់ទ័ពក្បត់របស់ព្រះស្រីសុរិយោទ័យ នៅខណៈនោះដែរ ធម្មរាជាក៏បានបង្ហាញ
ពុតត្បុតរបស់ខ្លួន ដោយបានបញ្ជូនរាជវង្សានុវង្សព្រមទាំងរាជទ្រព្យខ្លះ ក្រៅពីលំពែង និងព្រះខ័នរាជ្យទៅថ្វាយព្រះស្រីរាជា ហើយបាន
រៀបចំទ័ពមាំមួនការពារកុំឱ្យទ័ពក្មួយជ្រៀតជ្រែកចូលមកលើដែនដីរបស់ខ្លួន។
v នៅក្នុងសម័យចតុមុខប្រទេសកម្ពុជាបែងចែកជាបី អាណាចក្រផ្សេងគ្នារួមមាន៖
· អាណាចក្រខាងជើង គ្រប់គ្រងដោយ ព្រះបាទស្រីរាជា
· អាណាចក្រខាងត្បូងគ្រប់គ្រងដោយ ព្រះបាទធម្មរាជា
· អាណាចក្រខាងកើតគ្រប់គ្រងដោយព្រះបាទស្រីសុរិយោទ័យ។
+ តើការបែកបាក់គ្នាបែបនេះ បាននាំឱ្យមានផលវិបាកដូចម្ដេចខ្លះដល់សង្គមខ្មែរ?
- ការបែកបាក់គ្នាបែបនេះ បានផ្ដល់ផលវិបាកយ៉ាងច្រើនដល់សង្គមខ្មែរដូចជា មានចោរកម្ម ទុរ្ភិក្ស អសន្តិសុខ ជំងឺ រាតត្បាត។
+ តើនរណាដែលជាអ្នកផ្សះផ្សាទំនាស់រាជវង្សានុវង្សខ្មែរ?
- សៀមគឺជាអ្នកផ្សះផ្សាទំនាស់រាជវង្សានុវង្សខ្មែរ។
+ តើសៀមបានទាមទារអ្វីខ្លះពីព្រះធម្មរាជា ក្រោយពេលបានជួយព្រះអង្គឱ្យបានឡើងសោយរាជ្យ?
- សៀមបានទាមទារយកខេត្តទាំងអស់ដែលព្រះស្រីរាជា វាយដណ្ដើមបានត្រឡប់ទៅវិញ។
+ តើវិបត្តិរាជវង្សានុវង្សខ្មែរបានផ្តល់ផលវិបាកអ្វីខ្លះដល់សង្គមនិងប្រជារាស្រ្តខ្មែរ?
- វិបត្តិរាជវង្សានុវង្សខ្មែរបានផ្តល់ផលវិបាកដល់សង្គមនិងប្រជារាស្រ្តខ្មែរ រួមមាន៖
· ធ្វើឱ្យមានចោរកម្ម ឆក់ប្លន់ កាប់សម្លាប់ ជំងឺរាតត្បាត
· គ្រោះទុរ្ភិក្ស ស្លាប់រង្គាល សង្រ្គាមអូសបន្លាយអស់រយ:ពេល១០ឆ្នាំ (១៤៧៥ដល់១៤៨៥)
· ប្រជារាស្រ្តខ្មែរត្រូវស្លាប់ដោយសារសង្គ្រាមស៊ីវិលជាច្រើន
· ធ្វើឱ្យបាក់បែកសាមគ្គីភាព
· មិនអាចរំលាយរាជធានីសៀមបានដូចការប៉ងរបស់ស្រីរាជា
· បាត់បង់ទឹកដីដោយសារបរទេសឈ្លានពាន
· ត្រូវអាប់ឱនកិត្តិយសក្នុងរាជវង្សខ្មែរ ...។
៤. សង្គ្រាមរវាងព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទ និងស្ដេចកន១៥០៤-១៥១២
+ តើព្រះបាទធម្មរាជាសោយទិវង្គតនៅក្នុងឆ្នាំណា?
- ព្រះបាទធម្មរាជាសោយទិវង្គតនៅក្នុងឆ្នាំ១៥០៤។
+ តើព្រះរាជាអង្គណាឡើងសោយរាជ្យបន្តពីព្រះអង្គ?
- ព្រះរាជាដែលឡើងសោយរាជ្យបន្តពីព្រះអង្គគឺព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទ។
+ តើព្រះអង្គសោយរាជ្យពីឆ្នាំណាដល់ឆ្នាំណា?
- ព្រះអង្គសោយរាជ្យពីឆ្នាំ១៥០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៥១២។
+ តើព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទបានផ្លាស់រាជធានីតាំងនៅឯណា? ព្រោះអ្វី?
- ព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទបានផ្លាស់រាជធានីតាំងនៅទួលបាសាន (ស្រីសឈរ) ។
ពីព្រោះព្រះអង្គពេញព្រះទ័យប្រពាបឹង បង់សំណាញ់កំសាន្ត និងយាងចូលព្រៃ បរបាញ់សត្វ ។
+ តើព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទបានតែងតាំងនាយកនជាអ្វី? មានតួនាទីជាអ្វី?
- ព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទបានតែងតាំងនាយកនជា
ឃុនលួងព្រះស្ដេច ។ មានតួនាទីមើលខុសត្រូវលើពលព្រះទាំងអស់ និង លើកិរិយាមារយាទនៃពលរដ្ឋទូទៅ។
+ ចូររកមូលហេតុដែលធ្វើឱ្យស្ដេចកនយកជ័យជំនះលើព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទ។
- មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យស្ដេចកនយកជ័យជំនះលើព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទគឺបណ្ដាលមកពី ស្ដេចកនប្រើឧបាយកលបោកបញ្ឆោតចៅហ្វាយខេត្ត
នានាថា ខ្លួនទទួលបេសកកម្មពីព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទមកកែនទ័ពទៅកម្ចាត់មហាឧបរាជ ចន្ទរាជា ដែលក្បត់រាជបល័្លង្កប្រាថ្នាសោយរាជ្យនៅ
ចតុមុខ។ដំណឹងនេះបានឮទៅដល់ព្រះអង្គចន្ទធ្វើឱ្យព្រះអង្គនឹកស្មានថា ព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទជាព្រះរាម ចោទព្រះអង្គដូចការឃោសនា
របស់ឃុនលួងព្រះស្ដេចកនមែន ក៏នាំញាតិវង្សទៅសុំសិទ្ធិជ្រកកោននៅក្នុងប្រទេសសៀម។ បន្ទាប់ពីអង្គចន្ទយាងចេញផុត នាយកនផ្ដើម
វាយយកខេត្តនានាដែលនៅជិត រាជធានីទួលបាសាន។ នៅឆ្នាំ ១៥១២ ព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទត្រូវកងទ័ពនាយកនធ្វើគត់នៅក្នុងបន្ទាយស្ទឹង
សែន។
+ តើព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន)ឡើងសោយរាជ្យពីឆ្នាំណាដល់ឆ្នាំណា? ហើយបានតាំងរាជធានីនៅឯណា?
- ព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា(ស្ដេចកន)ឡើងសោយរាជ្យពីឆ្នាំ ១៥១២ ដល់ឆ្នាំ ១៥១៦។ ហើយបានតាំងរាជធានីនៅទួលបាសាន។
+ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥១៤ ស្ដេចកនបានកសាងរាជធានីថ្មីមួយទៀតដែលមានឈ្មោះដូចម្ដេច?
- នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥១៤ ស្ដេចកនបានកសាងរាជធានីថ្មីមួយទៀតដែលមានឈ្មោះថា« ក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ»។
+ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន)តើប្រទេសជាតិមានស្ថានភាពដូចម្ដេច?
v ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន)ប្រទេសជាតិមានស្ថានភាពដូចជា ៖
· ប្រទេសជាតិទទួលបានសន្តិភាព
· ធ្វើការទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម ជាមួយបរទេសបានល្អប្រសើរ
· ប្រាក់ស្លឹងសញ្ញារូបនាគត្រូវបានបោះពុម្ពដើម្បីសម្រួលវិស័យ
· ពាណិជ្ជកម្មក្នុង និង ក្រៅប្រទេស
· ប្រជារាស្រ្ដមានជីវភាពធូរធារ តាមរយ:ការបន្ធូរបន្ថយពន្ធដារ បន្ថយពិន័យ។
· កែប្រែច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌឱ្យមានលក្ខណ:ធូរស្រាលជាងមុន។
៥. សង្គ្រាមរវាងស្ដេចកន និងព្រះចន្ទរាជា១៥១៦-១៥២៥
+ តើសង្គ្រាមរវាងស្ដេចកន និងព្រះបាទចន្ទរាជាបានចាប់ផ្ដើមពីឆ្នាំណាដល់ ឆ្នាំណា?
- សង្គ្រាមរវាងស្ដេចកន និងព្រះបាទចន្ទរាជាបានចាប់ផ្ដើមពីឆ្នាំ១៥១៦ដល់ ឆ្នាំ១៥២៥។
+ តើព្រះបាទចន្ទរាជាទ្រង់គង់នៅឯណា?
- ព្រះបាទចន្ទរាជាទ្រង់គង់នៅប្រទេសសៀម។
+ តើព្រះអង្គមានភារកិច្ចអ្វីពេលដែលនៅប្រទេសសៀម?
- ព្រះអង្គមានភារកិច្ចជា អ្នកទាក់ដំរីឱ្យព្រះចៅចក្រពត្តិ
ពេលដែលនៅប្រទេសសៀម។
+ តើព្រះអង្គធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីត្រឡប់មកនគរខ្មែរវិញ?
- ដើម្បីត្រឡប់មកនគរខ្មែរវិញព្រះអង្គបានខិតខំរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយចូលមកដណ្ដើមរាជ្យពីស្ដេចកនវិញដោយធ្វើការបោកបញ្ឆោត
ស្ដេចសៀម ក្នុងការទាក់ដំរីថ្វាយស្ដេចសៀមដែលដំរីមាននូវតាមព្រំដែនខ្មែរសៀមពេលនោះព្រះអង្គបានចូលមកនគរដូចការគ្រោងទុក។
+ តើស្ដេចកនបានធ្វើអ្វីខ្លះក្រោយពីទទួលសារពីចៅហ្វាយខេត្ត ពោធិសាត់?
- ក្រោយពីទទួលសារពីចៅហ្វាយខេត្ត ពោធិសាត់ស្ដេចកន ក៏បានបញ្ជាឱ្យសេនាបតីរៀបចំក្បួនទ័ព ចេញទៅច្បាំងនិង ទ័ព
ព្រះអង្គចន្ទនៅក្រគរ។
+ តើព្រះបាទចន្ទរាជាបានទន្ទ្រានយកខេត្តណាខ្លះ?
- ព្រះបាទចន្ទរាជាបានទន្ទ្រានយកខេត្ត ក្រគរ ខ្លុងក្រង បរិបូរណ៍ បារាយណ៍ ជើងព្រៃ ស្ទោង កំពង់សៀម កំពង់ស្វាយ។
+ តើសង្គ្រាមរវាងព្រះបាទចន្ទរាជា និង ស្ដេចកន ខាងណាជាអ្នកទទួលជ័យជំនះ?
- សង្គ្រាមរវាងព្រះបាទចន្ទរាជា និង ស្ដេចកនអ្នកដែលទទួលជ័យជំនះគឺ ព្រះបាទចន្ទរាជា។
+ តើសង្គ្រាមរវាងស្ដេចកន និង ព្រះបាទចន្ទរាជាផ្ដល់ផលវិបាកអ្វីខ្លះដល់សង្គមខ្មែរនាពេលនោះ?
v សង្គ្រាមរវាងស្ដេចកន និង ព្រះបាទចន្ទរាជាផ្ដល់ផលវិបាកដល់សង្គមខ្មែរនាពេលនោះដូចជា ៖
· បែកបាក់សាមគ្គី
· ប្រជាពលរដ្ឋមិនបានធ្វើស្រែចម្ការ
· ទាហាន និងប្រជារាស្រ្តស្លាប់ជាច្រើននាក់
· បន្សល់ទុកស្រ្ដីមេម៉ាយ និង ក្មេងកំព្រា
· ខូចហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ
· ធ្វើឱ្យប្រទេសដទៃគេមាក់ងាយ។
· ខាតបង់ប្រយោជន៍ជាតិ។